barbara szmatloch

• Pogodomy se po ślonsku. Hazok i bozny śmiyrguśnikow

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Choć Wielgi Piontek to nojbarzi postny i nojsmutniyjszy dziyń w roku, to nawet na pogrzebie "żodyn" (nikt) niy "ślimtoł" (płakał), a wszyscy sie "radowali" (cieszyli). Niy mogło być inaksi, kej sie z chałpow wykludzoł "płony" (postny) żur i chudy "szot" (śledź).

  30.03.2024 | 11:40

  Barbara Szmatloch

  

• Pogodomy se po ślonsku. Szpacer miyndzy bożymi mynkami

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Jakby to było pora lot nazod, wszysko miałabych już przirychtowane do świont i wiosny. Łokna byłyby łopucowane, a "wyszpanowane" (naciągnięte) "gardiny" (firanki) wisiałyby na "gardinsztangach" (karniszach).

  16.03.2024 | 10:49

  Barbara Szmatloch

  wielkanoc

  wiosna

  

• Pogodomy se po ślonsku. Łostomajte morchle, żigloki i świgry

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  W Wielgym Poście niykerzi ludzie "rzykajom" (modlą się) wiyncy niźli kejjyndzi. Pewnikym lynkajom sie jake "gywichta" (odważniki) przewożom, kej Ponbocek położom na woga cołke jejich życie.

  02.03.2024 | 10:17

  Barbara Szmatloch

  jedzenie

  wielki post

  zdrowe odżywianie

  

• Pogodomy se po ślonsku. Kaj sie podzioły miana konzomow?

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Jak za bajtla przitrefiyło mi sie zjeś cośik zakozanego to myślałach, że skisz grzychu przida do piekła.

  24.02.2024 | 19:57

  Barbara Szmatloch

  język śląski

  śląsko godka

  

• Pogodomy se po ślonsku. Miynsopust i zaheksowane walyntynki

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Przeszeł "fetny" (tłusty) cwortek (tyż świynto "krepla" - pączka) i łostało "ino" (tylko) pora dni "faszingu" (karnawału). Chnet przidom dni chude i postne - Popielcowa Środa i Wielgi Post.

  10.02.2024 | 20:48

  Barbara Szmatloch

  tłusty czwartek

  walentynki

  środa popielcowa

  

• Pogodomy se po ślonsku. Erbowizna po omach i starzikach

  dzień babci i dziadka

  Barbara Szmatloch

  Fajrowanie Dnia Babci zacło sie w 1964 roku dziynki cajtongowi "Kobieta i Życie".

  20.01.2024 | 09:33

  Barbara Szmatloch

  dzień babci

  lekcje śląskiego

  

• Pogodomy se po ślonsku. Piyrsze damy i dama z Persilu

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Nastoła moda, coby na Wojciecha Korfantego, polskego komisorza plebiscytowego przezywać wiela wlezie.

  13.01.2024 | 10:04

  Barbara Szmatloch

  Godka

  język śląski

  śląsko godka

  

• Pogodomy se po ślonsku. Tatulek, policmajster abo hampelman?

  Nowy Rok

  Barbara Szmatloch

  Jedno jes "zicher" (pewne), zarozki bydymy ło rok starsi i choć wynokwiajom łostomajte "mazidła" (kremy), "omszlagi" (okłady, kompresy) i inksze cuda, w drugo strona to niy działo i casu żodyn niy cofnie.

  30.12.2023 | 10:54

  Barbara Szmatloch

  lekcje śląskiego

  życzenia

  

• Pogodomy se po ślonsku. Klupanie lojfrow na śniegu

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Po Świynty "Łucyji" (Łucji) w chałpie końcyło sie "pucowanie" (czyszczenie) łoknow "poskurcanymi" (pogniecionymi) konskami "cajtongow" (gazet), "glancowanie" (polerowanie) kryształow z "glasszranku" (oszklonej szafy), "kronlojchtrow" (żyrandoli) i "lojchtrow" (świeczników).

  09.12.2023 | 10:12

  Barbara Szmatloch

  zwyczaje

  

• Pogodomy se po ślonsku. Noc Andrzeja świyntego prziniesie narzyconego

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Prziniesie, abo i niy, ale trocha uciechy i "boznow" (żartów) żodnymu niy zaszkodzi, choć w lonie wosku żodyn tak "richtich" (naprawdę) niy wierzy.

  25.11.2023 | 11:35

  Barbara Szmatloch

  zima

  

• Pogodomy se po ślonsku. Pniokowy, morchle i bosy chlyb

  lekcja śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Za Niymca dlo kożdy porzonny ślonski kobiyty nojważniyjsze były: Kinder, Kueche i Kirche - bajtle, kuchnia i kościoł. Wynokwiył to cysorz Wiluś II i tukej wszyscy sie tego czimali.

  18.11.2023 | 11:29

  Barbara Szmatloch

  godka

  język śląski

  śląsko godka

  

• Pogodomy se po ślonsku. Coby sie Polska spragdała

  Święto Niepodległości

  Barbara Szmatloch

  Chnet niypodległo Polska, jak kożdy porzonny Ślonzok, bydzie fajrować "gyburstag" (urodziny). Miywała łona lepsze i gorsze dnie, ale zawdy poradziyła sie jakoś "spragdać" (wydobrzeć).

  11.11.2023 | 07:33

  Barbara Szmatloch

  historia

  lekcje śląskiego

  

• Pogodomy se po ślonsku. Szcziga i duszki z chlywika

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  U nos terozki kożdo kobiyta mo swoj "fach" (zawód), gzuje autokym do roboty, a potym po towor do konzomu. Na wiecor pani dochtorka, profesorka, sprzedowacka abo rechtorka "łobtorbiono" (z torbami pełnymi zakupów) włazi do chałpy, kaj cekajom chop i bajtle. Jes "wybildowano" (wykształcona), ale tak "wykamano" (zmęczona), że niy mo siyły ś niymi pogodać.

  04.11.2023 | 13:32

  Barbara Szmatloch

  lekcje śląskiego

  

• Pogodomy se po ślonsku. Jak łodzyskiwałach utracono dymokracjo

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Tym, kerzi nami "reskiyrowali" (rządzili), sie zdowało, że my som ciymni jak prestabaka.

  21.10.2023 | 11:40

  Barbara Szmatloch

  godka

  język śląski

  pogodomy se po ślonsku

  

• Pogodomy se po ślonsku. Wachtyrze z krzidłami i rebulikami

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Nom sie zdowo, że te łorzechy w "myckach" (czapkach), inacy w "kapelkach" (beretach) ze "szpicom" (antynkom) sużom ino bajtlom do robiynia łostomajtych "bawidkow" (zabawek). Ale downi jodało sie je zamias kartoflow, robiyło ś nich mołka, a nawet "malckawa" (kawa zbożowa, roślinna).

  30.09.2023 | 19:13

  anioł stróż

  Barbara Szmatloch

  jesień

  kawa

  

• Pogodomy se po ślonsku. Pińcia i ślimok z bibika

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Chnet fajrować bydom "golace" (fryzjerzy). Toż po naszymu kobiyty-fizerki musiałyby sie mianować "golacki", ale chyba żodno by na to niy przistoła. Niy ino terozki, ale tyż downi ludzie ło wosy dbali. I to niy ino frelki i karluse, ale tyż mamulki, tatulki, a nawet starziki i bajtle. Godali przeca: "Kożdy bajtel nosi szajtel, chopcy z glacom psinco znacom".

  16.09.2023 | 10:09

  Barbara Szmatloch

  barber

  fryzjer

  kąpiel

  

• Pogodomy se po ślonsku. Gańba skuli szpicatego szczewika

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Dziynki Bogu dzisiej wszyscy majom komputry, biblyjotyki, "szportplace" (boiska) i "szporthale" (sale gimnastyczne). Ino jakoś niy poradza se "forsztelować" (wyobrazić), że piyńć milionow z nos niy mo w chałpie ani jedny ksionszki.

  09.09.2023 | 10:24

  Barbara Szmatloch

  język śląski

  śląsko godka

  

• Pogodomy se po ślonsku. Tyta z konfektami i szklokami

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Downi to my sie radowali na feryje, a niyskorzi, jak trza było iś do "szule" (szkoły). W chałpie "cło" (nudziło) sie bez "kamratow" (przyjaciół) i żodyn nicego niy "nazgobiył" (napsocił). No i niy trza już było pomogać starce przi szkrobaniu kartofli ani starzikowi lotać po "cajtong" (gazyta), bo przeca "szkolorz" (uczeń) musioł łodrobiać zadanie.

  03.09.2023 | 20:30

  Barbara Szmatloch

  język śląski

  śląsko godka

  

• Pogodomy se po ślonsku. Obile z kolidupom i miss kartofla

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch, Katowice

  Niy ino u "pamponiow" (gospodarzy), ale tyż w miastach abo na "zidlongach" (osiedlach) fajruje sie dożynki.

  26.08.2023 | 20:30

  Barbara Szmatloch

  język śląski

  śląsko godka

  

• Pogodomy se po ślonsku. Żyniaty kopruch i binder we fligi

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Padajom, że "łod świynty Anki (tyż Hanki) zimne wiecory i ranki". I choć bydzie niyroz gorko, ło "doncu" (upale) mogymy poleku zapomnieć.

  05.08.2023 | 10:43

  Barbara Szmatloch

  godka

  

• Pogodomy se po ślonsku. Placpatrony, makrony i larmo w szizbudzie

  Lekcje Śląskiego

  Barbara Szmatloch

  U mie w doma na łodpustowy łobiod musiała być gyńś i dwojake kloski - biołe gumiklyjzy i corne z surowych kartofli. A do kawy swojski kołoc, kyjzykuchyn i makrony ze sztandu.

  29.07.2023 | 11:34

  Barbara Szmatloch

  godka

  język śląski

  śląsko godka

  

• Pogodomy se po ślonsku. Niymoc w trownicy i łostomajte kiszki

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  W telefonie momy wszysko krom klapsznity i szolki z gorkom bonkawom. Ftoś wraziył tam nawet krokomiyrz, i to z buckym, kery dowo nom znać, jak szafnymy ze 10 000 krokow.

  17.06.2023 | 20:42

  Barbara Szmatloch

  godka

  

• Pogodomy se po ślonsku. Kapka giftu i maras pod sztrołdeklym

  lekcja śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Kożdy dbo ło swoje i durch "flyjguje" (pielęgnuje): chałpka, zegrodka, autok, "koło" (rower), "ancug" (ubranie), "lakszuły" (lakierki), "erbniony" (odziedziczony) "kafyserwis" (serwis kawowy) Rosenthala, a niyroz nawet "klamory", "klamoty" (rupiecie) i "klonkry" (graty) ino beztoż, że som nasze.

  03.06.2023 | 11:38

  Barbara Szmatloch

  Godka

  śląsko godka

  

• Nojgryfniyjszy jes Dziyń Matki. U jednych Mama, Matusia, Mamulka i Mamusia, u inkszych Mutter i Mutti, a nawet Maminka

  dzień matki

  Barbara Szmatloch

  Moglibymy zaś mieć dugi łikynd, bo downi Zesłanie Ducha Świyntego na Nojświyntszo Paniynka i apostołow "fajrowało" (świętowało) sie aże trzi dni i po Wielkanocy i "Godnych Świyntach" (Bożym Narodzyniu), łone było nojważniyjsze.

  26.05.2023 | 18:26

  Barbara Szmatloch

  godka

  lekcje śląskiego

  pogodomy se po ślonsku

  

• Pogodomy se po ślonsku. Wystre gladiole, ztifmiterki i corno zopaska

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Robi sie coroz gryfni. Zarostajom trowom pociepnione w "krzipopach" (rowach) puste flaszki, "bikse" (puszki) po piwie i nylonowe "bojtle" (woreczki). Zobejrzymy je na jesiyni, kej ziela uschnom i zaniym śniyg je zasuje. Bo "hasie" (popiół, odpadki) nos przeżyjom i "erbnom" (odziedziczą) je nasze "ynkle" (wnuki).

  06.05.2023 | 13:16

  Barbara Szmatloch

  kwiaty w ogrodzie

  lekcje śląskiego

  wiosna

  

• Pogodomy se po ślonsku. Majowka bez Eliasza i Pistulki

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Prastarzikom kazowali wiyszać niymiecko z hakynkrojcym, potym starzikom cerwono rusko. A za komuny nawet ta bioło-cerwono niy była richtich nasza.

  29.04.2023 | 12:36

  Barbara Szmatloch

  Godka

  śląsko godka

  

• Pogodomy se po ślonsku. Zielony Gustlik i Budda w kamerliku

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Za staryj Polski Chińcyki szwyndały sie u nos po chałpach i handlowały bawidkami, a nawet figurkami Buddy, kere idzie casym znolyź na gorze abo w kamerliku.

  15.04.2023 | 11:21

  Barbara Szmatloch

  Godka

  śląsko godka

  

• Pogodomy se po ślonsku. Srogi Piontek to nojbarzi postny dziyń w cołkym roku

  wielkanoc

  Barbara Szmatloch

  Wtynczos był tyż pogrzyb, na kerym żodyn niy "becoł" ani niy "ślimtoł" (płakał), a wszyscy sie radowali.

  07.04.2023 | 08:10

  Barbara Szmatloch

  lekcje śląskiego

  

• Pogodomy se po ślonsku. Przepadzite dziamble i gryfne rapitołze

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  "Zwyrtnym" (sprawnym) ciynszko se "forsztelować" (wyobrazić), jako to uciecha wylyź z chałpy sie "przeluftować" (przewietrzyć). Jo niy poradza już zońś do kościoła, konzomu ani na szpacer.

  19.03.2023 | 18:49

  Barbara Szmatloch

  lekcje śląskiego

  

• Pogodomy se po ślonsku. Kaja, kero richtich widzi ino muzyka

  Lekcje Śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Komunistow "mierziyło" (denerwowało), że wszyske świynta som kościelne, a 1 Moj i rewolucjo kożdy łobchodziył, ale z daleka. A że niy "poradziyli" (potrafili) tego "ściyrpieć" (znieść), toż tyn dziyń spod jym choćby z nieba.

  05.03.2023 | 14:15

  Barbara Szmatloch

  język śląski

  śląsko godka

  

• Pogodomy se po ślonsku: Hekele, wodzionka i szkopyrtacka

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Downi niy było "topfkracrow" (drapaków do czyszczenia) ani łostomajtych "purow" (płynów) i w Popielec abo zaroz po niym baby szorowały piochym i "sztalbysztom" (szczotką drucianą) garce i "tygle" (patelnie, rondle). Musiały łone być "blank" (całkiem) jałowe, bo na Srogi Post niy mogła łostać w nich ani jedna kropka "fetu" (tłuszczu).

  26.02.2023 | 20:35

  Barbara Szmatloch

  wielki post

  

• Pogodomy se po ślonsku. Kludzynie tancbera i fajer ślonski godki

  Lekcje Śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Niy dlo takich jak jo "biny" (sceny), "tancdile" (kręgi taneczne) i nawet przi "szynkwasie" (ladzie, bufecie) niy wolno sie nom szluknońć kapki sznapsu.

  18.02.2023 | 11:35

  Barbara Szmatloch

  śląsko godka

  

• Pogodomy se po ślonsku. Błażejki na garło i Nutella na cips

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Kej sie już poświyńciyło gromnicki, zarozki bydzie świyntego Błażeja i trza iś garła ściskać. A kożdy wiy, jake "raje" (tyż "szlangi" - kolejki) som u dochtorow i że w japtykach brakuje "medykamyntow" (leków). Toż może styknie, kej ksiynżoszek położy na "kark" (szyję) świonzane na krziż świycki (błażejki) i nos chrobsko łominie?

  04.02.2023 | 09:13

  Barbara Szmatloch

  chleb

  Wojciech Korfanty

  

• Pogodomy se po ślonsku. Gromnica zimy połowica

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Moja mamulka wierzyła, że gromnica jes jak światłoś wiekuisto kero pokazuje droga do nieba

  28.01.2023 | 11:34

  Barbara Szmatloch

  Godka

  język śląski

  śląsko godka

  

• Pogodomy se po ślonsku. Auslyndrowy kalyndorz i srogi lankor

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Przed Godami schronialimy w "almaryjach" (szafach), "bifyjach" (kredensach) i szuflodkach. Łostało nom ino zrobić "ornong" (porządek) w "taśkach" (torebkach).

  15.01.2023 | 19:24

  Barbara Szmatloch

  kalendarz

  nowy rok

  

• Pogodomy se po ślonsku. Moc, coby przetwać, i kapka uciechy

  boże narodzenie

  Barbara Szmatloch

  Świynta za "gurtym" (pasem) i chnet nawiedzi nos Dzieciontko. Styknie przirychtować bioły, "cajgowy" (lniany) "tisztuch" (serweta) z "bortom" (lamówką) z bawełniany "szpicki" (koronki), a na niym postawić krziż, "lojchter" (świecznik), sol, konsek chleba i piniondze - papiorzane i "klepoki" (monety), coby tego nom niy brakowało.

  23.12.2022 | 10:14

  Barbara Szmatloch

  godka

  lekcje śląskiego

  

• Pogodomy se po ślonsku. Dejcie pozor na nowo sztela Krampusa

  święta bożego narodzenia

  Barbara Szmatloch

  Coby było eko, sprawiyłymy se z dziołchom na Godne Świynta prowdziwy, żywy gojik. I to w "łotce" (tyż "blumtopie" - doniczce), coby go potym posadzić w zegrodce.

  17.12.2022 | 19:08

  Barbara Szmatloch

  boże narodzenie

  choinka

  

• Pogodomy se po ślonsku. Kamelszuły, plyjdy i bołla z jarmaku

  Lekcje Śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Nastoła nowo moda i kaj ino jes jakiś plac, robiom w adwyńcie srogi torg, choćby romel ze "sztandami" (stoiskami), "luftbalonami" (balonami), karasolami, "ajsplacami" (lodowiskami) i chałpkami z "kyksow" (pierników).

  10.12.2022 | 12:35

  Barbara Szmatloch

  język śląski

  śląsko godka

  

• Pogodomy se po ślonsku. Adwyntkranc niy na parada

  Lekcje Śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Z adwyntskalyndra zrobiyła sie "ańfachowo" (pospolita) "szachtelka" (tyż "pucinka" - pudełko, bombonierka) z "konfektami" (czekoladkami).

  27.11.2022 | 11:35

  Barbara Szmatloch

  język śląski

  śląsko godka

  

• Pogodomy se po ślonsku. Jak za staryj Polski ZUS fondnył 13. pynzyjo

  Święto Niepodległości

  Barbara Szmatloch

  Niypodległo Polska, jak kożdy porzonny Ślonzok, tyż mo swoj "gyburstag" (urodziny). Jeszce pora lot nazod czimała sie doś dobrze, ale łostatnio wszysko stanyło na łebie i ani łona niy mo sie cym "asić" (chwalić), ani my z cego radować.

  10.11.2022 | 18:12

  11 listopada

  Barbara Szmatloch