Chyba nikt ze zgromadzonych w środę wieczorem (22.05) w katowickim Teatrze Korez nie wierzył, że prezydent Andrzej Duda podpisze ustawę o języku śląskim.
Decyzja Sejmu uznająca śląski za język regionalny to lekarstwo na schizofrenię, w którą polskie państwo wpędzało sporą część swoich obywateli.
- Poziom debaty o języku śląskim w końcu wzrósł - powiedziała w Sejmie Monika Rosa. Kto jednak posłuchał jej sejmowej koleżanki Ewy Kołodziej, może mieć poważne wątpliwości.
Chnet Palmowo (tyż Kwietno, Wiyrzbno) Niydziela i "farorz" (proboszcz) z "kapelonkym" (wikarym) poświyncom palmy. Bo niypoświyncone to "ino" (tylko) zwykłe mietły. Dejcie tyż pozor, coby w "getneryji" (kwiaciarni) niy wćiśli Wom bylecego.
Sejm zaczął prace nad uznaniem języka śląskiego za język regionalny.
Nastoła moda, coby na Wojciecha Korfantego, polskego komisorza plebiscytowego przezywać wiela wlezie.
Downi, zaniym wszyscy siedli za stołym, musieli sie porzonnie "łoblyc" (ubrać). Niy godziyło sie być w "laciach" (papuciach bez piynty), "hausklajdzie" (tyż "hazuce" - podomce) abo "zopasce" (fartuchu). Jodało sie w kuchni abo izbie, byle w kupie, przi jednym stole.
- Uważam, że język śląski jest fenomenem. Jego rozwojem nikt nie steruje, nie stoją za nim żadne organizacje, a wkracza do codziennej komunikacji, nie tylko w domach, lecz także w urzędach - mówi dr Gabriel Tobor, burmistrz Radzionkowa, który przekłada Biblię na śląski
Premier Donald Tusk zapowiedział 19 grudnia, że w budżecie państwa na 2024 rok będą pieniądze na przygotowanie programów nauczania języka śląskiego.
Za Niymca dlo kożdy porzonny ślonski kobiyty nojważniyjsze były: Kinder, Kueche i Kirche - bajtle, kuchnia i kościoł. Wynokwiył to cysorz Wiluś II i tukej wszyscy sie tego czimali.
Tym, kerzi nami "reskiyrowali" (rządzili), sie zdowało, że my som ciymni jak prestabaka.
Kożdy z nos musi wiedzieć przi kym "postawić krziżyk" (na kogo zagłosować) i "na kym go postawić" (kogo wykluczyć), bo potym mogymy mieć "krziż Pański" (utrapienie) i "machy" (miny) choćby "ściepńiyńci" (zdjęci) z krziża.
Konferencja podsumowująca cztery lata pracy śląskich regionalistów na rzecz uznania śląskiego za język, a Ślązaków za mniejszość etniczną odbyła się w sobotę (2 września) w Ślonskij Ambasadzie w Nikiszowcu.
Kej żech se wszysko poukłodała w gowie wyszło na to, że musiałabych kożdy tydziyń łazić na jakoś pońć, bo tyla mom intyncjow.
Padajom, że "łod świynty Anki (tyż Hanki) zimne wiecory i ranki". I choć bydzie niyroz gorko, ło "doncu" (upale) mogymy poleku zapomnieć.
U mie w doma na łodpustowy łobiod musiała być gyńś i dwojake kloski - biołe gumiklyjzy i corne z surowych kartofli. A do kawy swojski kołoc, kyjzykuchyn i makrony ze sztandu.
Terozki lody idzie dostać na kożdym kroku, nawet w zima. Pewnikym wszyske som dobre, ale i tak spominajom mi sie lody "Mewa", "Bambino", "Calypso" i "Pingwin", bo to som smaki naszy modości, kej my byli gryfni i zdrowi.
Nareście bajtle majom "feryje" (wakacje), a "łojce" (rodzice) bierom w robocie "fraj" (wolne) i wszyscy bydom "rajzować" (podróżować). Jedni autokym, "fligrym" (tyż "flugcojgym" - samolotem) abo "szifym" (statkiem), inksi "cugym" (pociągiem) i na "kole" (rowerze), a niykerzi "szłapcugym" (piechotą) abo "ino" (tylko) palcym po mapie.
W telefonie momy wszysko krom klapsznity i szolki z gorkom bonkawom. Ftoś wraziył tam nawet krokomiyrz, i to z buckym, kery dowo nom znać, jak szafnymy ze 10 000 krokow.
Kożdy dbo ło swoje i durch "flyjguje" (pielęgnuje): chałpka, zegrodka, autok, "koło" (rower), "ancug" (ubranie), "lakszuły" (lakierki), "erbniony" (odziedziczony) "kafyserwis" (serwis kawowy) Rosenthala, a niyroz nawet "klamory", "klamoty" (rupiecie) i "klonkry" (graty) ino beztoż, że som nasze.
Moglibymy zaś mieć dugi łikynd, bo downi Zesłanie Ducha Świyntego na Nojświyntszo Paniynka i apostołow "fajrowało" (świętowało) sie aże trzi dni i po Wielkanocy i "Godnych Świyntach" (Bożym Narodzyniu), łone było nojważniyjsze.
- Kultura śląska nigdy nie zagościła w Zagłębiu, nie ma sensu być razem - przekonywała młodzież z Katowic. - Siła naszego regionu bierze się z różnorodności - odparowywali młodzi ludzie z Sosnowca, którzy wygrali debatę "Haja nad Brynicą", w której przekonywali, że województwo śląskie nie może zostać podzielone.
Prastarzikom kazowali wiyszać niymiecko z hakynkrojcym, potym starzikom cerwono rusko. A za komuny nawet ta bioło-cerwono niy była richtich nasza.
Za staryj Polski Chińcyki szwyndały sie u nos po chałpach i handlowały bawidkami, a nawet figurkami Buddy, kere idzie casym znolyź na gorze abo w kamerliku.
- NIebezpieczne jest budowanie śląskiej tożsamości na konflikcie i niechęci do innych. Ślązacy w swojej walce o uznanie języka muszą szukać sojuszników - mówił we wtorek w Parlamencie Europejskim Adam Michnik, redaktor naczelny "Gazety Wyborczej".
- Chciałbym tu, w Radzionkowie, złożyć naprawdę z głębokim przekonaniem, tak jak to sobie z panem burmistrzem nazwaliśmy przy śląskim obiedzie, deklarację radzionkowską - powiedział w niedzielę (19 marca) Donald Tusk, przewodniczący Platformy Obywatelskiej.
Moja mamulka wierzyła, że gromnica jes jak światłoś wiekuisto kero pokazuje droga do nieba
Świynta za "gurtym" (pasem) i chnet nawiedzi nos Dzieciontko. Styknie przirychtować bioły, "cajgowy" (lniany) "tisztuch" (serweta) z "bortom" (lamówką) z bawełniany "szpicki" (koronki), a na niym postawić krziż, "lojchter" (świecznik), sol, konsek chleba i piniondze - papiorzane i "klepoki" (monety), coby tego nom niy brakowało.
Na "nasze" (łojcow, starzikow, babow i chopow) groby chodzymy durch - podloć, wyciepnońć stare i zaniyś nowe blumy, no i łopucować dynkmal, coby sie miechtoł.
Nasza godka słychać już w prowdziwych tyjatrach. Przodzi był "Cholonek" Janoscha, potym "Hanka" łod Alojza Lyski, a terozki "Heksy z hołdy" w Miyjskym Cyntrum Kultury w Rudzie Ślonski.
Ino w berach i bojkach wszyscy se przajom, dugo żyjom i majom sie dobrze. Nom prziszło żyć w casach, kej wojna durch "klupie" (puka) do naszych dźwiyrzow, choć na razie bez "tankow" (czołgów) i "kanonow" (armat). Ale styknył zakryncony "kokotek" (kurek) z gazym, żeby zawalył nom sie cołki świat. A wongel, kerego my mieli "za tyla" (pod dostatkiem), hned bydymy łoglondać ino w kościele, kaj na łołtorzach stojom wydubane ś niego figurki świynty Barborki.
Niy ino my sie "aszymy" (chwalimy) tym, że sommy robotni, ale tyż inksi tak ło nos godajom. Ponoć po "szwongu" (zapale) do roboty zaroz idzie poznać Ślonzoka. Psinco prowda, może tak było hań downo.
Coby tak szło tyn gorki "luft" (powietrze), kery terozki momy blank za darmo, "forantować" (gromadzić). Stykłoby wrazić go do krałzow i postawić na "fachach" (półkach) w pywnicy jak komporty. Kej chyci "siaroński" (siarczysty) mroz, byłoby jak znoloz. Wongel tyż idzie kupić na ibrich, bo przeca niy "zgeruje" (sfermentuje) ani dziury niy wyleży, ale trza za niego zabulić wszyske piniondze.
Nastoła moda, coby na świyntego Krzisztofa świyńćić autoki i skuli tego "zafropowane" (zakorkowane) som "farne" (kościelne, przi "farze" - probostwie) place i jedyn na drugego "tito" (tyż "titko" - trąbi) coby sie bliży wciś.
Nogle sie łokozało, że nawet na Wiyrchniym Ślonsku, kery zawdy stoł na wonglu, niy bydzie w zima cym "hajcować" (palić). Toż trza sie brać za "forantowanie" (gromadzenie) "charpyńci" (chrustu).
Między innymi z wyrazami "wiyncyj", "bardzij" i "tyż" zmierzyło się 40 osób, w tym autorzy śląskich książek, ale zajęli odległe miejsca.
Chnet bydymy fajrować Dziyń Bajtlow. Przodzi niy było żodnego Dnia Dziecka, dopiyro za staryj Polski zacli łobchodzić na Ślonsku świynto dzieci, ale bylekej.
Downi jak była biyda, to ludzie brali w konzomach "towor" (zakupy) na "heft" (zeszyt), "pomp", "borg" abo na "krycha" (kredyt). Ale kożdy dug trza "abcalować" (spłacać), inacy zacnom nos "fantować" (tyż: wystawiom na "supasta" - licytacja). A dzisiej niy ma z cego.
Downi "dlo przigody" (na wszelki wypadek) nojlepi było mieć skukane złocioki abo czimać piniondze w "szporkasie" (skarbonce). Była niom "krałza" (słoik) zakopano pod "stromym" (drzewem) w zegrodce.
Ślonsko psycholożka opowiada o zawiłościach ludzkiej psychiki w jynzyku ślonskym, ubrana w ślonski strój, na tle ślonskego byfyja. Takiego kanału na YouTubie jeszcze nie było.
Copyright © Wyborcza sp. z o.o.