Komunistow wielce „mier-ziyło” (denerwowało), co wszyske świynta som kościelne, a 1 Moj i rewolucjo kożdy łobchodziył, ale z daleka. A że niy „poradziyli” (potrafili) tego „ściyrpieć” (znieść), beztoż tyn dziyń jym bardzo pasowoł. Bo wtynczos łoni niby nic niy chcieli, a jeszcze dowali. A było tego tela, co kot napłakoł. Babske świynto prziwyndrowało aże z Hameryki, kaj je łobchodziyli po roz piyrszy w 1909 r.
A potym roz na rok, 8 marca, zbiyrały sie, coby wszyskym kerzi niy chcieli jich suchać, gośno pedzieć, co myślom. Łozchodziyło sie jym niy ino ło to, coby mieć wiyncy w „bajtliku” (portmonetce), ale tyż chciały „welować” (głosować) i coby chopy niy musiały iś na żodno wojna.
Ale łoni tyż niy byli piyrsi, bo już hań downo mieli Matronalia, kej to kobiyty sie strojyły, a chopy dowali jym łostomajte „gyszynki” (prezenty). Hamerykanki „niy dały se spodobać” (nie pozwoliły się lekceważyć), co w robocie zarobiały myni niźli chopy i coby dać tym, co niymi „reskiyrowali” (rządzili) i chcieli je „wycyckać” (wykorzystać), „wyćwika” (nauczkę), zacły sztrajkować. „Spokopiyły” (zrozumiały), co „w kupie” (razem) idzie zrobić wiyncy. Za niymi poszły inksze i zacły sie dopominać ło swoje na cołkym świecie, nawet w Rusach. A potym roz na rok, 8 marca, zbiyrały sie, coby wszyskym kerzi niy chcieli jich suchać, gośno pedzieć, co myślom. Łozchodziyło sie jym niy ino ło to, coby mieć wiyncy w „bajtliku” (portmonetce), ale tyż chciały „welować” (głosować) i coby chopy niy musiały iś na żodno wojna.
Kobiyty za komuny dostowały w fyrmach, w kerych robiyły, blumy i „maszkyty” (słodycze) – jedna „nelka” (goździk), „tulpa” (tulipan), packa kawy, po kero normalnie trza było stoć pora godzin w „raji” (kolejce), jedna pora „sztrymfow” (pończoch) i po „tortynsztiku” (ciastku z kremem). Ale nic niy było za darmo, bo przodzi musiały wysuchać łostomajtych „klytow” (gadułów), co to jym mieli pogratulować, a potym cołki miesionc łostować w robocie duksi, i to „za friko” (w czynie społecznym). Niykere dostowały tyż łordery, ale take „ańfachowe” (zwyczajne). Keby to jeszcze były te „chlebowe”, do kerych na „pynzyji” (emeryturze) abo „uwalicie” (rencie) dokłodali ekstra piniondze, ale kaj tam. Cołki rok nic dobrego sie niy dzioło, a w tyn dziyń łotwiyrali „szkołki” (przedszkola) i w nikerych fyrmach pokazowoł sie „golac” (fryzjer), coby kobiyty mogły sie „łoszczic” (obciąć), „wyfrizować” (zrobić sobie fryzurę) i „gryfnie” (ładnie) wyglondać. Dostowały tyż talony do „konzomow” (sklepów), bilety do tyjatru abo do kina.
Moja kamratka Ela Zacherka w ksionszce „190 lat KWK Wieczorek” napisała niy ino ło „grubie” (kopalni) i „bergmonach” (górnikach), ale tyż ło kobiytach, kere tam robiyły.
Toż pospominejcie se w tyn dziyń swoje starki, mamulki i kamratki, bo kożdo jes tego wert. A ło tym, fto był dlo mie nojważniyjszy w tym babskym świecie, połosprowiomy se kedy indzi.
Wtynczos była to gruba Giesche. Jedna ś nich, Rozalia Kajzerówna (1909-1977), znano była w cołki Polsce, a to skuli tego, co była „nojgibszo” (najszybsza) we wodzie i nawet wziyni jom na łolimpiada do Amstyrdamu. Łod małego „rada sie toplała” (lubiła przebywać w wodzie). Ale wtynczos dziołchom niy uchodziyło pływać, toż tego niy „poradziyły” (potrafiły). A łona pływała żabkom lepi łod chopcow i robiyła to w „badykostimie” (stroju kąpielowym), co „starkom” (babciom), kere chodziyły „po chopsku” (po chłopsku, wiejsku), niy mieściyło sie w gowach. Poradziyła tyż robić „yntki” (skakać do wody). Sama sie trynowała, a jeszcze borocka miała „auszlag” (uczulenie) na chlor, beztoż niyrada pływała na basynach. Nojlepi ji była na stowie Małgorzatka wele Giszowca.
Za to mało fto słyszoł ło Franciszce Hajduk (1869-1944) z Jonowa, a jo wiedziałach ło ni tela, co łosprowiali mi starka. I dopiyro kejżech se w ksionszce łod Ele pocytała, to mi sie łocy łotwarły. Pochodziyła łona z Jonowa i skuli tego, co sie niy „wydała” (nie wyszła za mąż), musiała iś do roboty. Znodła jom w cegelni, kaj wyrobiali cegłowki, coby zbudować Nikisz. Na pewno była to ciynszko robota, a z „geltaku” (wypłaty) niywiela sie dało uszporować. Toż coby se „zahajcować” (zapalić w piecu), chodziyła po lesie i zbiyrała ułomane gałynzie. Była pobożno jak mało fto i rada „rajzowała” (podróżowała). Ale niy jak inksi do „wodow” (uzdrowiska), coby se „dychnońć” (odpocząć), ale do łostomajtych świyntych miyjscow, na „pońć” (pielgrzymkę). Przodzi do Bogucicow, Piekor, na „Anaberg” (Góra św. Anny), a potym coroz dali. Jeździyła „porzykać” (pomodlić się) do Lourd, Rzymu, Budapesztu (na kongres eucharystyczny), a nawet do Ziymi Świynty. Tam dowała na msze za somsiadow i kamratów, kerzi ji powierzyli swoje intyncje i wsparli rajza jakymś groszym. Francka Hajducka, bo tak na nia godali, prziwoziyła jym medalyjki, rożańce i świynte łobrozki. Była piyrszo w Jonowie, co sie powożyła rajzować sama tak daleko łod chałpy. A co najciekawsze, i mogymy „łobejrzeć” (zobaczyć) to na zdjynciach, bo „pora” (kilka) sie uchowało, cołki czos „nosiyła sie” (ubierała) po chopsku.
Toż pospominejcie se w tyn dziyń swoje starki, mamulki i kamratki, bo kożdo jes tego wert. A ło tym, fto był dlo mie nojważniyjszy w tym babskym świecie, połosprowiomy se kedy indzi.
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze