Tela sie teroz godo ło szporcie, lotaniu (bieganiu) i łostomajtych szpilach (grach) na lufcie (powietrzu), bo kożdy chce być zwyrtny (sprawny fizycznie) i wyzgerny (szybki).

Kożdy Ślonzok łod dowiyn downa był szportowcym, ino ło tym niy wiedzioł. Zaś starzik Jorg godali, co jak ftoś pyloł (biegł), to abo sie uwijoł (spieszył) na cug (pociąg), abo uciekoł, bo cośik ukrod.

Chodziyło sie piechty

Downi z Jonowa do Szopynicow szło (można było) sie dostać ino (tylko) szłapcugym (pieszo). Na gruba (kopalnia) tyż chodziyło sie piechty. Byamtry (urzędnicy), kerzi robiyli w Katowicach, jeździyli bryckom, bo zaniym łoni by zaszli, toby sie zećmiyło. Ino do szkoły prawie żodyn sie niy uwijoł (spieszył). Nojwyży dostało sie linijkom po łapach, a casym w inkszo tajla (część) ciała i potym połrzitki (pośladki) były choćby pomazane tintom (atramentem). Do konzomu i na torg tyż sie chodziyło piechty, ino zamiast kijkow czimało sie w rynkach taśka i przinajmni dwa nece (siatki).

Na kożdym placu (podwórku) za klopsztangom (trzepakiem) szło sie zrobić szpilplac (plac zabaw) abo szportplac (boisko). Chopcy nojwiyncy grali w fuzbal (piłkę nożną). Nojwiynksze lyjty (lanie) zbiyroł zawdy torman (bramkarz), kej niy chyciył bala (piłki). Tormanym niy mog być synek, kery mioł ołbajny (też oły – krzywe nogi w kształcie litery O), bo choćby był niy wiym jaki gibki, to bal mu przelatywoł miyndzy nogami. A kepki (odbijanie piłki głową) szło robić wszyndzie. Grało sie tyż w handbal (piłkę ręczną), a moj łojciec groł nawet w waserbal (piłkę wodną). Nikerzi mieli turnszuły (też tunki – tenisówki), a nawet tryjtki (buty piłkarskie), ale stykło łoblyc stare szczewiki abo lotało sie po bosoku.

Turnowanie w turnhali

Prawie kożdy jeździył na kole (rowerze) – były damki, take bez rułki, i wyścigowki, na kerych bajtle, co niy siyngły do zica (siodełka) i chciały sie karnońć (przejechać), właziyły pod rułka. W zima noprzod mielimy szlynzuchy, potym chopcy brali skonśik hokejkryki (kije hokejowe) i lotali ś niymi za konskym twardego guminu. Jak sie szło nad woda, to sie niy ino pływało, ale robiyło tyż yntki (skoki). Ło badykostimie (stroju kąpielowym) żodyn nawet niy słyszoł – stykły krotke galotki (spodenki) abo batki (slipy). Dziołchy skokały z wyciongniyntym z batkow guminym abo ze skokankom. A na trowie robiyło sie kopyrtki (przewrotki).

Były tyż turnhale (sale gimnastyczne), kaj sie turnowało (gimnastykowało), ale dugo niy miały łone poważanio, bo rzondziyli w nich Niymce. Nawet Karol Miarka godoł ło tym szporcie „szkopyrtaczka”. Zmiyniyło to dopiyro Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”, kaj mode Ślonzoki, dziołchy i chopcy, turnowali, ale tyż zmowiali sie przeciw Niymcom. Nojważniyjsze były fuzbal i lotanie. W Katowicach łod 1925 r. wszyscy lotali na biegach przełajowych, kere robiyła nojwiynkszo gazyta „Polonia”. Przyjyżdżali szportowcy z cołki Polski, modzi i starzi, a łod 1929 r. tyż dziołchy. Kożdy, a było jich do 550, dostowoł numer, kożdego badoł dochtor, a kej dolecieli do końca, cekały tam na nich żymły (bułki) i gorke knobloszki (serdelki) z zymftym (musztardą). Dostowali tyż mydale, puchary i wińce na kark (szyję). Nagrodzało sie piyrszego Ślonzoka, piyrszego gorola (Zagłębiaka), piyrszego żyniatego, fuzbalisty, boksera, wojoka abo policjanta.

Płacić bydzie tyn, co przegro

Na to, coby blank piyrszy przilecioł Ślonzok, trza było cekać do 1929 r., bo wtynczos wygrała rodzono w Rudzie Ślonski Gertruda Kilosowna, kero potym pojechała na łolimpiada do Amstyrdamu. Lotoł tyż w Katowicach nojlepszy polski szportowiec Janusz Kusociński, kery wygroł, a potym prziwioz złoty mydal z łolimpiady w Los Angeles. A za piyrszego chop ze Ślonska przilecioł dopiyro w 1932 r. Był to Maksimilian Hartlik z Krolewski Huty. Potym wszyscy lotali w Brynowie, kaj ścigały sie tyż konie. A kej culi, co idzie wojna, przestali lotać i zacli kopać rowy.

Na lotanie doł sie szpetnie nabrać jedyn, co mioł szynk (karczmę) przi parku Kościuszki. Prziszło roz do niego dwóch porzonnie łobleconych (ubranych) panockow i zacli se dogodzać. Siedzieli poł dnia i sie zdowało, co jym basy (brzuchy) pynknom. Kej prziszło do płacynio, kożdy wyciongnył z kapsy (kieszeni) briftasza (portfel) i zacli sie wadzić (kłócić), bo łoba chcieli zapłacić. Nogle jedyn wymyślył, co bydom sie ścigać i płacić bydzie tyn, co przegro. Poszli do szynkorza, coby dowoł na wszysko pozor. Mieli pylać ku lesie i nazod. Sztartli (wystartowali) poleku, jakby szli na szpacyr, potym coroz gibsi, a kej znodli sie przi lesie, wyszczelyli jak z luftbikse (wiatrówki) i uciykli kaj pieprz rośnie. No i co, zaś starzik mieli recht (rację).

Monika Tutak-Goll poleca
Czytaj teraz
Więcej
    Komentarze