Ani sie ludzie łobejrzeli, kej po Godnych Świyntach mieli zaroz aże trzi nowe. Najsomprzod (najpierw) było Matki Boski Gromniczny (niykerzi godali tyż Matki Boski Niydźwiedzi, bo łodganiała niydźwiedzie abo wilki). W tyn dziyń w kościele świynciyli świycki, na kere godało sie gromnice abo gromnicki, bo poradziyły uchronić przed gromym. Była doś rubo, z wosku i jak walyły z nieba gromy, stawiało sie jom zapolono w łoknie. Kajniykaj (gdzieniegdzie) godali na nia grzmotowka.
Po poświyncyniu dobrze było zaniyś jom zapolono do dom. Godali, że kej zgaśnie, to ftoś z familie latoś zemre. Downi niy było łostomajtych deklikow jak teroz, a z Nikiszu na Jonow szło sie poł godziny i zawdy nom gromnicka gasła, bo abo wioło, abo loło, abo suło śniegym. Toż starka, coby my sie niy boli, zdmuchowali świycka i zapolali sztracheclami (zapałkami) dopiyro w siyni. Gromnica zapolo sie przi umiyrajoncym. Pamiyntom, kej moja mamulka wybiyrała sie już na drugi świat, nogle sie upomniała: A mosz narychtowano gromnicka? Wszysko miałach pod rynkom – pile (tabletki), szmarowidła (kremy i maści), taszyntuchy (chusteczki do nosa), a nawet szpryce (zastrzyki), a gromnicki niy, bo mi sie zdowało, co mamulka mogłaby sie jom wylynknońć. Toż pamiyntejcie, coby mieć gromnicka na podoryndziu (pod ręką).
Ledwo sie poświynciyło gromnicki, a już trza było iś garła ściskać. Bo na drugi dziyń było świyntego Błażeja, kery znoł sie na chorobach. Ksiynżoszek przodzi świynciył, a potym podkłodoł pod broda świonzane na krziż świycki (na kere godali błażejki) i rzykoł, coby cowiek na garło niy chorowoł, niy udowił sie przi jodle i coby go zymby niy bolały. Kajniykaj mieli te błażejki zapolone, skuli cego w nojgorszym razie kragel (kołnierz) abo baranica (futrzana czapka) mogły sie hajcnońć (zapalić), a w nojlepszym wyłaziyło sie z kościoła w łokidanym (poplamionym) woskym mantlu (płaszczu). A mantle mało że były niydzielne, to jeszcze wełniane, nawet z alpaki (ni to łowca, ni kamela – wielbłąd), kere musiały styknońć na cołke życie. Toż w papyndeklu (tekturze) wyszczigało (wycinało) sie dziura na gowa i wkłodało przed błogosławiyństwym na kark. Jo tego niy pamiyntom, ale starka mi łosprowiali. W tyn dziyń świynciyło sie tyż ponki i potym, jak garło było bolawe, to sie je jodało.
Niy minyły dwa dni, a zaś trza było iś do kościoła z chlebym, solom i wodom, bo było świynty Agaty. Downi ludzie wierzyli, co tyn chlyb, polony świynconom wodom i wciepniony do łognia, zaroz go ugasi. Sprawioł tyż, coby nos żmija niy bajsła (tu: ukąsiła, ale bajsnońć, czyli ugryźć, może nos pies abo kopruch – komar. A jak żech jadła klapsznita z bajlagom i woniało na cołkym placu, to kożdy wołoł: dej sie bajsnońć, czyli daj gryza). Jeszcze teroz niykere mamulki dowajom swojym dzieciom przed rajzom (podróżą) do kofra (walizki) abo rugzaka (plecaka) chlyb świynty Agaty, coby cołke i zdrowe przijechały nazod.
A że prawie kożdy dziyń trza było chodzić do kościoła? Toż my niy mieli telewizora, komputera, a telefon był ino w gminie. To była dlo nos nojwiynkszo uciecha – noprzod szpacyr, a potym, jak bożyduda (organista) zagroł, to szło sie trocha kimnońć (zdrzemnąć). Kej my szły nazod, starka a to kupiyli mi w konzomie maltoki (cukierki przeciwkaszlowe), a to trefiyli my Famulocka i mogłach posuchać, co godajom. Ale nojwiynkszo uciecha miałach, kej chyciyli w kościele Hajnela i Achima, co ze szkarbonki (też: szporkase), kero stoła przi świyntym Antonicku, potonkanym w kleju patykym piniondze wyciongali. Bo to niy były moje kamraty, ino gizdy (łobuzy), kerych porzonne bajtle sie boły.
Ftoś powiy, co teroz momy piorunochrony, dachy i ściany, kerych sie łogyń niy chyto, na garło pile do cyckanio (ssania) i łostomajte syropuse, a coby trefić do dom, nojlepszy jest GPS. Tyż prowda, ale wszyndzie trefiajom (zdarzają) sie jakeś szterongi (przeszkody, usterki), a coby trefiały sie tyż w niebie, jeszczech niy słyszała.
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze