Już pod koniec 1909 r. w cajtongu "Dziynnik Ślonski" napominali: "Wielkim nierozumem jest wyprawianie hałasu w nocy noworocznej". Że to niy po bożymu, bo ino pogany tak robiom. Ale "larmo" (hałas) i tak było wielke - jedni szczylali z "luftbiksow" (wiatrówek), inksi "smykali" (włóczyli) sie "po łożartymu" (po pijanemu) i "napasztowali" (zaczepiali) wszyskich. Ale nojgorsi byli ci, kerzi wynosiyli z "gruby" (kopalni) dynamit i probowali cośik "szpryngnońć" (wysadzić w powietrze). Zawdy w zilwestra wyleciały "do luftu" (w powietrze) jakiś chlywik abo komorka na wongel. Pewnikym cołko noc niy spali "ficywyrty i ficywyrtki" (dozorcy i dozorczynie), kerzi musieli "wachować" (pilnować) familokow i "wulc-hałzow" (domów sypialnych).
Ani moje starziki, ani łojce nikaj niy chodziyły w zilwestra, coby potańcować. Mamulka z łojcym szli "amizyrować" (zabawić się) roz na rok z kamratami z kościelnego choru. Mamulka śpiywała w niym jeszcze "za frele" (będąc panną), bo miała gryfny głos. Co do łojca to sie godało, że mu kedyś "elefant" (słoń) nadepnył na ucho i beztoż niy śpiywoł, co tymu chorowi wyszło na dobre. Przed zabawom, pora dni noprzod, szykowało sie łachy, do starych prziszywało "borty" (lamówki), "szlajfy" (kokardy), "szpicki" (koronki) i robiyło ś nich keby nowe, bo coby kożdy rok cośik se "sprawić" (kupić), żodnego niy było stykać. Mamulka miała jedne szczewiki do tańcowanio - zamtowe, corne na "kromfleku" (też "abzacu" - obcasie), ale trza je było dać podzelować. Miały być "fertich" (gotowe) w sobota po połedniu, kej sie szło z roboty (bo downi robiyło sie w kożdo sobota, ino trocha krotsi). A że łojcowi było po drodze, toż mioł je prziniyś do dom. I przinios - corne, zamtowe, na abzacu, ale ło śtyry numery za wielke. A tu wiecor, wszysko pozawiyrane i z tańcowania było "psinco" (figa z makiem).
Godało sie, co stary rok niy chce sie "ponknońć" (usunąć) i skuli tego "wynokwio" (wymyśla) łostomajte "bozny" (psoty). Kej sie ino "zećmiło" (ściemniło), niywstydne "pachoły" (wyrostki) wyłaziyły na dwor i wyciongały fortki, dźwiyrze z siyni abo "lauby" (altany), "wrota" (drzwi w stodole albo brama przy ogrodzeniu) i "smycyły" (taszczyły) je na drugi koniec wsi. Nojgorsi było, kej bez noc "straciyły" (zgubiły) sie dźwiyrze łod "haźlika" (ustępu), bo musicie wiedzieć, co haziel w doma mioł mało fto. Za poczebom chodziyło sie do drzewianego klozetu, kery stoł wele chałpy i mioł w dźwiyrzach, ale na wiyrchu, łokrongło dziura abo serducho. Tela z tych boznow było pożytku, co ludzie mieli łod rana fajny szpacer, kej szukali, co jejich, a "wicmany" (żartownisie) probowali "sfalić" (zrzucić winę) na stary rok. Starzik z łojcym wziyni sie na sposob i we wiecor sami wyciongali fortka i wrota, a potym zapinali "ketom" (łańcuchem) z "zadku" (tyłu) chałpy, za "hasiokym" (śmietnikiem).
Były tyż take miglance, kere poradziyły łozebrać cołki "drabiniok" (wóz drabiniasty) abo "fora" (furmanka) i słożyć je na dachu łod stodoły. A roz, kej do chałpy "przikludziył" (przyprowadził) sie jedyn "auslynder" (przyjezdny), kerymu wszysko "zawodzało" (przeszkadzało), a do tego był zowistny i zymstliwy, niyznane sprawce wlazły mu na dach i zakryli komin rubom szybom. Kej "nahajcowoł" (zapalił w piecu), to zaniym sie "skapnył" (zorientował), wszysko w chałpie łoblepione było sadzami. Bywało tyż, co w łostatni dziyń roku mode dziołchy zamalowowały łokna w chałpach karlusow wopnym, ale ino "chacharow" (łobuzów) i "starych purtow" (zgryźliwych starców).
Kole Godnych Świyntow i Nowego Roku była kolynda. I niy nawiedzały nos, jak było przodzi, poprzeblykane kolyndniki z gwiozdom, ino farorz abo kapelonek. Z farorzym chodziył "bożyduda" (organista), a z kapelonkym "kapistranty" (ministranci). To był "richtich" (naprawdę) sondny dziyń. Jak ftoś mioł w doma "kocher" (kuchenka na "bryna" abo "brynszpyrytus" - denaturat, później też elektryczna), to sie trocha pośniodało, bo blacha z pieca była pomalowano "zilberbronzom" (srebrzanką) i coby jom niy "pokidać" (polać), nic sie niy warzyło. Wszysko musiało być perfekt - narychtowane hefty do religie, świyncono woda, krziż i dwa "lojchtry" (świeczniki, a "kromlojchter" to żyrandol), a na boku kantycki z kolyndami i pastorałkami (moje z 1883 roku som pisane po polsku i majom 704 strony), bo downi śpiywało sie kolyndy tyż w doma, niy ino w kościele. A jak ksiynżoszek wyleźli, to na zeslu abo stołku, kaj siedzieli, musiała se "zicnońć" (usiąść) modo frelka, bo ponoć wtynczos było "zicher" (pewne), co sie gibko "wydo" (wyjdzie za mąż).
A na Nowy Rok, tak jak dzisiej, wszyskym sie "winszowało" (składało życzenia). Toż jo Wom tyż winszuja na "bezrok" (przyszły rok), cobyście se nawzajym przoli: starzik starce, łojciec mamulce, karlus swoji frelce, a bajtlom kożdy.
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze