Wilije sie dugo pamiynto, nikere cołke życie. Moja starka spominali ta, kero prawie cołko prześlimtali (przepłakała). Bo downi mode dziołchy chodziyły łopatulone chustkami, dopiyro kej wyrosły, mogły sie łoblykać po miastowymu. Starka mieli już szaca (narzeczonego) i byli pewni, co jym Dzieciontko prziniesie piyrszy w życiu mantel (płaszcz). Toż kej znodli pod gojikym wełniane handszuły (rękawiczki), do końca życio niy mogli tego przeboleć. Ale zawdy, tak jak wszyscy, wyglondali piyrszy gwiozdki.
Przed Wilijom było moc roboty. Ryby kupowało sie żywe pora dni noprzod i pływały w łocynkowany wannie, kero stoła na przedgorzu (półpiętrze przed strychem), bo tam było zimno i żodnymu niy zawodzała (przeszkadzała). Była z tym wielgo utropa (kłopot), bo co kwila ftoś musioł iś zoboczyć, eli jeszcze pływajom. Jak sie kero kipła (przewróciła) na bok, to sie jom wkłodało pod blank (zupełnie) zimno woda, a kej to niy pomogło, trza było skrocić jeji mynka. Brało sie tucek, coby jom łoguszyć, a potym urzinało łeb, na kerym warzyło sie rybno zupa. Ale karpy miały jeszcze dwie ważne rzecy - łuski i blaze (pęcherze). Łuski sie zeszkrobowało, myło, suszyło i wkłodało do bajtlika (portfela), kaj były przez cołki rok, coby w niym nigdy piniyndzy niy brakowało. Jak łojciec sprawioł karpa, dowoł pozor, coby niy przeżgać (przekłuć) blaze. Potym sie jom kładło do bratruły (piekarnika) i kej wyschła, jak sie na nia nadepło, szczylała keby srogo (wielka) placpatrona (kapiszon). Nojlepi było robić to na dworze, bo na delowce (podłodze) zawdy łostowoł flek (plama), skuli kerego było potym larmo (awantura). Ryby sie u nos piykło na maśle i warzyło w grincojgu (jarzynach), coby je potym dać do galertu (galarety).
Na stoł dowało sie zawdy to samo - żodyn niy rachowoł (liczył), wiela tego było. Ale nojprzod kładło sie bioły tisztuch (obrus), krziż, świycki, sol, konsek chleba, piniondze - papiorzane i klepoki (monety). Potym trza było porzykać, przełomać sie łopłatkym i pożycyć se nawzajym. Wszyscy siodali i niy mogli wstować aże sie na koniec niy porzykało. Wstować mogła ino gospodyni, kero stawiała na stole mocka (zupa z piernika, z rodzynkami i migdałami), siymiyniotka (tyż konopiotka abo fołgelzupa), zupa rybno, grzibowo, karp, kapusta z grochym i grzibami, kartofle, komport z suszek (suszonych owoców). Były tyż harynki w cebulowy zołzie (śledzie w sosie z cebuli). Nigdy niy jodali my na wilijo barszczu ani pierogow. Pierogi piyrszy roz łobejrzałach, kej ze szkoły jechałach na wyciecka. My, bajtle z familokow, mieli ze sobom klapsznity z kyjzom, tomaty i jajca na twardo, a moja kamratka, kery łojce rodziyły sie na Wschodzie - pierogi w tygliku. Ale tak mi zasmakowały, co starka musieli mi je potym warzyć.
Nojlepszy maszkyt w Godne Świynta to były makowki, potym pierniki, łorzechy i bombony (cukierki), kere wisiały na kristbaumie (choince). A coby boroka niy była goło, do papiorkow ciśli my potym konski cajtonga (gazety). Po wiecerzy trza było poschroniać (posprzątać) ze stoła i dać nowy tisztuch, bo tyn, na kerym sie jadło, zawdy ftoś poblibloł (poplamił). Starka kładli pierniki, łojciec wyciongoł z glasszranku (oszklonej szafki) keliszki na sznaps (wódkę), bo dlo lepszego trowiynio godziyło sie trocha wypić. A potym śpiywało sie kolyndy. U nos w doma po polsku i po niymiecku - tak było zawdy roz na rok, we Wilijo. Potym łojciec zapoloł na gojiku wunderkerce (zimne ognie), coby Dzieciontko wiedziało, kaj mo prziś. My z bratym zawdy cichtowali (wypatrywali), bo było jasne, co musi łone wlyź bez łokno, przeca niy bydzie sie babrało (brudziło) w kominie jak świynty Mikołoj. I zawdy kej łokno już było łotwarte, to abo starzik straciyli bryle, abo trza było iś ze starkom do pywnice, coby ji poświycić taszynlampom (latarką) i nogle cosik zaglinglało (zadzwoniło), a gyszynki leżały pod gojikym. Stoła tam tyż betlyjka (stajenka, szopka) z malutkym Jezuskym w żłobku, Najświyntszom Paniynkom i Świyntym Jozefym. W kościelny betlyjce były tyż Trzi Krole na kamelach (wielbłądach) i elefantach (słoniach), janioły, łowiecki, yjzel (osioł) i Murzinek ze słożonymi rynkami. Jak mu sie wciepło (wrzuciło) jakegoś klepoka, to kiwoł gowom. Te piniondze były na biydne, afrykańske dzieci.
Figurki z betlyjki gynał (dokładnie) pasowały do moji pupynsztuby (domku dla lalek), toch sie je tam ukłodała. Ale niy podobało sie to moji starce i durch (ciągle) Świynto Rodzina musiała sie przekludzać (przeprowadzać) z pupynsztuby do betlyjki. Z uciechom (radością) chodziyło sie tyż na pastyrka. A jak sie prziszło nazod (z powrotem), to szło (można było) już cośik pomaszkycić. W piyrsze świynto niy było gości i niy wypodało nikaj sie smykać (włóczyć), dopiyro w druge chodziyło sie na byzuch (w gościnę). A jak minyły świynta, po piernikach, makowkach i bombonach niy było już śladu, łostoł ino goły gojik. Wtynczos robiyło sie ś niego rogolki (też fyrlaczki - mątewki), bo nic sie niy mogło zmarnować.
Toż Wom życza, cobyście zdrowi byli i Dzieciontko ło Wos pamiyntało.
Posłowie o Śląsku i Ślązakach. "Narodowość śląska nie istnieje" [CYTATY] >>>
Katowice, Wigilia
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze