Ale nojgorsze były "pelcowe" (futrzane) "kragle" (kołnierze) w "mantlach" (płaszczach), łostomajte "fukse" (lisy), "brajtszwance" i "persjanery" (karakuły), kere miały prowdziwe łapki i łocy z "kneflow" (guzików). Bardzoch sie jich boła. Na moj piyrszy "gyburstag" (urodziny) kery przipodoł przed samymi Godnymi Świyntami (Bożym Narodzeniem), łojce dali mi uszyć bioły pelcmantel z "kaniklow" (królików). A że bajtle gibko rosnom, był zrobiony na wyrost i sie zdowało, co sie w niym "utopia" (nie będzie mnie widać). Jak żech wyrosła, zrobiyli mi ś niego pelisa w kery pelc był "driny" (w środku), a na wiyrchu "sztof" (materiał).
Ale roz mi łoblykli tyn mantlik na "zamtowe szaty" (aksamitną sukienkę), a że pelc mioł już swoje lata i zacon sie "lynić" (wypadać), prziklejył sie cołki na kecka. A co do pelcow, to był jeszcze jedyn, kery robiył sie na wiyrchu w "krałzach" (słoikach), jak były źle "zawarzone" (zagotowane). Kej sie szło do pywnice po komport, zawdy sie łoglondało, cy aby niy zrobiył sie kajsik pelc (kożuch, pleśń). Tako krałza piyrszo była "dran" (w kolejności), coby jom zjeś. Nic sie niy wyciepowało, stykło zebrać pelc z wiyrchu i "fertich" (gotowe). To cud, że żodyn sie niy łozchorowoł.
Prziszeł tyż cas na "glazyjki", "handszuły" (rękawiczki) i "makowy" (rękawiczki z jednym palcem), "bermyce" (futrzane czapki, oryginalne zrobione były z niedźwiedziego futra), "sztrykowane" (robione na drutach) wełniane "fuzekle" i "zoki" (skarpety). Zaś na nogi nojlepi łoblyc filcoki na ruby "zoli" (zelówce) i dować pozor, coby niy "ukełznońć" (poślizgnąć się), bo szczewiki to niy "szlynzuchy" (łyżwy).
Nastoł adwynt i bajtle, tak jak przodzi, "pylajom" (biegną) na roraty. Downi wielce sie na to radowały, bo mogły wylyź z chałpy po cimoku ze świyckom, a jak ftoś mioł, to z lampionym kery z "papyndekla" (tektury) zrobiył łojciec. Gorzi było ze wstowaniym, bo roraty zawdy były wcas rano. Terozki som we wiecor. W kościele wisioł "adwyntkranc" (wieniec adwentowy) ze śtyroma świyckami - na kożdy tydziyń po jedny. Downi cołki adwynt sie pościyło - niy jodało miynsa niy "maszkyciyło" (nie jadano słodyczy), niy tańcowało, nawet chodzić na muzyka niy uchodziyło. "Pyrtki" (małe dzieci) miały wielgego pecha, bo świynty Mikołoj przichodziył do nich w poście i "gyszynki" (prezenty) łod niego były "ańfachowe" (byle jakie): ponki, łorzechy, ciepłe papucie, a do "naszowania" (podjadania) pierniki, kere sie piykło w "bratrurze" (piekarniku). Masa, z kery sie je robiyło, musiała swoje "łodstoć" (odczekać), a potym trza było "nudelkulom" (wałkiem do ciasta) zrobić ś ni placek, "powyszczigać" (powycinać) łostomajte gwiozdki, "gojiki" (choinki), dzwonecki i inksze "ciaćka" (ładne drobiazgi), a na koniec posuć łorzechami, "mandlami" (migdałami) i rożynkami. Szło tyż je "łokrasić" (ozdobić) lukrym, ale ino trocha, bo to były take postne maszkyty. A na to mechate, kerym Mikołoj mioł łobszyty cerwony mantel, godało sie "cicik".
W adwyncie jodało sie myni "tustego" (też "fetu", czyli smalcu), a wiyncy masła. Coby niy szmarować niym za rubo, idzie to robić gorkym nożym. Downi masło to była nojlepszo "bajlaga" (dodatek do chleba). Ale trza było je "działać" (też "utuc" - zrobić) samymu. Miało jednak dwa "felery" (wady) - mało fto mog se "je lajstnońć" (na nie pozwolić) i trza było dować pozor, coby niy było "rancich" (zjełczałe). W "hica" (upał) to sie je "skludzało" (chowało) do pywnice, a w zima za łokno, kaj wisiała krzinka na gorki, tygliki i łostomajte "wusztliki" (kiełbaski). U nos masło trzimało sie w misecce z zimnom wodom, bo "ajsszrankow" (lodówek) niy było.
A pamiyntocie "sroge" (wielkie) "raje" (też "szlangi" - kolejki) za masłym? Do naszego konzomu prziwoziyli casym take w bloku - miało to ze 25 kilo jak niy wiyncy i było słone, a "sprzedowocka" (ekspedientka) nijak niy poradziyła go rowno porozkrować, bo przodzi było za twarde, a jak już zmiynkło, to zawdy brakło papioru i trza było lecieć do dom po pergamina abo jakiś gornek. Nojgorsze było, kej starka mi "przikozali" (rozkazała): Ino dobrze "powoniej" (powąchaj), coby niy było rancich. Jak jo to miała woniać, nojsomprzod niy poradziyłach doćiś sie do lady, a potym było po ptokach. Ale do dziś pamiyntom, jak kupowało sie masło w kostkach, to trza było przodzi łodwinońć celofan i je powoniać. Masło robiyło sie z mlyka krowiego abo łod "cigi" (kozy). Te piyrsze było żółte, a druge blank biołe. Jak sie je kupowało kajś na "sztandzie" (stoisku na targu), wtyczos zawiniynte było w kapuściane liście.
Ale pamiyntejcie, bo downi "padali" (mówili): "Niy jydz tela masła, coby Ci sie dupka niy spasła".
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze