Coby sie wygrzoć i niy zużywać za wiela "taszyntuchow" abo "sznuptechlow" (chusteczek do nosa), styknie wlyź do "badywanny" (wanny w łazience), wypić gorki "tyj" (herbatę) z cytronom i przikryć sie "sztebdekom" (kołdrą). Downi brało sie "waszpek" (miednicę) i mocyło nogi w gorki wodzie. Potym piyło sie ciepłe mlyko z masłym i miodym i właziyło pod pierzina. Pierzinow niy kupowało sie w konzomie. Kożdo dziołcha kej sie "wydowała" (wychodziła za mąż), dostowała łod łojcow "ausztojer" (wiano, wyprawę ślubną) w kery musiały być "zogowki" (poduszki) i pierziny. Na podzim, kej z pozjodanych gynsi łostały ino wspominki i piyrze, przichodziył cas na szkubanie piyrza. Zbiyrało sie je w papiorzanych abo płociynnych "miechach" (workach), coby miało "luft" (powietrze) i wiyszało na "gorze" (strychu). Pierzina musiała być brzuchato i w zima grzoć, bo downi hajcowało sie ino w kuchni, w izbie był ziąb. Trza było na nia piyrzo z 12 gynsi. Samymu szkubałoby sie je cołko zima, beztoż robiyło sie to w kupie. Pod wiecor, po cimoku, do chałpy schodziyły sie "szkubacki" (też "szkubki" - kobiety drące pierze). A "taszynlampow" (latarek kieszonkowych) niy mieli i chodziyli "po omacku" (na pamięć, intuicyjnie). Pamiyntom, co w doma leżały w szuflodce "brosie" (broszki) z piyrszom literom "miana" (imienia). Moja starka Berta mieli na "zicherce" (agrafce) B, kere po cimoku sie świyciyło. Myśla, co to było łod wojny kej mieli zaciymiynie, coby sie ludzie ze sobom niy "szczaśli" (zderzyli).
W kuchni był już "narychtowany" (przyszykowany) dugi stoł, a wele niego stołki, "szymle" (też "hoker" - taboret), rycki, a dlo starkow "zesle" (fotele). Szkubacki brały piyrze ze stoła, miynke chorongewki "wciepowały" (wrzucały) do waszpeka abo srogego gorka, a twarde "kłonki" (stosina z dutką) pod stoł. Potym trza to było zamiyś. Lepszy łod piyrzo był "kwap" (puch) z gynsi abo "yntow" (kaczek, ponoć nojlepszy na rojmatyka) i wrażowało sie go do małych zogowkow abo pierzinow dlo bajtli. Za szkubanie sie niy płaciyło, ale dowało sie "kust" (jedzenie). Mogły to być kołoc, "zista" (babka piaskowa) i "bonkawa" (prawdziwa kawa). Bo robota była ważno, ale tyż to, coby sie "trefić" (spotkać) z kamratkami, uradować, "połosprowiać" (poopowiadać), połobgadować fto z kym sie "pohatrusiył" (pokłócił) i ło co abo jako porka dała sie przidybać w lesie, a jako za stodołom. A potym poklachać i poberać jak to było przodzi. Łosprowiało sie tyż "wice" (kawały), a potym wszyscy sie "chichrali" (śmiali). Mode dziołszki "kukały" (zaglądały) ku łoknom kerymi łostomajte karluse zaglondały do izby. Szkubało sie pora dni abo i duksi, a jak już wszysko było "fertich" (gotowe), przichodziył cas na "fyjderbal" (też "doszkubek", "foncka", "siudowajka"). Gospodyni, coby sie wywdziyncyć za pomoc, piykła kołocz, "kreple" (pączki) "filowane" (nadziewane) marmuladom, robiyła "kartofelzalat" (sałatkę ziemniaczaną), a i swojskego "wusztu" (kiełbasy) szło sie pojeś. Była i gorzołecka, zamowiało sie muzykantów, coby se modzi potańcowali.
Przi szkubaniu niy mogło być przeciongu, a jak ftoś kichnył, to piyrze "furgało" (fruwało) po cołki kuchni. Nikere "miglance" (cwaniacy), coby dziołchy prziszły ku niym na dwor, wpuszczali do izby "dziambla" (wróbla). Szmarowali se tyż gymby sadzom abo kryjdom, coby sie "frelki" (panny) boły i mogli je potym łodprowadzić do dom.
Łosprowiało sie ło utopkach, szczigach, duchach, zakopanych skarbach, ale tyż ło powstaniach, wojnach i dalekich stronach. Nasuchałach sie ło "wojokach" (żołnierzach), kerzi nogle wrociyli z wojny, choć ta dali twała. Wszyscy myśleli, co łoni uciykli i zawrom jich za to do "herestu" (więzienia). Dopiyro jak se popiyli, prowda wylazła na wiyrch. Naucyli sie "cylować" (trafiać) z "gywerow" (karabinów) i "pistołlow" (pistoletów), to za nic niy poradziyli "nawyknońć" (przyzwyczaić się) do noszynio "szczewikow" (butów), a wojokow, kerzi chodzom po bosoku, prusko armio niy chciała. Abo ło wyndrujoncy nodze, jak jednymu borokowi wdała sie do ni gangryna i musieli jom uciońć. Łowinyli w płotno i łostawiyli w lazarytowy siyni, coby jom potym zakopać na cmyntorzu. Ale przechodziyła tamtyndy jedna powsinoga, kero pomyślała, co ftoś łostawiył se tam szinka i jom porwała. Jak w doma łodwinyła płotno i łobejrzała noga, spakowała jom "nazod" (z powrotem) i wyniosła za chałpa. Ale widzioł to jedyn, co chodziył "po fechcie" (po prośbie) i jak sie zećmiyło, łodwinył paket. Wylynkniony zanios noga na gmina, coby jom nareście mogli pochować. Ale kej mom ryma, zawdy spomino mi sie łosprowka ło Paulku, kery wojowoł z Francuzami i "gańba" (wstyd) go było prziś nazod do dom. Kej sie biył, jedyn huzar ucion mu nos, zrobiył to równo jak brzitwom. Paulek znod tyn konsek nosa, przicis na swoje miyjsce i zawionzoł chustom. Pora dni błondziył po lesie i jak go znodli, łodstawiyli do lazarytu. Ale i tam nosa niy chcioł dochtorom pokozać. Dopiyro jak go uspali, to zoboczyli, co nos mu prziros, ale na łopach, dziurkami do gory. Mało, że wszyscy sie ś niego śmioli, to nojgorzi mioł przi rymie abo jak "gichało" (była ulewa). I tak se myśla jak to dobrze, co moje dziurki w nosie som, jake som.
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze