Godało sie co "Fto niy sucho łojca, matki, bydzie suchoł psi skory". Jak sie niy jest posuszny, zbiyro sie "szmary" (też "banie", "lyjty" - lanie). Ale po co zaroz bajtlow "prać" (bić), jak "idzie" (można) je postraszyć. "Wynokwiało" (wymyślało) sie szczigi, heksy, zmory, beboki, świytliki, skarbniki, utopce abo inksze upiory i "bezkurcyje" (bestie, psotniki). A jak to niy pomogało, zawdy szło kogoś "wylynknońć" (przestraszyć) Eliaszym i Pistulkom.

Downi jedni wymyślali bery i bojki, a drudzy wierzyli w te wszyske strachy i "richtich" (naprawdę) sie boli, a potym łosprowiali inkszym. Jakech była mało nojwiyncy słyszałach ło utopcach (też utopek, waserman). Ponoć brały sie łone z duszow topielcow, samobojcow abo aniołow kere Ponbocek "ściepnył" (strącił) z nieba za kara. Wele naszy chałpy były i rzyka i stow kaj my sie "durch" (wciąż) toplali, a w zima "kełzali" (ślizgali) na "ślynzuchach" (łyżwach), a jak ftoś niy mioł, to na "szczewikach" (butach).

Utopcow my sie trocha boli

Ale wtynczos "zole" (podeszwy) sie ździyrały i w doma było "larmo" (awantura).

Utopcow my sie trocha boli. Godali co tyn z Jonowa kery miyszkoł w Bolinie był niywielki, lokaty, mioł "poskurcano" (pomarszczono) gymba, wielge ślypia, a palce zrośniynte. Cołki był zielony, ale rod łoblykoł cerwono beretka i cerwone "sztrymfy" (pończochy). Przi "weście" (kamizelce) nosiył zygarek na złoty "kecie" (łańcuchu). A z rynkowow zawdy kapała mu woda. Jak wszyske utopki był "maśklaty" (oślizły) łod "szlomu" (mułu). Utopce były roztomajte, jak ludzie. Te "zymstliwe" (mściwe) topiyły tych kerzi sie kompali, a inksze pomogały biydnym i "szło" (można było) sie ś niymi zakolegować. Pomiyszkiwały nawet w "przikopie" (też "krzikopa" - rów) abo wiynkszy kałuży, a nawet w studni. "Niy ciyrpiały" (nie znosiły) młynorzow, bo łoni tyż zawdy trzimali sie wody i "zawodzali" (przeszkadzali), bo mogli "bez cufal" (przypadkowo) uratować jakegoś topielca.

Do wody zawdy szło sie "w kupie"

Ale utopce to sie chyba barzi boły nos niźli my jich, bo do wody zawdy szło sie "w kupie" (grupowo). Richtich toch sie boła Makslika, bo mie "durch" (ciągle) "napasztowoł" (zaczepiał) i szczyloł do mie ze "szlojdra" (procy) abo z "luftbikse" (wiatrówki), a nojwiyncy Eliasza i Pistulki. Starzik "Jorg" (Jerzy) kerzi niy łodzywali sie bez potrzeby, zawdy mie upominali cobych niy chodziyła do lasa, bo jak trefia tam tych "rojbrow" (zbójów), to mie łobedrom ze skory.

Te dwa "gizdy" (łobuzy) żyły naprowda ino jo niy wiedziała, że to było "hań downo" (bardzo dawno temu). "Karlik" (Karol) Pistulka urodziył sie w 1848 roku, a że "mioł piosek w rynkowach" (stronił od pracy), to jak "trefiył" (spotkał) "rapsika" (rabusia) "Wicka" (Wincentego) Eliasza, zaroz sie "zwoniali" (zwąchali, dobrali się) i zacli "chacharzyć" (zeszli na złą drogę). Zbojowali w Katowicach, Bytoniu, Mikołowie i jeszcze "kajsik" (gdzieś). Do swoji bandy kerom "reskiyrowali" (rządzili) wziyni chopow "na swoja podoba" (podobnych do siebie) i w kupie napodali na ludzi, szynki, konzomy, a nojbarzi upodobali se "pancerkase" (kasy pancerne), jak ta łod Tiele-Wincklerow. Ponoć nigdy sie niy "pohatrusiyli" (posprzeczali). Godało sie co "Eliasz z Pistulkom srali jednom dziurkom". Niy ino rabowali, ale pozbowiali tyż ludzi życio. To, co "nahabiyli" (zagarnęli), zakopowali w lesie. Pisały ło nich polske i niymiecke gazyty. A w Berlinie zrobiyli se jich z wosku i pokazowali za piniondze.

"Szandary" (żandarmi) dugo niy "poradziyli" (potrafili) jich "scopić" (złapać), ale łoba marnie skońcyli. Pistulka wpod "przodzi" (najpierw) skuli "libsty" (narzeczonej) kero go wyzdradziyła i był sondzony w Bytoniu. Chcieli mu uciońć gowa, ale dostoł dożywocie. Godało sie co umar w hereście w Raciborzu bo sie nałykoł "tabaki" (tytoniu).

Eliasz pora razy "citoł" z herestu

Mieli go za ślonskego Robin Hooda abo Janosika, bo ponoć rabowoł bogatych, a biydnych wspomogoł i podciepowoł jym pod dźwiyrze "złocioki" (złote monety). Wszyscy wierzyli, co poradziył łotwrić kożdy zomek bez "brechy" (łomu) i "szperhoka" (wytrycha). Eliasz pora razy "citoł" (uciekał) z herestu, ale jak go chyciyli to skozali na śmierć. Potym zamiyniyli mu to na dożywocie. Chcieli, coby sie na staroś stamtond "wykludziył" (wyprowadził), ale łon już niy poradziył żyć jak cowiek i do końca życio miyszkoł w raciborskym "cuhthauzie" (areszcie). Roztomajcie ło nich godali i godajom i co jest prowda, ciynszko "zmiarkować" (się domyślić).

Downi, coby sie bronić przed takymi "rojbrami" (zbójami) niy było gazu w szpraju ani alarmow kere "piskajom" (hałasują). A ciotka Gustla mało co chodziyła po ćimoku do kościoła, to i na Giszowiec bez las wypuszcała sie "szłapcugym" (piechotą). Wszyscy ji godali coby "dowała pozor" (uważała) na chacharow, ale łona padała, co mo sie cym bronić. Myśleli my, że ji łostoł jakiś stary "rebulik" (pistolet) po ujku. Kej umarła, to my szukali tego rebulika, ale w "kapsach" (kieszeniach) łod "mantla" (płaszcza) znodli my ino pieprz wymiyszany z solom i "zaruściało" (zardzewiały) "widełka" (widelec).

Monika Tutak-Goll poleca
Czytaj teraz
Więcej
    Komentarze