A co szło robić "coby" (żeby) sie niy zmyszyć? Niy było telewizora, radyjok mioł mało fto, na cajtong niy kożdego było stykać. I wtynczos ratowoł wszyskich "ptok", "rapel" abo "fogel" (bzik, hobby). Jedni mieli takego ptoka kery kazowoł jym siedzieć w szynku i "żłopać" (pić niechlujnie) piwsko abo co gorsze, jakoś "berbelucha" (wódka najgorszego gatunku). Inksi bez łopamiyntanio "rżli" (grali) w karty co tyż niy było dobre, bo godało sie: Fto gro w karty, tyn mo łeb łodarty. Trefiyło sie roz, co chopy grały tak zawziyncie, że jak brakło jym piniyndzy, to stawiali do pule to, co mieli w chałpach, potym chałpy, a jedyn "łoszkliwiec" (świntuch) postawiył na koniec swoja ślubno. Jak przegroł, zaroz ludzie "dali ji skozać" (zawiadomili ją) co sie stało, a że niy "poradziyła" (potrafiła) w to uwierzyć, przileciała do szynku. Kej sie przekonała, że to prowda, zacła "ślimtać" (płakać), ale posusznie podreptała za swojym nowym właścicielym. Dwa dni trwało niźli jeji chop sie "sturoł" (oprzytomniał) i wtynczos poszoł po nia. Ale łona już niy była tako posuszno i wolała łostać, bo tyn nowy sie ji "przichlybioł" (dogadzał) na kożdym kroku i miała sie nareście dobrze.
Bajtle mogły grać w "pyjterkarty" (Czarnego Piotrusia). Ło kymś fto sie chwolył co wszyndy był i wszysko widzioł godało sie w "boznach" (żartach), co przeszeł świat i pyjterkarty. Ale prowdziwo gra to był skat nazywany ślonskym bridżym. Na tych co w niego grali godało sie "szkaciorze". Zaniym nastoł szkat, grało sie u nos w kopa. Przi graniu niy było "hajow" (awantur), ale kupa "zwady" (kłótni). Pamiyntom, co były tam jakeś "krojce", "griny", "herce" i "szele" (kolory), ale tyż "tuze" (asy) i "dupki" (walety). Był tyż "dupek dzwoncy" (walet karo) i "dupek żołyndny" (walet trefl), ale jo niy jes żodny fachman i wiym tela, co pamiyntom jak łojciec z kamratami grywoł w "laubie" (ogrodowej altance), bo grać w karty w doma niy było wolno, ino w chińcyka do kerego potrzebny był "kobel" (kostka do gry) abo w warcaby. Inksi grali tyż w halma.
Chopy i mode chopcy zbiyrali tyż "brifmarki" (pocztowe znaczki). Zawdy "wyszczygali" (wypatyrywali) "briftryjgra" (listonasza) coby jym pedzioł do kogo niesie "brif" (list) abo "brifkarta" (kartkę pocztową) i nojlepi, coby były z zagranice. Potym zagadowali, że prziniesom z pywnice kartofle abo "kibel" (wiadro) wongla, coby jym ino te brifmarki dać. Inksi zbiyrali "szachtelki ze sztracheclow" (pudełka z zapalek), bo "fojercojgow" (zapalniczek) niy było. Byli tyż "rybiorze" (wędkarze) i ci robiyli nojmni "larma" (hałasu). Szli nad woda i nawet jak nic do dom niy prziniyśli, to był świynty spokoj. Nojwyży łoskopali łogrodek coby wygrzebać jakeś "glizdy" (dżdżownice) abo "wonsiony" (gąsienice).
Ale nojważniyjszy ptok to były ptoki. Ludzie czimali w klotkach roztomajte "śpiywoki" (ptaki śpiewające) i "papagaje" (papugi) co sie szło ś niymi pogodać, ale nojwiyncy było "gołymbiorzy" (hodowców gołębi). To już niy było hobby ino zawodostwo, bo taki to musioł wiedzieć kere to polnioki, młodzioki, briwy, rołty, sztajfy, sztrasery, siwki, wyczoki, fale, kurzoki, szymle, kapszoki i piyrzoki. "Briwy" to gołymbie pocztowe na kere godali tyż briftryjgry. Trefiały sie i take "miglance" (spryciarze) kere przedowali jedna briwa "pora" (kilka) razy i zaniym prziszli "nazod" (z powrotem) do dom, łona już tam na nich czekała.
W 1906 r. jedyn dochtor z Krolewski Huty (Chorzowa) zrobiył ekszperimynt i wzion na wizyta do chorego koszyk z briwami. Na miyjscu wypisoł recepta z adresym, wraziył jom gołymbiowi do pyska, a tyn "pofurgoł" (pofrunął) do gołymbnika aptykorza kery zrobiył miksztura i na "kole" (rowerze) "gibko" (szybko) zawioz do chorego. A w 1910 r. jedyn gołomb co był przedany dwa roki tymu nazod z Katowicow do Hanoweru, przilecioł jakby nigdy nic do dom.
Chopcy zbiyrali tyż figurki małych "wojokow" (żołnierzyków), a dziołchy miały "hefty" (zeszyty) kaj prziklejały fotografie roztomajtych "szałszpilerow" (aktorów) kere szło znolyź w packach z "cygaretami" (papierosami).
Wiynkszość tych ptokow to chopske hobby, a co robiyły wtynczos kobiyty? To, co było przidatne i na wiyncy niy miały casu. W 1905 r. jedny gospodyni z Bytomia chop "durch" (ciągle) dogryzoł, co mo sie dobrze, bo siedzi w doma, a łon sie musi pocić w robocie. Znerwowano, "spatrzała sie" (wystarała się o) krokomiyrz i wsadziyła go do "kapsy" (kieszeni), a łon zapisowoł kożdy jeji krok. I łokozało sie, że łod 7 rano do 8 wiecora zrobiyła 25.930 krokow, co dowało 13 kilometrow. Toż niy dziwota, że była rada jak sie mogła siednonć.
Kawiarnie i restauracje, z których słynęły Katowice [ARCHIWALNE ZDJĘCIA]>>>
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze