Bo przodzi niy było plastikowych łoknow, ino drzewniane, kaj szyby prziklejało sie do romy kitym. Ale coby mieć leberka, trza było piyrwyj utucyć wieprzka i go zaszlachtować, czyli zrobić świniobicie.
Prawie kożdy mioł kedyś chlywik, kaj czimało sie ciga (koza) abo wieprzka. Wieprzek (wieprzoszek, browek) to świnia, ale wieprzki (zawsze w liczbie mnogiej) to tyż hangrysy abo sztachloki znane jako agrest. Wieprzka przodzi trza było futrować (karmić) i dować pozor, coby go żodyn niy ukrod. Jak już prziszło do świniobicio, dowało sie skozać (zawiadamiało się) masorzowi (rzeźnikowi), co bydzie mioł robota. Bo kedyś po wuszty (kiełbasy), łowiynzina (mięso wołowe) i gychaktes (mięso mielone na flajszbryjtle - klopsy mięsne zwane też karminadlami) niy chodziyło sie do sklepu rzeźniczego, ino do masorza. Abo do toni jatki (sklep z mięsem gorszego gatunku). Zawdy trza było dować pozor, coby niy dać se wcisnonć jakiś habaniny (ochłapów). Zaś żymły (bułki) i bryjtle (mleczne bułki) kupowało sie u piekorza. A po grincojg (jarzyny) szło sie do łogrodka abo na torg.
Przed świniobiciym trza było przirychtować (naszykować) gywyrce (przyprawy), wielge gorki (garnki), boncloki (kamienne garnki), flajszmaszynki (maszynki do mielenia mięsa), krałzy (słoiki) i flaszka ze sznapsym (wódką) na lepsze trowiynie, a potym wszyscy cekali już ino na wusztzupa (pierwszy posiłek świniobicia - gynsto zupa z popynkanych przi warzyniu wusztow). Ale przodzi trza było wieprzka zaszlachtować. A tyn przecuwoł, co sie świynci, bo swoj rozum mioł i probowoł uciekać. Chycić takego kabana (wieprza) to była sztuka. Jak już masorz pozbawiył go życio, wiyszało sie boroka łebym w doł. Do miski spuszczało sie krew i wielgym nożyn rozrzinało brzuch, z kerego wylatowały wszystke bebechy (wnętrzności).
W nojwiynkszym gorku warzył sie welflajsz (podroby, podgardle). Wciepowali tam tyż świński łeb. Masorz łoddziyloł miynso łod szpeku (też: szpyrki - słoniny), z kerego, po przetopiyniu, było tuste (smalec), robiył krupnioki (kaszankę), żymloki (bułczankę), preswuszt (salceson), no i leberka. Ino niy pomylcie leberki z lebrym, bo tak sie godało ło kymś, fto mioł piosek w rynkowach i był ś niego wielgi lyń. Wuszty sie wyndziyło, a miynso dowało do krałzow abo solyło, zawijało w liście krzonu i wynosiyło do pywnice. Świński żołondek filowało (nadziewało) sie kartoflami, pomelonym miynsym i piykło w bratrurze (piekarniku). Godali na to bachor. Jak już wszysko było fertig (gotowe), trza sie było podzielić z somsiodami i familiom. Bajtle łoznosiyły "na skosztowanie" wuszt, krupnioki i żymloki po ujkach, ciotkach, a nawet do rechtora (nauczyciela) i farorza.
Wszyscy wiedzieli, co wieprzki bardzo gośno kwicom, ale jak w 1905 r. przyjechał do nos cyrkus, to sie łokozało, co tyż poradzom (potrafią) godać. Bo na plakacie stoło (było napisane), co wystompiom rożne kaspry (pajace) i. śpiywajonco świnia. Przecytoł go policmajster i kozoł se prziniyś do cynzury to, co artysty bydom godać. Świnia tyż. Pewnikym sie wylynknył (przestraszył), że mogłaby wymyślić jakoś rewolucyjno śpiywka. Dyrechtor, coby niy mieć łostudy (kłopotu), musioł świński wystymp na plakacie zamalować i beztoż do dzisiej niy wiymy, eli (czy) wieprzki poradzom śpiywać.
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze