Po łodpustowych, ale tyż inkszych uciechach w ludziach była potrzeba, coby iś na "pońć" (pielgrzymkę). Jedni chcieli łodpokutować za grzychy, inksi ło coś prosić abo podziynkować. Zawdy szło sie w jakiś intyncji, a czasym nawet z grochym w szczewikach.

W konzomie dostowali "psińco"

Przodzi jednak trza było "szczewiki" (godało sie tyż "szuły" - buty) mieć, bo ludzie chodziyli "po bosoku" (boso). Szkolorze do szkoły i gospodorze do kościoła szli po bosoku, a dopiyro na miyjscu łoblykali szuły. Wtynczos na duksi "stykły" (wystarczyły), ftoś mog je potym "erbnońć" (odziedziczyć) i co nojważniyjsze, nigdy niy były "zmaraszone" (ubrudzone, zabłocone). Downi chodziyło sie niy "ino" (tylko) po bosoku, ale tyż "po chopsku" (w stroju chłopskim), "po jasnoku" (lub "za widoka" - za dnia) abo "po cimoku" (też "ćmoku" - po ciemku, o zmroku), a robiyło sie cosik "po stojoncku" (stojąc), "po siedzoncku" (siedząc), "po leżoncku" (leżąc), "po klynconcku" (klęcząc), "na darmo" abo "podarymnie" (niepotrzebnie), "po leku" (powoli), a jak sie coś "przepasowało" (przegapiło), to potym było "po ptokach" (po wszystkim, za późno). Zaś jak w "konzomach" (sklepach) były wielke "raje" (kolejki), to znajomi "sprzedowacki" (ekspedientki) właziyli "driny" (do środka) "po zadku" (z tyłu), coby inksi niy widzieli i niy było "haje" (awantury). I tak kej ci z raje "prziszli dran" (nadeszła ich kolej), w konzomie dostowali "psińco" (nic nie dostali).

Do konta na grochu klynceć

A co do szczewikow, to za staryj Polski szkolorze z katowickego gimnazjum wybrali sie na pońć do Piekor. Coby mieć jeszcze wiynkszo zasuga w niebie, wymyślyli, że se wrażom do kożdego szczewika "gość" (garść) grochu. Nawet "sie wetli" (założyli), kery nojdali "zońdzie" (zajdzie). A to było bardzo ciynszke postanowiynie - downi w doma i w szkole były płociynne "miyszki" (woreczki), co miały driny groch, i za kara posyłało sie "zgobnikow" (psotników) do konta na grochu klynceć. Termin pońci sie przibliżoł, a biydne szkolorze były coroz wiyncy "wylynknione" (przerażone), ale słowa cofnonć sie niy godziyło. I wtynczos prziszło jym do gowy, coby tyn groch "przodzi" (najpierw) "uwarzyć" (ugotować), a potym naciś ta "cipciona" (gęsta masa) do "zokow" (też "fuzeklow" - skarpetek). Ino tak sie jakoś stało, co jednymu z kamratow niy wyzdradziyli swojego "knifa" (sposobu), i "borok" (biedak), co sie doł tak "łoszydzić" (oszukać), doszeł ino do Zołynżo, i to z "płackami" (łzami) w łocach.

Piniondze na "rajza" do Ziymi Świynty

Za bajtla bardzoch sie dziwowała, skond moja starka Berta tela wiedzom ło Ziymi Świynty. Wiedzieli łod Hajducki, kero "chodziyła po ludziach" (od domu do domu), rzykała, zbiyrała intyncje i piniondze na "rajza" (podróż). Potym dugo jom niy było, a jak przijechała "nazod" (z powrotem), to łozdowała świynte łobrozki, rożańce, figurki i łosprowiała ło cołkym świecie. A w 1925 roku, co był Rokym Świyntym, blisko tysionc ludzi ze Ślonska pojechało szpecjalnym, zbudowanym w Poznaniu "cugym" (pociągiem) na pońć do Rzymu. Ale to był drogi "szpas" (żart, ale też w znaczeniu "przyjemność") i mało fto mog se to "lajstnońć" (zafundować). Pojechoł ś niymi tyż biskup ślonski, co to potym był prymasym, August Hlond. Cołko rajza twała miesionc, a po drodze "pontniki" (pielgrzymi) łoglondali tyż Wiedyń, Wynecja, Asyż i Bolonia. Nojwiynkszo ślonsko gazyta "Polonia", kero noleżała do Wojciecha Korfantego, postanowiyła posłać tam swojego korespondynta. Ale sie łokozało, co z tych bardzi zasużonych żodyn niy mog pojechać, bo jedyn był "wanielik" (ewangelik), drugi wyznanio mojżeszowego, a jeszcze inkszy po "szajdongu" (rozwodzie), a takym niy godziyło sie stować przed Łojcym Świyntym. Posłali modego synka Bolesława Surówkę, kery potym łopisoł to wszysko w ksionszce "Było - minęło".

Bolonce "blaze" na nogach

Ale do Piekor, Czynstochowy, a nawet na Annaberg mog iś kożdy. Przodzi trza sie było z wszyskymi pojednać, potym spakować jodło, i to niy do żodnego "rugzaka" (plecaka), ino do chusty, wciepnonć to na "pukel" (plecy, ale też garb), porzykać i w droga. Łachow sie niy pakowało, bo kożdy był tak "nałoblykany" (ubrany wielowarstwowo), że mu stykło. Po drodze śpiywało sie nabożne śpiywki, spało u gospodorza na sianie i myło w rzyce. A na miyjscu wszyscy stowali w raji przed "suchatelnicami" (konfesjonałami), coby sie "do porzondku" (porządnie, jak należy) wyspowiadać.

Na pońć do Piekor poszły tyż Cita i Roźla. Po drodze trocha z nieba kapało, ale w Szarlyju to już loło jak z cebra. Łobie, niywiela myślonc, "dźwigły z zadku" (podniosły z tyłu) "kecki" (spódnice) i "zaciepły" (zarzuciły) je na gowy, bo chciały czepce, jakle i fortuchy łod dyszczu uchronić. Ale Roźla razym z keckom dźwigła tyż "spodnica" (halka) i koszula. Szła gibko i dopiyro przed Piekarami pocuła, że coś ji za bardzo wieje. "Kapła" sie (domyśliła), iże widać ji było cołke "galoty" (spodnie albo majtki). Spuściyła kecki, brzidko wejrzała na Cita i spytała, camu jom niy łopamiyntała. A ta "loła sie żurym" (udawała, że nie wie, o co chodzi) i łodpedziała, że była pewno, co tamta ślubowała tak iś do Piekor, toż sie łodezwać niy śmiała.

Do dom przinosiyło sie świynte łobrozki, "medalyjki" (medaliki), rożańce, i to poświyncone, a na nogach bolonce "blaze" (pęcherze, odciski). Ale do nastympny pońci wszysko sie zgojyło.

Marcin Ręczmin poleca
Czytaj teraz
Więcej
    Komentarze
    "A to było bardzo ciynszke postanowiynie - downi w doma i w szkole były płociynne "miyszki" (woreczki), co miały driny groch, i za kara posyłało sie "zgobnikow" (psotników) do konta na grochu klynceć." Hmm... u mnie godali by tak... A to było blank ciynszke postanowiynie - downij we doma i we szule boły płociynne "bojtle" (woreczki), co mioły driny groch, i za sztrofa posyłało sie "zgobnikow" (psotników) do eki na grochu klynceć.
    już oceniałe(a)ś
    1
    0