Po łodpustowych, ale tyż inkszych uciechach w ludziach była potrzeba, coby iś na "pońć" (pielgrzymkę). Jedni chcieli łodpokutować za grzychy, inksi ło coś prosić abo podziynkować. Zawdy szło sie w jakiś intyncji, a czasym nawet z grochym w szczewikach.
Przodzi jednak trza było "szczewiki" (godało sie tyż "szuły" - buty) mieć, bo ludzie chodziyli "po bosoku" (boso). Szkolorze do szkoły i gospodorze do kościoła szli po bosoku, a dopiyro na miyjscu łoblykali szuły. Wtynczos na duksi "stykły" (wystarczyły), ftoś mog je potym "erbnońć" (odziedziczyć) i co nojważniyjsze, nigdy niy były "zmaraszone" (ubrudzone, zabłocone). Downi chodziyło sie niy "ino" (tylko) po bosoku, ale tyż "po chopsku" (w stroju chłopskim), "po jasnoku" (lub "za widoka" - za dnia) abo "po cimoku" (też "ćmoku" - po ciemku, o zmroku), a robiyło sie cosik "po stojoncku" (stojąc), "po siedzoncku" (siedząc), "po leżoncku" (leżąc), "po klynconcku" (klęcząc), "na darmo" abo "podarymnie" (niepotrzebnie), "po leku" (powoli), a jak sie coś "przepasowało" (przegapiło), to potym było "po ptokach" (po wszystkim, za późno). Zaś jak w "konzomach" (sklepach) były wielke "raje" (kolejki), to znajomi "sprzedowacki" (ekspedientki) właziyli "driny" (do środka) "po zadku" (z tyłu), coby inksi niy widzieli i niy było "haje" (awantury). I tak kej ci z raje "prziszli dran" (nadeszła ich kolej), w konzomie dostowali "psińco" (nic nie dostali).
A co do szczewikow, to za staryj Polski szkolorze z katowickego gimnazjum wybrali sie na pońć do Piekor. Coby mieć jeszcze wiynkszo zasuga w niebie, wymyślyli, że se wrażom do kożdego szczewika "gość" (garść) grochu. Nawet "sie wetli" (założyli), kery nojdali "zońdzie" (zajdzie). A to było bardzo ciynszke postanowiynie - downi w doma i w szkole były płociynne "miyszki" (woreczki), co miały driny groch, i za kara posyłało sie "zgobnikow" (psotników) do konta na grochu klynceć. Termin pońci sie przibliżoł, a biydne szkolorze były coroz wiyncy "wylynknione" (przerażone), ale słowa cofnonć sie niy godziyło. I wtynczos prziszło jym do gowy, coby tyn groch "przodzi" (najpierw) "uwarzyć" (ugotować), a potym naciś ta "cipciona" (gęsta masa) do "zokow" (też "fuzeklow" - skarpetek). Ino tak sie jakoś stało, co jednymu z kamratow niy wyzdradziyli swojego "knifa" (sposobu), i "borok" (biedak), co sie doł tak "łoszydzić" (oszukać), doszeł ino do Zołynżo, i to z "płackami" (łzami) w łocach.
Za bajtla bardzoch sie dziwowała, skond moja starka Berta tela wiedzom ło Ziymi Świynty. Wiedzieli łod Hajducki, kero "chodziyła po ludziach" (od domu do domu), rzykała, zbiyrała intyncje i piniondze na "rajza" (podróż). Potym dugo jom niy było, a jak przijechała "nazod" (z powrotem), to łozdowała świynte łobrozki, rożańce, figurki i łosprowiała ło cołkym świecie. A w 1925 roku, co był Rokym Świyntym, blisko tysionc ludzi ze Ślonska pojechało szpecjalnym, zbudowanym w Poznaniu "cugym" (pociągiem) na pońć do Rzymu. Ale to był drogi "szpas" (żart, ale też w znaczeniu "przyjemność") i mało fto mog se to "lajstnońć" (zafundować). Pojechoł ś niymi tyż biskup ślonski, co to potym był prymasym, August Hlond. Cołko rajza twała miesionc, a po drodze "pontniki" (pielgrzymi) łoglondali tyż Wiedyń, Wynecja, Asyż i Bolonia. Nojwiynkszo ślonsko gazyta "Polonia", kero noleżała do Wojciecha Korfantego, postanowiyła posłać tam swojego korespondynta. Ale sie łokozało, co z tych bardzi zasużonych żodyn niy mog pojechać, bo jedyn był "wanielik" (ewangelik), drugi wyznanio mojżeszowego, a jeszcze inkszy po "szajdongu" (rozwodzie), a takym niy godziyło sie stować przed Łojcym Świyntym. Posłali modego synka Bolesława Surówkę, kery potym łopisoł to wszysko w ksionszce "Było - minęło".
Ale do Piekor, Czynstochowy, a nawet na Annaberg mog iś kożdy. Przodzi trza sie było z wszyskymi pojednać, potym spakować jodło, i to niy do żodnego "rugzaka" (plecaka), ino do chusty, wciepnonć to na "pukel" (plecy, ale też garb), porzykać i w droga. Łachow sie niy pakowało, bo kożdy był tak "nałoblykany" (ubrany wielowarstwowo), że mu stykło. Po drodze śpiywało sie nabożne śpiywki, spało u gospodorza na sianie i myło w rzyce. A na miyjscu wszyscy stowali w raji przed "suchatelnicami" (konfesjonałami), coby sie "do porzondku" (porządnie, jak należy) wyspowiadać.
Na pońć do Piekor poszły tyż Cita i Roźla. Po drodze trocha z nieba kapało, ale w Szarlyju to już loło jak z cebra. Łobie, niywiela myślonc, "dźwigły z zadku" (podniosły z tyłu) "kecki" (spódnice) i "zaciepły" (zarzuciły) je na gowy, bo chciały czepce, jakle i fortuchy łod dyszczu uchronić. Ale Roźla razym z keckom dźwigła tyż "spodnica" (halka) i koszula. Szła gibko i dopiyro przed Piekarami pocuła, że coś ji za bardzo wieje. "Kapła" sie (domyśliła), iże widać ji było cołke "galoty" (spodnie albo majtki). Spuściyła kecki, brzidko wejrzała na Cita i spytała, camu jom niy łopamiyntała. A ta "loła sie żurym" (udawała, że nie wie, o co chodzi) i łodpedziała, że była pewno, co tamta ślubowała tak iś do Piekor, toż sie łodezwać niy śmiała.
Do dom przinosiyło sie świynte łobrozki, "medalyjki" (medaliki), rożańce, i to poświyncone, a na nogach bolonce "blaze" (pęcherze, odciski). Ale do nastympny pońci wszysko sie zgojyło.
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze