Tepichy sie „zmaraszom” (zabrudzą), „wybiglowany” (wyprasowany) „tisztuch” (obrus) „poskurco” (pogniecie), a kej biera sie do łomiatanio ksionszkow, to końcy sie na cytaniu, a w nojlepszym razie na łoglondaniu łobrozkow. Bo przeca niy wszysko sie zaroz cyto łod deski do deski. I nogle mie łolśniyło, coby zrobić to, co zawdy łodkłodo sie na potym, a potym może być za późno. Musza posprzontać „krom” (bałagan) w. fotoalbumach.
U nos w doma wyciepowało sie łostomajte „klamory” (rupiecie) i niyroz sie tego żałowało. A nojgorzi było, kej starka powynosiyli na „hasiok” (śmietnik) „zaruściałe” (zardzewiałe) żelastwa, kere leżały na „przedgorzu” (w połowie schodów na strych) abo łowiniynte w stary „miech” (worek) poniywiyrały sie w komorze. Bo starzik zaroz zacynali tego szukać. A mieli tam „skukane” (schowane) jakeś „tajle” (części) do dźwickow łod żeleźnioka abo łod fortki. Ale jedny rzecy żodyn niy powożył sie wyciepnońć – starych zdjynciow. Nikere som w fotoalbumach wrażone w take malutke rożki, a kożdo kartka przedzielo pergamin. Inksze prziklejył ftoś na amyn tak, że to, co pisało na drugi stronie, łostanie tajymnicom, a reszta, powciepowano do wielgich „kuwertow” (kopert), a nawet nelonowych „bojtlow” (woreczków), poniywiyro sie po szuflodkach. Piyrszo fotografio zrobiyli we Francyji w 1826 roku i starszych zdjynciow w doma, nawet we nojgłymbszy szuflodzie, niy znojdymy. Fotografy zacły łotwiyrać „gyszefty” (firmy) kole 1850 r., a „knipsaparat” (aparat fotograficzny) Kodaka szło kupić łod roku 1888.
Do nos „knipsowanie” (fotografowanie) prziszło bardzo „gibko” (szybko). Noprzod zdjyncia robiyło sie ino w atyljy. Wiela ś nich było prziklejonych na porzonny „papyndekel” (tekturę), a na dole miało „sztympel” (pieczątkę): „R. Blasczyk, Myslowitz”, „Atelier Germania G. Mueller”, „Otto Reiche, Tarnowitz”, „Cabinet Portrait”. Widać na nich, jak ftoś siedzi, i jes to zawdy tyn nojstarszy abo kobiyta, a cołko reszta stoji jedyn przi drugym, zaś bajtle „cupiom” (kucają) na przodku. Wszyscy majom poważne „machy” (miny), wycesane „bibiki” (warkoczyki) ze „szlajfami” (kokardami), „pińcie” (grzywki), rowny „szajtel” (inaczej „brozda” – przedziałek). Niy ino stare chopy, ale tyż bajtle som „glacate” (mają łysiny), zaś starki i mamulki majom na gowach chusty abo „huty” (kapelusze), „cubki” (koki przy szyi), a te barzi miastowe – „dałerwele” (trwałą ondulację). Chopy i chopcy łoblecone som w „ancugi” (garnitury), ale „modziki” (młodzi) majom krotke „galoty” (spodnie). W mojich albumach niywiela kobiyt łobleconych jes po chopsku, przeważnie majom „szaty” (suknie) z biołymi „kraglikami” (kołnierzykami) i małymi, łobciongniyntymi „sztofym” (materiałem) „kneflikami” (guziczkami) choćby „farorz” (proboszcz) w sutannie. A wszysko jes wybiglowane, bez jedny „falty” (fałdy).
Kej już nastoły knipsaparaty, kożdy fto sie mog taki „lajstnońć” (sprawić), knipsowoł. W chałpie, na dworze, na weselu, pogrzebie i „bylekaj” (byle gdzie). Potym trza było zaniyś film do fotografa i „fertich” (gotowe). My teroz momy wszysko w komputerach, ale to niy to samo. Toż trza kupić pora fotoalbumow – niy kosztujom wiela – i zrobić z tymi zdjynciami kere sie pyntajom lecykaj, porzondek. Nojlepi ukłodać je łod nojstarszych, a potym podzielić na jednych i drugich starzikow. I tu zacyno sie nojwiynkszo robota – kombinowanie fto jes fto. Trza se pospominać i to łopisać, bo za pora lot abo bydymy nosić bryle rube jak szkło w „zeltrowach” (butelkach z wodą sodową), abo bydymy pamiyntać jeszce myni, abo bydzie już po ptokach. Jak cegoś niy som my pewni, może jes ftoś, kogo idzie sie spytać. I trza to wszysko łopisać „blajym” (ołówkiem) z zadku abo przilepić tam mało kartecka: jak kogo „mianowali” (jakie nosił nazwisko) i jak mioł na „miano” (imię), cy był krewny, powinowaty abo kamrat i kej ftoś go knipsnył.
U mie tyż łostały zdjyncia, ło kerych wiym niywiela – take kaj som łojce starzika Jorga, ale ło tych kerzi tyż tam stojom, już żodyn mi nic niy powiy. Abo te łod starzika z wojny. Kej to spominali, byłach za mało i za gupio, coby suchać, a z casym coroz myni sie ło tym godało. Som zdjyncia, kaj ftoś kogoś „wyszczig” (wyciął) abo łod mamulki ze „szkółki” (przedszkola), co niy pamiyntom, cy była „przeblecono” (przebrana) za grzibka, „paniynka” (biedronka) abo „berka” (niedźwiadka). Jak kedyś ftoś bydzie chcioł wiedzieć, co w mojym albumie robi poru Indianerow, niy zgodnie. A przeca tyn, kery stoji z boku, to brat mojego tatulka, kery w Kanadzie ukłodoł ś niymi „glajzy” (szyny) pod „cug” (pociąg). Coś mi sie zdowo, że bydzie to ciynszko robota, ale żodno „pucfrau” (sprzątaczka) za nos tego niy zrobi, a „wyklupać” (wytrzepać) „lojfry” (chodniki) może.
Był cas, kej moja mamulka robiyła za fotografa w Mysłowicach i niyroz łosprowiała, co sie jym tam przitrefiyło. Roz jedyn chop niy chcioł łodebrać zdjynciow i „durch” (ciągle) padoł, co to niy jes łon. I zamiast wejrzeć se do zrzadła, wyciongnył z „briftasze” (portfela) zdjyncie, kere robiyli mu „za synka” (jak był bardzo młody), coby pokozać, jak wyglondo. Abo jak prziszeł sie knipsnońć chopek, co mioł taki „wejrzoł” (spojrzenie), że sie go szło wystraszyć w bioły dziyń. Jak mu sie kozali „łośmioć” (uśmiechnąć), było jeszcze gorzi. Mamulka była „wykamano” (bardzo zmęczona), robiyła sie „szlanga” (kolejka) i w końcu pedziała mu, coby pokozoł zymby. A tyn gibko wyciongnył z gymby „gybis” (protezę) i pokozoł go mamulce. Ale nojgorzi było, jak jedyn „sztift” (uczeń zawodu) „przismycył” (przywlókł) skońś małego kocika. Ćići, ćići i jedyn doł mu mlyka, drugi polecioł do „fiszhale” (sklepu rybnego) i kej prziszło zawiyrać gyszeft, kocik wloz do jakiś mysi dziury i niy szło go nicym zwobić. Na drugi dziyń kocika noprzod poculi, a potym łobejrzeli pływajonce klisze kere sie miały suszyć. Bo kocik na nie „napuloł” (nasikał) i łozpuściyła sie cołko emulsjo. A że były to ślubne fotografie, toż była potym kupa „łostudy” (zwady).
Myśla, co bydzie to gryfny gyszynk dlo cołki familie, a modziki zaroz bydom chcieć se wszysko poskanować. I nareście mom spokojno gowa, bo niy musza już kombinować, łod cego zacońć. A że to „potwo” (potrwa), „pucować” (czyścić), „sztrajchować” (malować) i „warzyć” (gotować) bydom musieć inksi.
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze