W niydziela chodziyło sie do kościoła. Jedni wcas rano, a ci co chcieli se duży pospać - "na wielke", czyli na sumę. A po łobiedzie mogli se siednonć na ławce wele "familoka" (dom wielorodzinny) i "poklachać" (poplotkować) z somsiodami. Jak ftoś mioł przi chałpie łogrodek, mog se tam wylyź na świeży "luft" (powietrze). W kożdym łogrodku był "szlauch" (gumowy wąż), kerym sie ludzie polywali jak była "hica" (upał). A jak łogrodek był trocha dali, to stawiało sie w niym "lauba" (altanka), coby skryć sie w ni przed dyszczym.
Ludzi ciongło do lasa, a "nojgibsi" (najszybciej) szło sie tam dostać na "kole" (rowerze). Koło to niy było bele co. Jak keryś bajtel dostoł "na gyszynk" (w prezencie) koło i wyloz ś niym na plac, zaroz wszyscy sie prosiyli: "dej sie karnońć" (daj się przejechać). Koło skłodało sie z "linksztangi" (kierownicy), "zica" (siodełka), "brymzy" (hamulca), "kety" (łańcucha), "pyndali" (pedałów), "szusblechow" (błotników), "przeciepkow" (przekładni, przerzutek), "gysztela" (ramy), "kurble" (korby) i "gloczki" (abo "gloki" - dzwonka). Potrzebno tyż była "luftplompa" (pompka do pompowania powietrza), a jak sie "chyciyło pana" (zrobiła się dziura w dętce), dobrze było mieć w "kapsie" (kieszeni) abo "rugzaku" (plecaku) "heftflaster" (samoprzylepny plaster). Wymyślył go urodzony w Gliwicach Oskar Troplowitz (tyn łod krymu "Niwyja" - Nivea). Podobno zanim ludzie zaczli prziklejać go na rożne "bolawe" (bolące, zranione) miyjsca, cykliści zalepiali niym dziury w dyntkach.
W lesie "szło" (można było) "trefić" (spotkać) "sorka" (samca sarny) - niy mylić z "soroniym" - człowiekiem źle wychowanym, gburem. A we wiecor furgały tam nawet "ojle" (sowy). Ojla szło tyż mieć na cole, jak sie ftoś "piznył" (uderzył), to potym wyskocyła mu buła. Zaś coby łobejrzeć "yjzla" (osła), stykło iś do piyrszy lepszy szkoły, bo yjzel godało sie tyż na takego, kery niy chciał sie ucyć i musioł "repetować" (powtarzać klasę).
Ślonzokow ciongło tyż nad woda. Za staryj Polski moje starziki rade chodziyły na Bugla i "Ształwajery" (Dolina Trzech Stawów, określana w międzywojniu jako Muchowiec - Dolina Szwajcarska). Chopy pływały i skokały do wody, a kobiyty (nikere miały łoblecone "badykostimy" - stroje kąpielowe) leżały przeważnie na "dece" (kocu) i dowały pozor na bajtlow, kere sie "toplały" (abo "tonkały" - moczyły w wodzie), puszczały "drachy" (latawce), bawiyły w piosku abo robiyły "yntki" ("kopyrtki" - przewrotki, skoki do wody). Niy mylić z "yntami", bo to były kacki. Zaś jak starszo kobiyta chodziyła koślawo, godało sie ło ni, co "łazi jak ynta" (tzw. kaczy chód). W 1937 r. gazyty pisały, co na Buglowiźnie zabroniyli wstympu na basyn "osobom o odrażającym wyglądzie. Natomiast dla osób o wyglądzie nieestetycznym, z bujnym owłosieniem, nadmierną tuszą i fizycznymi ułomnościami, wyznaczono oddzielny basen". Osobę niepełnosprawną i kaleką określano po śląsku słowem "kripel". A na takego, co wzbudzoł łobrzidzynie i łodraza, godało sie "yjkel".
Ale nojlepsi było se poszpacyrować. I niyważne, że staro Mucka abo Kowolicka (nie używano formy: pani. Moja starka mianowała sie po chopie Okoń i wszyscy godali na nia Okońka) stoły za "gardinom" (firanką) i "lukały" (zerkały), jak fto jest łoblecony i czy idzie par am abo perkling.
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze