Stara Gazownia Warszawska (Rotundy - dawne zbiorniki gazu, znajdują się poza terytorium Gazowni), powstawała przez dwa lata od 1886 roku. Zajmuje spory kawałek miasta, bo łącznie około 20 ha.
Wszystko zaczęło się w 1856 roku, kiedy Komitet Gazowy podpisał z Niemieckim Kontynentalnym Towarzystwem Gazowym w Dassau umowę koncesyjną na budowę gazowni. Wynikiem ustaleń była pierwsza gazownia przy ul. Ludnej na Powiślu. W tym samym czasie zbudowano znacznie większą gazownię przy ul. Dworskiej (dziś Kasprzaka). Od 1892 roku znajdowała się przy niej fabryka chemiczna.
W 1925 roku gazownia stała się własnością Warszawy i od tego czasu nazywana była Gazownią Miejską. Niestety, już we wrześniu 1939 roku została zniszczona i unieruchomiona. Odbudowano ją zaraz po wojnie i uruchomiono 25 czerwca 1945. W 1978 roku zakończono produkcję gazu powęglowego.
Zdjęcia z 5 kwietnia 2014 roku.
Piotr Majchrzak
Piotr Majchrzak
PIOTR MAJCHRZAK
Piotr Majchrzak
Huta Uthemann została zaprojektowana przez słynny duet Zillmanów, projektantów dwóch dzielnic Katowic: Nikiszowca i Giszowca. Cały kompleks budynków Huty Uthemann posiadał magazyn blendy, budynek cechowni - laboratoria, ambulatoria i osiem podwójnych pieców destylacyjnych. Hutę definitywnie zamknięto w 1976 r.
Budynek dawnej dyrekcji Huty Metali Nieżelaznych Uthemann w Szopienicach (wpisany na listę zabytków) spłonął 13 listopada 2011 roku. Nie udało się uratować ani wieżyczki z zabytkowym zegarem, ani świeżo wyremontowanego dachu.
Zdjęcia z 29 lutego 2012 roku. Eklektyczna gorzelnia i olejarnia wzniesiona w XIX w., ozdobiona basztami i kamiennymi mozaikami.
Kleofas to nieistniejąca już kopalnia węgla kamiennego. Przez 150 lat dawała pracę nie tylko mieszkańcom Załęża, ale całych Katowic. Powstała w 1840 roku, natomiast eksploatację rozpoczęto w 1845 roku. W 1855 połączono ją z polami górniczymi i kopalniami Adam, Eva, Joseph, Jenny i Rinaldo. W połowie należała do Karola Goduli, a jej współwłaścicielem był Loebel Freund, żydowski kupiec i przedsiębiorca z Bytomia dzierżawca folwarku w Bogucicach. Później przeszła w ręce Karola Neumanna, dyrektora dóbr hrabiego A. M. von Renarda ze Strzelec Opolskich.
Kopalnię, która w 1867 roku została zatrzymana, od spadkobierczyni Goduli, Joanny Gryzik-Schaffgotsch kupiła w 1880 roku firma Georg von Giesches Erben i uruchomiła ją ponownie w 1886 roku. Dziesięć lat później, gdy na początku marca trwał strajk górników Zagłębia w Karwinie firma spadkobierców Giesche wykorzystywała nadarzającą się koniunkturę do zwiększenia zysków.
3 marca 1896 wybuchł pożar, w którym zginęło około 110 górników. Pochowano ich na cmentarzu przy ul. Brackiej. W 1887 wybudowano pierwszy wodociąg w Katowicach, doprowadzający wodę do miasta z kopalni Kleofas. W roku 2001 zdecydowano o jej zamknięciu, co ostatecznie zrobiono w 2004 roku. W 2014 roku większość zabudowań kopalni wyburzono. Zdjęcia z 1 marca 2014 roku.
Piotr Majchrzak
Zbliżony kształtem do torusa zbiornik na wodę znajduje się pod placem Wolności w Łodzi. Zdjęcia z 17 lutego 2015 roku.
Piotr Majchrzak
Piotr Majchrzak
Przed II wojną światową działały równocześnie w Krapkowicach trzy zakłady papiernicze. Pierwsze - Papierfabrik Krappitz AG rozpoczęły działalność przy dzisiejszej ulicy Opolskiej w roku 1900. Drugi zakład otworzył w 1903 roku po sąsiedzku hrabia Hugo Lazy Arthur Henckel von Donnersmarck. Trzecią fabrykę w tym samym roku otworzył hrabia Heinrich von Haugwitz. Na zdjęciach udokumentowano pierwsze dwa zakłady na ulicy Opolskiej.
W 1916 roku w zakładzie Henckla Donnersmarcka wybuchł wielki pożar. Spaliła się cała hala wraz z maszynami. Została odbudowana dopiero po wojnie. W 1920 roku fabryka papieru przejęta została przez spółkę akcyjną Hartmann u. Co Zellstoff Und Papierbetrieb GmbH w Szczecinie - Dąbiu. Potocznie wśród krapkowiczan nazywana była koncernem Hartmanna. Dwa lata później również hrabia Henckel Donnersmarck odsprzedał swój zakład koncernowi Hartmanna. Od tego czasu zakłady te stanowiły całość. Komin z napisem ''Pokój'' wyburzono 26 maja 2012 roku.
Zdjęcia z 8 i 11 kwietnia 2011 roku.
PIOTR MAJCHRZAK
PIOTR MAJCHRZAK
PIOTR MAJCHRZAK
Młyn został zbudowany przez Carla Sigismunda Hilberta i Gottlieba Hilberta w 1868 roku. Przedsiębiorcy swoje produkty wysyłali m.in. do Prus Wschodnich, Saksonii i Hamburga. Po śmierci Carla Sigismunda firmę prowadził jego brat i synowie.
W 1931 roku wzniesiono silosy zbożowe według projektu zakładów MIAG z Brunszwiku. Była to pierwsza tego typu konstrukcją na Śląsku. Dwa lata później rozbudowano główny budynek młyna i wykonano nową elewację frontową. Kolejna duża modernizacja nastąpiła w 1935 roku.
Ponadto firma Klatta wykonała jeszcze na zlecenie młyna m.in. budynki mieszkalne, warsztaty, budynek biurowy, spichlerz żytni i magazyn mąki według własnego projektu. W pierwszych latach po II wojnie światowej młynem zarządzali Rosjanie, którzy oddali go Polakom dopiero w 1951 roku. Lata 1951-1983 to okres ciągłego wzrostu zdolności produkcyjnej. Od listopada 2002 roku do chwili obecnej zakład działa, jako Młyn Dzierżoniów Sp. z o.o.
Zdjęcia z 11 i 21 kwietnia 2013 roku.
PIOTR MAJCHRZAK
PIOTR MAJCHRZAK
PIOTR MAJCHRZAK
PIOTR MAJCHRZAK
PIOTR MAJCHRZAK
Adolf Deichsel, mistrz powroźniczy i jego syn o tym samym imieniu, założyli zakład, który w momencie otwarcia 31 sierpnia 1855 roku zatrudniał czterech ludzi na powierzchni dwóch hektarów w okolicy wylotu sztolni, a w roku 1920 powierzchnia firmy wynosiła 254 hektary przy zatrudnieniu 1511 pracowników. W szczytowym momencie było ich nawet o 300 więcej.
Na początku produkowano liny konopne, zaś pierwszą linę stalową zakupiła zabrzańska kopalnia Królowa Luiza do szybu Dehen. Produkty fabryki osiągnęły światową renomę, o czym świadczy sprzedaż 22 kilometrowej liny do konstrukcji kolei linowej w Norwegii w roku 1905. Po roku 1945 fabrykę ograbiła z większości urządzeń Armia Czerwona, inne źródła podają, że maszyny zostały wywiezione przez właścicieli. Produkcję, od najprostszych wyrobów, wznowiono. Fabryka przyjęła nazwę Fabryka Lin i Drutu ''Linodrut''. Wyroby sprzedawano przede wszystkim w kraju i do krajów socjalistycznych. Obecnie to ruina.
Zdjęcia z 12 lipca 2011 roku.
PIOTR MAJCHRZAK
PIOTR MAJCHRZAK
Elektrociepłownia wraz z Elektrociepłownią Miechowice tworzy Zespół Elektrociepłowni Bytom. Znajduje się na Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego. Obiekt wybudowano według projektu architektów Zillmanów, z dekorowanej klinkierowej cegły. Budowę rozpoczęto po zakończeniu I wojny światowej. Inwestorem i właścicielem była niemiecka spółka Schaffgotsh Bergwerksgesellschaft GmbH.
Pierwotnie miała to być fabryka materiałów wybuchowych, jednak ostatecznie obiekt przeprojektowano tak, aby pełnił funkcję elektrowni. Zakład otwarto 29 listopada 1920. W latach siedemdziesiątych przekształcono Szombierki z zawodowej elektrowni kondensacyjnej w elektrociepłownię. W połowie lat 90. przeprowadzono gruntowną modernizację drugiej elektrociepłowni Bytomia - EC Miechowice. Natomiast EC Szombierki po zlikwidowaniu produkcji energii elektrycznej stała się jedynie źródłem rezerwowo-szczytowym systemu ciepłowniczego miasta.
Zdjęcia z 8 maja 2013 roku.
PIOTR MAJCHRZAK
PIOTR MAJCHRZAK
PIOTR MAJCHRZAK
PIOTR MAJCHRZAK
Browar w Żywcu powstał z inicjatywy księcia cieszyńskiego i właściciela tzw. państwa żywieckiego Albrechta Fryderyka Habsburga. Ulokowano go na gruntach wsi Pawlusie znajdującej się w części państwa żywieckiego - tzw. państwie Wieprz. Nowy browar Habsburgów został wzniesiony w miejscu gorzelni, a architektem całego przedsięwzięcia był Karol Pietschka, który w latach 1852-1891 był autorem projektów budowlanych wszystkich budynków i urządzeń Browaru na Pawlusiu.
Za rok założenia Browaru w Żywcu przyjmuje się oficjalnie 1856 r., czyli datę rejestracji firmy. W 1994 roku głównym udziałowcem w przedsiębiorstwie Browary Żywiec S.A. został holenderski koncern Heineken International Beheer B.V.
Zdjęcie z 28 lutego 2014 roku.
Stara cementownia znajduje się w Grodźcu, czyli dzielnicy Będzina. Została uruchomiona w 1857 roku i była pierwszą w Królestwie Polskim, a zarazem piątą cementownią na świecie. Była to fabryka cementu portlandzkiego. Jej właścicielem był Jan Ciechanowski, a pierwszym dyrektorem inż. Emil Konarzewski, który prowadził zakład przez 20 lat. Stanisław Ciechanowski, syn Jana, wydzierżawił, a w 1925 roku sprzedał Cementownię koncernowi belgijskiemu Solvay.
Koncern Solvay prowadził rozbudowę zakładu aż do 1939 roku. Cement produkowany w tej fabryce był używany między innymi przy budowie Obszaru Warownego Śląsk. Przez długi czas pod Cementownią utrzymywano filar oporowy w zalegającym pod tym obiektem pokładzie węgla o grubości 1,8 m. Na skutek wyeksploatowania go przez Kopalnię Grodziec nastąpiły nieodwracalne szkody w obiekcie Cementowni i 31 lipca 1979 roku wstrzymana została działalność produkcyjna zakładu.
PIOTR MAJCHRZAK
PIOTR MAJCHRZAK
PIOTR MAJCHRZAK
Wieża znajduje się na terenach dawnej Huty Gliwice (po wojnie 1 Maja) na obszarze zawartym pomiędzy ul. Szarą i Piwną. Huta została założona w roku 1867 i funkcjonowała do roku 2000. Wieża ciśnień pochodzi z okresu powojennego, kształtem przypomina konstrukcje często wznoszoną przez PKP, sama wieża zresztą leży bardzo blisko torów kolejowych.
Zdjęcie 31 maja 2013 roku.
Można domniemać, że integracja drukarenek i litografii Wilhelma Kohna i Adolfa Oderfelda, nastąpiła w roku 1881. Drukarnia znajdowała się przy ulicy Teatralnej 30 (aktualnie Aleja Wolności). Drukarnię Kohna I Oderfeldów uznać należy za pierwszą drukarnię prasową w Częstochowie. Z danych statystycznych wynika, że Drukarnia prosperowała bardzo dobrze, prowadziła w Częstochowie także własne sklepy i księgarnie, gdzie sprzedawano wyprodukowane artykuły.
Nie łatwo jest dzisiaj udokumentować działalność drukarni ? większość dokumentów zaginęła. Zniszczył je okupant hitlerowski, podobnie jak maszyny drukarskie i inne urządzenia fabryczne. Przez ostatnie lata historii drukarni, toczyły się spory prawne a budynek popadał w coraz większą ruinę. Ostatecznie Drukarnię wyburzono w pierwszych dniach czerwca 2010r. To jedyne w Internecie zdjęcia z jej wnętrza. Cykl zdjęć z tej Drukarni zapoczątkował projekt ''Częstochowa Pofabryczna''.
Zdjęcia z 15 lipca 2007 roku.
Najstarsza gliwicka wieża ciśnień związana z komunalnymi wodociągami znajduje się na rogu ulic Leśnej i Księcia Józefa Poniatowskiego, w pobliżu stadionu w Gliwicach. Zbudowano ją w 1894 r. Należy ona do grupy najpiękniejszych XIX w. wież na Górnym Śląsku. Wzniesiono ją w stylu neogotyckim ? zwanym także gotykiem ceglanym ? backsteingotik, w formie ceglanego walca, na rzucie koła o średnicy u podstawy 17,54 m. na kamiennym cokole.
Górna część tej ponad 26 metrowej wieży zwieńczona jest dwukondygnacyjnym ozdobnym arkadkowym fryzem z blankami i ceglanymi rozetami tworzącymi attykę. Całość nakrywa spłaszczony stożkowy dach z iglicą. W środku zachowany metalowy zbiornik o pojemności 1000 m3 z wypukłym dnem o neogotyckich detalach podtrzymywany przez dwukondygnacyjne metalowe przypory spięte łękami, do którego prowadzą metalowe kręcone schody. Wejście główne zdobi neogotycki portal. Styl wystroju architektonicznego tej wieży nawiązuje jak najbardziej do średniowiecznej historii miasta Gliwic.
Zdjęcie z 31 maja 2013 roku.
W 1886 roku spółka Peltzer i Synowie rozpoczęła budowę pierwszych obiektów fabrycznych: sortownię, farbiarnię, czesalnię, przędzalnię wełny i magazyny. Towarzystwo Akcyjne Przemysłu Włókienniczego w Częstochowie stanowiące oddziały Francuskiej Spółki Akcyjnej posiadało dwie fabryki: czesalnie, przędzalnie, i farbiarnię wełny oraz garbarnie skór baranich. Obie były położone w Częstochowie przy ulicy Stradomskiej 19/21, obecnie to ul. 1 Maja.
Czesalnia, przędzalnia i farbiarnia wełny istniały od 1887 roku, a garbarnia skór od 1897 roku. Spółka Peltzer i Synowie w 1910 roku przekształcona została w spółkę akcyjną pod nazwą Towarzystwo Akcyjne Przemysłu Włókienniczego w Częstochowie. Nazwa Wełnopol pojawiła się dopiero w 1970 roku. Na skutek utraty wschodnich źródeł surowcowych i rynków zbytu likwidacji uległ przemysł włókienniczy w regionie. W latach 1998 ? 2005 nastąpiła upadłość i popadanie budynków w ruinę, a po 2005 roku puste budynki kupiły firmy szwalnicze.
Zdjęcie z 6 sierpnia 2007 roku.
Ten piękny budynek jest jednym z największych w Łodzi. Budowę przędzalni bawełny rozpoczął Karol Scheibler, najbogatszy przedsiębiorca w mieście, który w ciągu swojego życia stworzył prawdziwe imperium.
Przędzalnia, która powstała wg projektu Hilarego Majewskiego jest naprawdę imponująca. Ma aż 207 metrów długości i hale na czterech kondygnacjach. Z biegiem czasu zakład był rozbudowywany. Obecnie w dawnej przędzalni znajdują się Lofty u Scheiblera.
PIOTR MAJCHRZAK
PIOTR MAJCHRZAK
PIOTR MAJCHRZAK
Na zdjęciu pozostałości po ruchu Wirek rudzkiej kopalni Halemba. Fotografie z marca 2014 roku.
Projekt Polska Pofabryczna został objęty Honorowym Patronatem Zarządu Głównego Towarzystwa Opieki Nad Zabytkami, Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT, Śląskiego Centrum Dziedzictwa Kulturowego w Katowicach - jednostki kulturalnej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego, Marszałka Województwa Śląskiego, Marszałka Województwa Łódzkiego, Marszałka Województwa Opolskiego, Międzynarodowego Centrum Dokumentacji i Badań nad Dziedzictwem Przemysłowym dla Turystyki, Instytutu Nowej Kultury Industrialnej INIK, oraz grupy Urban Exploration Poland.
Mecenat sprawuje P.W. Banimex Sp. z o.o. Patronat Medialny sprawuje katowicka Wyborcza oraz Telewizja TVS.
Więcej zdjęć można obejrzeć na stronach www.polskapofabryczna.pl i na facebooku. Autor udostępnia wszystkie zdjęcia na licencji Creative Commons [warunki licencji]
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze