Pozostałości po wojnie są bliżej, niż nam się wydaje. Odpryski, dziury, oderwane gzymsy, to nieusunięte do dziś świadectwo historii miast. Bytomskie kamienice i gmachy wciąż noszą ślady tego, co działo się na Śląsku 70 lat temu. Nie trzeba zagłębiać się w podwórza budynków, ani zaglądać w okolice bunkrów, żeby natknąć się na ślady po kulach.
Wystarczy spacer jedną głównych ulic Bytomia - Marszałka Józefa Piłsudskiego. Tu na rogu z ul. Jana Matejki stoi obecna Szkoła Podstawowa nr 9. Budynek został oddany do użytku przy ówczesnej Bissmarckstrasse 6 w latach 1905-1906. Wtedy administracyjnie należał do Rozbarku, samodzielnej gminy, która dziś jest dzielnicą Bytomia.
Na ceglanej elewacji od ul. Piłsudskiego do dziś zachowały się ślady po kulach.
Jedna z miejskich legend mówi, że w tym miejscu w styczniu 1945 r. opór wkraczającym do miasta czerwonoarmistom stawił oddział Volkssturmu, czyli swego rodzaju pospolite ruszenie. Do starcia przy ul. Piłsudskiego doszło prawdopodobnie 28 stycznia 1945 r. Część radzieckich oddziałów wjeżdżało do Bytomia od strony Piekar Śląskich i to one miały zostać zaatakowane przez wciągniętych do walki Niemców.
Jak mówi legenda, chłopcy z Volksstrumu, którzy ukryli się za skarpą przy szkole, zostali zmiecieni przez radziecki oddział.
KAMILA KOTUSZ
KAMILA KOTUSZ
KAMILA KOTUSZ
Podobna historia miała miejsce w podwórzu przy obecnej ul. Axentowicza. Tu z okien pewnego mieszkania czerwonoarmistów próbował powstrzymać oddział złożony z członków Hitlerjugend (młodzieżowej organizacji w nazistowskich Niemczech). Elewacja budynku jest ostrzelana wyraźnie w okolicy jednego poziomu. To prawdopodobnie tam ukryli się młodzi ludzie. Niemcy ukrywali się najpewniej w lokalu na pierwszym piętrze.
KAMILA KOTUSZ
KAMILA KOTUSZ
KAMILA KOTUSZ
KAMILA KOTUSZ
Ślady strzelaniny nosi też do dziś elewacja miejskiego kąpieliska w Bytomiu. Według Grzegorza Nowaka z grupy poszukiwawczej Bytom - śladem wojny i tu mieli ukrywać się Niemcy zmobilizowani w Volksstrumie. Żołnierze Volksstrumu nie nosili mundurów, a jedynie opaski z napisem Deutsche Wehrmacht, albo Deutscher Volksstrum - Wehrmacht. Najczęściej byli też bardzo słabo uzbrojeni. Używali broni z czasów I wojny światowej, a nawet myśliwskich karabinów. Bywało, że volkssturmiści byli wyposażeni też w broń o większej sile rażenia. Często w ich rękach pojawiały się Panzerfausty, czyli granatniki przeciwpancerne. Te wykorzystywano szczególnie w walkach miejskich.
KAMILA KOTUSZ
KAMILA KOTUSZ
KAMILA KOTUSZ
Część bytomskich kamienic została ostrzelana bez powodu. Tak było w przypadku domów przy pl. Słowiańskim. Tutaj wjeżdżające od ulicy Chrobrego radzieckie wojska ostrzeliwały całe pierzeje. - Trzeba zdać sobie sprawę z tego, w jakich warunkach następowało "wyzwolenie". Styczeń, popołudnie, z pewnością było już ciemno. Żołnierze strzelali więc do wszystkich okien, w których paliło się światło. Zwiad musiał przecież oczyścić drogę kolumnie wojsk.
Prawda jest taka, że ci, którzy w mieście zostali to przeważnie zwyczajni Ślązacy. Bo w tym samym czasie niemieccy żołnierze pod osłoną zmroku wycofywali się już z miasta. Ślady tych działań do dzisiaj zachowały się na elewacji kamienicy pod nr 10.
KAMILA KOTUSZ
KAMILA KOTUSZ
Ślady po kulach można też oglądać kawałek dalej, na kamienicy na rogu ul. Orląt Lwowskich i Oświęcimskiej.
KAMILA KOTUSZ
KAMILA KOTUSZ
KAMILA KOTUSZ
Aż do stycznia 1945 r. Bytom praktycznie nie ucierpiał. Walki o miasto w styczniu 1945 r. nie były zacięte, ale tuż po nich pijani żołnierze podpalili wiele kamienic. Zniszczone zostały kamienice przy Rynku, a także znajdujący się tu ratusz. Jednak na miasto spadła jeszcze jedna bomba, której ślad można oglądać do dzisiaj. Ładunek zrzucono na dworzec kolejowy w Bytomiu pod koniec wojny. Bomba mimo że spadła z około 800 m, nigdy nie wybuchła, a jedynie wgniotła stalową belkę przy jednym z peronów. Nie zniszczyła konstrukcji hali, więc teraz na peronie 3 w oczekiwaniu na pociąg warto zadzierać głowę. Do dziś historycy spierają się czy ładunek zrzuciły wojska radzieckie, czy alianci.
KAMILA KOTUSZ
KAMILA KOTUSZ
Elektrociepłownia Szombierki czeka na drugi cud >>>
Dlaczego Bytom nie został zbombardowany? Był po prostu zbyt cenny z perspektywy przemysłu. Świetnym przykładem jest tu Elektrociepłownia Szombierki. Strategiczny dla Niemców zakład, którego Rosjanie jednak nie zdecydowali się zniszczyć. A to dlatego, że sami po zdobyciu miasta pozbawiliby się energii. Zresztą zdobycie zakładu nie byłoby prostą rzeczą.
- Elektrociepłownię wybudowano na planie trójkąta, w razie natarcia z trzech stron nadjechałyby opancerzone pociągi, z których prowadzona byłaby obrona zakładu. Co ciekawe, pracownicy byli przeszkoleni wojskowo. Nie podlegali dyrektorowi, a bezpośrednio komendantowi. Również w wieżach ulokowano okienka strzelnicze, zresztą po wojnie przy jednym z nich pracownicy znaleźli karabin maszynowy zawinięty w białe płótno. I stamtąd miała być prowadzona akcja obronna - mówi Maciej Gajos, z grupy Bytom - śladem wojny. Jednak na terenie elektrociepłowni do dzisiaj można znaleźć arcyciekawe elementy obronne. To tzw. tobruki, czyli mikroschrony, które ustawione były między innymi na hali produkcyjnej. - W przypadku nalotu, wszyscy pracownicy schodzili do schronów, ale jeden ukrywał się w tobruku w hali. Nie mógł spuścić wzroku ze wskaźników na maszynach - dodaje.
Do największej rzezi doszło jednak na przedpolach miasta w Miechowicach. Pod koniec stycznia 1945 roku miało zginąć tam około 700 żołnierzy Volksstrumu i ponad 350 czerwonoarmistów.
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze