Wybierz prenumeratę, by czytać to, co Cię ciekawi Sprawdź ofertę
    Szukaj
    Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
    wyborcza.pl Katowice

    Śląski Bill Gates pożyczał pieniądze książętom

    Wiadomości z Katowic
    mk
    Nocami przesiadywał w laboratorium, nie przepadał za ludźmi. Krążyły pogłoski, że w butach ukrywa diabelskie kopyta. Karol Godula stworzył imperium, którego przed nim nie miał nikt. A wszystko zostawił 6-letniej sierocie. A ta z kopciuszka stała się prawdziwą hrabiną.
    W ciągu swojego życia zebrał majątek, którego nie posiadał nikt bez hrabiowskiego tytułu. A cała historia zaczęła się w domu w Makszowach. Dokładnie 8 listopada 1781 roku. Wtedy na świat przyszedł Karl Godulla, syn tamtejszego leśniczego. W małym Karolu szybko odkryto niezwykłe talenty i szybko ze szkoły ludowej przeniesiono do cysterskiego gimnazjum w Rudach Raciborskich. Edukację skończył na liceum w Opawie. </p>Z początkiem XIX wieku pod swoje skrzydła przyjął go hrabia Franz Karl von Ballestrem. Początkowo młody wizjoner pracował jako sądowy pisarz i kasjer. W wieku zaledwie 27 lat dostał propozycję nie do odrzucenia - zarządzanie całymi dobrami Ballestremów.</p> Hrabia dobrze wiedział komu powierza taką odpowiedzialność. Młody Godula nie tylko znał się na nowatorskich jak na tamte czasy metodach uprawiania ziemi, przede wszystkim miał ogromną zdolność przewidywania.</p> Kilkanaście lat później Goduli udało się przekonać hrabiego do inwestycji w cynk. Karlhütte okazała się strzałem w dziesiątkę, szybko stała się największym tego typu zakładem w Europie, a Ballestremowi przyniosła ogromne zyski. Godulę okrzyknięto geniuszem, a hutę w Rudzie Śląskiej ósmym cudem świata.</p> Trudno się dziwić, że Godulę żartobliwie nazywa się śląskim Billem Gatesem. Amerykański informatyk swoje pierwsze 20 tys. dolarów zarobił podobno w wieku... 14 lat. Wróćmy jednak do
    materiały prasowe urzędu miasta w Rudzie Śląskiej
    1 z 8

    W ciągu swojego życia zebrał majątek, którego nie posiadał nikt bez hrabiowskiego tytułu. A cała historia zaczęła się w domu w Makszowach. Dokładnie 8 listopada 1781 roku. Wtedy na świat przyszedł Karl Godulla, syn tamtejszego leśniczego. W małym Karolu szybko odkryto niezwykłe talenty i szybko ze szkoły ludowej przeniesiono do cysterskiego gimnazjum w Rudach Raciborskich. Edukację skończył na liceum w Opawie.

    Z początkiem XIX wieku pod swoje skrzydła przyjął go hrabia Franz Karl von Ballestrem. Początkowo młody wizjoner pracował jako sądowy pisarz i kasjer. W wieku zaledwie 27 lat dostał propozycję nie do odrzucenia - zarządzanie całymi dobrami Ballestremów.

    Hrabia dobrze wiedział komu powierza taką odpowiedzialność. Młody Godula nie tylko znał się na nowatorskich jak na tamte czasy metodach uprawiania ziemi, przede wszystkim miał ogromną zdolność przewidywania.

    Kilkanaście lat później Goduli udało się przekonać hrabiego do inwestycji w cynk. Karlhütte okazała się strzałem w dziesiątkę, szybko stała się największym tego typu zakładem w Europie, a Ballestremowi przyniosła ogromne zyski. Godulę okrzyknięto geniuszem, a hutę w Rudzie Śląskiej ósmym cudem świata.

    Trudno się dziwić, że Godulę żartobliwie nazywa się śląskim Billem Gatesem. Amerykański informatyk swoje pierwsze 20 tys. dolarów zarobił podobno w wieku... 14 lat. Wróćmy jednak do "Diabła z Rudy Śląskiej".
    Hrabia odpowiednio wynagrodził swojego zarządcę i oddał mu 22 proc. zysków. Godula pieniędzy nie zaprzepaścił, inwestował dalej. Tym razem na własny rachunek.</p> Kilka lat później zaczął tworzyć największe imperium, jakie widziała śląska ziemia. W chwili jego śmierci było warte dwa miliony talarów. Dla porównania - roczna pensja nauczycielki wynosiła 300 talarów. Jednak zanim do tego doszło, 42-letni biznesmen kupił swoją pierwszą kopalnię 'Maria', w której wydobywano galman.</p> Za zarobione na niej pieniądze wykupił Orzegów, Bobrek, Bujaków i Szombierki. W tym ostatnim majątku postawił pałac. Mimo to ciągle mieszkał w skromnym domku w Rudzie Śląskiej.
    wikipedia
    2 z 8

    Hrabia odpowiednio wynagrodził swojego zarządcę i oddał mu 22 proc. zysków. Godula pieniędzy nie zaprzepaścił, inwestował dalej. Tym razem na własny rachunek.

    Kilka lat później zaczął tworzyć największe imperium, jakie widziała śląska ziemia. W chwili jego śmierci było warte dwa miliony talarów. Dla porównania - roczna pensja nauczycielki wynosiła 300 talarów. Jednak zanim do tego doszło, 42-letni biznesmen kupił swoją pierwszą kopalnię 'Maria', w której wydobywano galman.

    Za zarobione na niej pieniądze wykupił Orzegów, Bobrek, Bujaków i Szombierki. W tym ostatnim majątku postawił pałac. Mimo to ciągle mieszkał w skromnym domku w Rudzie Śląskiej.
    Jednak kariera rodem z amerykańskiego filmu miała też ciemną stronę. Ludzie unikali Goduli, uznawali go za dziwaka. Nie tylko z powodu ogromnej fortuny, ale przede wszystkim wyglądu.</p> Gustaw Morcinek w 'Pokładzie Joanny' opisuje go, jako dziwoląga: brzydkiego, zgarbionego, odpychającego. 'Ślęczał nad księgami, coś mierzył, ważył, obliczał, sumował, smażył w retortach na wielkim ogniu, przelewał, pod światło przepatrywał'. Te nocne eksperymenty utwardzały ludzi w przekonaniu, że Godula swój majątek zawdzięcza konszachtom z diabłem.</p> Jeszcze inna historia mówi o tym, że Godulę napadli kłusownicy, na których nałożył karę jeszcze za czasów, kiedy zarządzał majątkiem Ballestremów. Grupa rzezimieszków nie tylko dotkliwie go pobiła, ale też wykastrowała. Na temat wyglądu przemysłowego magnata krążą różne legendy. Jedno jest pewne - po ataku została mu wielka blizna na twarzy, bezwładna ręka i chora noga.</p> Godula mimo wielkiego majątku, nigdy się nie ożenił. Prawdopodobnie nie pozwalał robić sobie portretów i fotografii. W każdym razie do współczesnych czasów nie uchwała się ani jedna.
    ag
    3 z 8

    Jednak kariera rodem z amerykańskiego filmu miała też ciemną stronę. Ludzie unikali Goduli, uznawali go za dziwaka. Nie tylko z powodu ogromnej fortuny, ale przede wszystkim wyglądu.

    Gustaw Morcinek w 'Pokładzie Joanny' opisuje go, jako dziwoląga: brzydkiego, zgarbionego, odpychającego. 'Ślęczał nad księgami, coś mierzył, ważył, obliczał, sumował, smażył w retortach na wielkim ogniu, przelewał, pod światło przepatrywał'. Te nocne eksperymenty utwardzały ludzi w przekonaniu, że Godula swój majątek zawdzięcza konszachtom z diabłem.

    Jeszcze inna historia mówi o tym, że Godulę napadli kłusownicy, na których nałożył karę jeszcze za czasów, kiedy zarządzał majątkiem Ballestremów. Grupa rzezimieszków nie tylko dotkliwie go pobiła, ale też wykastrowała. Na temat wyglądu przemysłowego magnata krążą różne legendy. Jedno jest pewne - po ataku została mu wielka blizna na twarzy, bezwładna ręka i chora noga.

    Godula mimo wielkiego majątku, nigdy się nie ożenił. Prawdopodobnie nie pozwalał robić sobie portretów i fotografii. W każdym razie do współczesnych czasów nie uchwała się ani jedna.
    Tę niechęć do portretowania można tłumaczyć nie tylko awersją do swojego wyglądu, ale też ogromną skromnością. Swego czasu Godula od króla Fryderyka Wilhelma IV otrzymał nawet propozycję tytułu szlacheckiego. Ku zdziwieniu wszystkich - odmówił. Władcy odpisał tylko: 'moim prawdziwym szlachectwem jest własna praca'.</p> Życie Goduli diametralnie zmieniło się, kiedy w domu pojawiła się mała Joanka. Jedna z hipotez mówi, że była córką służącej - Antoniny Gryzikowej, inna że matka oddała ją na odchowanie innej służącej w domu przemysłowca. Półsierota (jej ojciec zmarł, kiedy dziecko miało zaledwie trzy lata), jako jedyna podbiła serce króla cynku.</p> Morcinek opisuje to w następujący sposób. Joanka zaskoczyła 60-letniego Godulę w nocy w trakcie eksperymentów. Weszła do pokoju z bukiecikiem kwiatów, które wcześniej nazrywała w ogrodzie i powiedziała: 'Bo jesteście nieszczęśliwy A ja chcę was kochać, panie Godula'. A kiedy przerażona perspektywą utraty pracy matka Joanki wpadła do izby, zobaczyła dziecko zasłuchane w opowieść Goduli.
    wikipedia
    4 z 8

    Tę niechęć do portretowania można tłumaczyć nie tylko awersją do swojego wyglądu, ale też ogromną skromnością. Swego czasu Godula od króla Fryderyka Wilhelma IV otrzymał nawet propozycję tytułu szlacheckiego. Ku zdziwieniu wszystkich - odmówił. Władcy odpisał tylko: 'moim prawdziwym szlachectwem jest własna praca'.

    Życie Goduli diametralnie zmieniło się, kiedy w domu pojawiła się mała Joanka. Jedna z hipotez mówi, że była córką służącej - Antoniny Gryzikowej, inna że matka oddała ją na odchowanie innej służącej w domu przemysłowca. Półsierota (jej ojciec zmarł, kiedy dziecko miało zaledwie trzy lata), jako jedyna podbiła serce króla cynku.

    Morcinek opisuje to w następujący sposób. Joanka zaskoczyła 60-letniego Godulę w nocy w trakcie eksperymentów. Weszła do pokoju z bukiecikiem kwiatów, które wcześniej nazrywała w ogrodzie i powiedziała: 'Bo jesteście nieszczęśliwy A ja chcę was kochać, panie Godula'. A kiedy przerażona perspektywą utraty pracy matka Joanki wpadła do izby, zobaczyła dziecko zasłuchane w opowieść Goduli.
    Morcinek całą historię snuje w bardzo romantycznym duchu. Przedsiębiorca zapewnił jej domowego nauczyciela, wikt i opierunek. Zresztą dbał nie tylko o małą Joannę Gryzik. Dla swoich robotników budował familoki, zorganizował też bezpłatną służbę zdrowia. A w czasach kryzysu nie zwalniał pracowników, pożyczał im zboże, a płacił towarami, tak by wyeliminować pijaństwo.</p> Mała Joanka była przy Goduli nawet w momencie śmierci, bo kiedy ten wyjechał na leczenie do Wrocławia, zabrał sierotę ze sobą. Zatrzymał się z nią w luksusowym hotelu, a dzień przed śmiercią, 5 lipca spisał testament. Jeszcze wtedy nikt nie spodziewał się, że całą fortunę odziedziczy ta sześcioletnia wówczas dziewczynka.</p> Kiedy ujawniono testament, dla wszystkich wieść była szokiem. Oprócz 2 mln talarów, Joanka odziedziczyła też dziewięć kopalń galmanu, 40 kopalń węgla kamiennego, trzy huty cynku i ziemskie majątki. Oprócz tego Godula zaznaczył, że po jego śmierci 50 tys. talarów należy rozdzielić między wszystkich pracowników - od prostych robotników, aż po urzędników.
    wikipedia
    5 z 8

    Morcinek całą historię snuje w bardzo romantycznym duchu. Przedsiębiorca zapewnił jej domowego nauczyciela, wikt i opierunek. Zresztą dbał nie tylko o małą Joannę Gryzik. Dla swoich robotników budował familoki, zorganizował też bezpłatną służbę zdrowia. A w czasach kryzysu nie zwalniał pracowników, pożyczał im zboże, a płacił towarami, tak by wyeliminować pijaństwo.

    Mała Joanka była przy Goduli nawet w momencie śmierci, bo kiedy ten wyjechał na leczenie do Wrocławia, zabrał sierotę ze sobą. Zatrzymał się z nią w luksusowym hotelu, a dzień przed śmiercią, 5 lipca spisał testament. Jeszcze wtedy nikt nie spodziewał się, że całą fortunę odziedziczy ta sześcioletnia wówczas dziewczynka.

    Kiedy ujawniono testament, dla wszystkich wieść była szokiem. Oprócz 2 mln talarów, Joanka odziedziczyła też dziewięć kopalń galmanu, 40 kopalń węgla kamiennego, trzy huty cynku i ziemskie majątki. Oprócz tego Godula zaznaczył, że po jego śmierci 50 tys. talarów należy rozdzielić między wszystkich pracowników - od prostych robotników, aż po urzędników.
    O spadek upomnieli się wszyscy - od hrabiów Ballestremów przez rodzinę Goduli, aż po matkę Joanny Gryzik. Opiekunowie dziewczynki obawiali się nawet, że ktoś postanowi ją zabić, więc na rok zamknęli ją w klasztorze Urszulanek we Wrocławiu. Z takim majątkiem, dziewczynka stała się najlepszą partią na Górnym Śląsku. Wyuczono ją na prawdziwą damę i mimo że nie nazywano jej pięknością, do jej ręki ustawiały się kolejki absztyfikantów. Król Fryderyk Wilhelm IV nadał jej nawet hrabiowski tytuł. I tak Joanka Gryzik stała się Joanną Gryzik von Schomberg-Godula.</p> Koniec końców wybór padł na Hansa Ulricha von Schaffgotscha.
    wikipedia
    6 z 8

    O spadek upomnieli się wszyscy - od hrabiów Ballestremów przez rodzinę Goduli, aż po matkę Joanny Gryzik. Opiekunowie dziewczynki obawiali się nawet, że ktoś postanowi ją zabić, więc na rok zamknęli ją w klasztorze Urszulanek we Wrocławiu. Z takim majątkiem, dziewczynka stała się najlepszą partią na Górnym Śląsku. Wyuczono ją na prawdziwą damę i mimo że nie nazywano jej pięknością, do jej ręki ustawiały się kolejki absztyfikantów. Król Fryderyk Wilhelm IV nadał jej nawet hrabiowski tytuł. I tak Joanka Gryzik stała się Joanną Gryzik von Schomberg-Godula.

    Koniec końców wybór padł na Hansa Ulricha von Schaffgotscha.
    Z arystokratycznych konotacji Hansowi zostało tylko nazwisko, ale w tym związku pieniądze nie były problemem. Zakłady przynosiły bowiem niewyobrażalne zyski. Sam ślub był zresztą jednym z najgłośniejszych wydarzeń tego czasu. Z jej kopalń przybyła bowiem delegacja aż 500 osób, gośćmi była zaś sama arystokratyczna śmietanka.</p> Schaffgotschowie mieli w czym wybierać. Do ich dyspozycji pozostawały pałace we Wrocławiu, Szombierkach i Kopicach. Jednak ten ostatni był ich główną siedzibą. Miejsce ze średniowiecznym rodowodem zachwycało jeszcze do końca wojny. Niestety, jak wiele rezydencji, chwilę później zostało rozgrabione. Do dziś uchowały się tylko ruiny.
    Rafał Mielnik
    7 z 8

    Z arystokratycznych konotacji Hansowi zostało tylko nazwisko, ale w tym związku pieniądze nie były problemem. Zakłady przynosiły bowiem niewyobrażalne zyski. Sam ślub był zresztą jednym z najgłośniejszych wydarzeń tego czasu. Z jej kopalń przybyła bowiem delegacja aż 500 osób, gośćmi była zaś sama arystokratyczna śmietanka.

    Schaffgotschowie mieli w czym wybierać. Do ich dyspozycji pozostawały pałace we Wrocławiu, Szombierkach i Kopicach. Jednak ten ostatni był ich główną siedzibą. Miejsce ze średniowiecznym rodowodem zachwycało jeszcze do końca wojny. Niestety, jak wiele rezydencji, chwilę później zostało rozgrabione. Do dziś uchowały się tylko ruiny.
    Mimo że małżeństwo nie zapowiadało się szczęśliwie, było udane. Pewnie dlatego, że wszystkie dobra były w rękach Joanny. Historia pokazała, że kobieta była godną następczynią swojego darczyńcy. Majątek pomnożyła bowiem ośmiokrotnie. To właśnie na jej zlecenie po I wojnie światowej zaczęto budowę obecnej Elektrociepłowni Szombierki. Początkowo miała to być fabryka materiałów wybuchowych.</p> Nie zapomniała też o misji charytatywnej. Kontynuowała misję Goduli. Opłacała sierociniec, w którym mieszkało 80 dzieci, ufundowała szkoły, szpitale i familoki.</p> Zmarła w 1910 roku. Pięć lat wcześniej ściągnęła jednak z Wrocławia do Szombierek prochy Karola Goduli, tak by spoczął w miejscu, z którym był związany.
    Grzegorz Celejewski
    8 z 8

    Mimo że małżeństwo nie zapowiadało się szczęśliwie, było udane. Pewnie dlatego, że wszystkie dobra były w rękach Joanny. Historia pokazała, że kobieta była godną następczynią swojego darczyńcy. Majątek pomnożyła bowiem ośmiokrotnie. To właśnie na jej zlecenie po I wojnie światowej zaczęto budowę obecnej Elektrociepłowni Szombierki. Początkowo miała to być fabryka materiałów wybuchowych.

    Nie zapomniała też o misji charytatywnej. Kontynuowała misję Goduli. Opłacała sierociniec, w którym mieszkało 80 dzieci, ufundowała szkoły, szpitale i familoki.

    Zmarła w 1910 roku. Pięć lat wcześniej ściągnęła jednak z Wrocławia do Szombierek prochy Karola Goduli, tak by spoczął w miejscu, z którym był związany.
    Więcej

      Popularne

      Komentarze
      Zaloguj się
      Chcesz dołączyć do dyskusji? Kup prenumeratę, by czytać artykuły i je komentować

      Wszystkie komentarze

      sortuj:
      od najnowszego od najstarszego od najpopularniejszego od najmniej popularnego
      Karl Godulla - prawdziwy Polak. Tak jak Mikołaj Kopernik, która była tak polska, jak była kobietą.
      już oceniałe(a)ś
      5
      3
      Zgłoś
      Odpowiedz

      Tematy ważne dla Katowic

      Tematy
      Miejsca
      Ludzie

      Warto przeczytać

      Magazyn Kuchnia
      Magazyny
      Licytacje, przetargi
      wyborcza.pl
      Serwisy partnerskie

      Copyright © Wyborcza sp. z o.o.

      Właściciel niniejszego serwisu nie wyraża zgody na zwielokrotnianie ani inne korzystanie z utworów rozpowszechnionych w tym serwisie, w celu eksploracji tekstów i danych. Więcej informacji w zastrzeżeniu dot. eksploracji tekstów i danych.