Wybierz prenumeratę, by czytać to, co Cię ciekawi Sprawdź ofertę
    Szukaj
    Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
    wyborcza.pl Katowice

    Historia ulicy Stawowej w pigułce. Od karczmy do pierwszego w Katowicach McDonalda

    Wiadomości z Katowic
    Przemysław Jedlecki, zdjęcia Kamila Kotusz
    Ulica Stawowa zawsze słynęła z lokali rozrywkowych i gastronomicznych. W międzywojniu działał tu kabaret Trocadero, teatr rewiowy Rarytas i kilka restauracji. W latach 90. minionego stulecia otwarto tu pierwszego w mieście McDonalda i lokal Burger Kinga. W PRL PRL-u Stawową pogardliwie nazywano ?eintopfstrasse?, ponieważ w dobie kryzysu w tutejszych lokalach nie serwowano zbyt wyszukanych potraw.
    Ulica Stawowa to jedna z najstarszych ulic Katowic. Najpierw nazywano ją Lazaretstrasse od pierwszego miejskiego szpitala, który powstał w 1867 roku w domu Abrahama Sachsa. Dziś nie ma po nim już śladu, w tym miejscu stoi Galeria Katowicka. </p> Szpital był bardzo skromny. W trzech pokojach było czternaście łóżek. Szybko go jednak zamknięto ze względu na nienajlepsze warunki. Miasto zbudowało nowy szpital na początku dzisiejszej ul. Plebiscytowej. Potem nazwę ulicy zmieniona na Teichstrasse, czyli już dobrze nam znaną Stawową (choć jeszcze w międzyczasie była to Woyrschstrasse oraz krótko Jana Smolenia). </p> Obecna nazwa nawiązuje do stawu hutniczego na północnym krańcu ulicy, która w 1871 roku miała 80 metrów długości. Trzeba jednak pamiętać, że kiedyś Stawowa przecinała Grundmannstrasse (obecna 3 Maja) oraz Młyńską i kończyła się przy torach kolejowych (w pobliżu był dworzec towarowy). </p> Dziś część dawnej Stawowej to już plac Szewczyka i w latach 60 XX wieku wyburzono kilka kamienic, w tym dawny hotel Kaiserhof (był pod numerem 19, w miejscu zburzonej karczmy Louisa Trolla, ostatniego sołtysa Katowic). W 1935 roku działał tu kinoteatr Stylowy. Nie był zbyt duży (330 m), ale za to bardzo elegancki. </p> Warto też pamiętać, że współczesna nam zabudowa ul. Stawowej zaczęła powstawać dopiero pod koniec XIX wieku. Wszystko przez to, że po jej zachodniej stronie działała od 1857 roku huta Jacob, która została zamknięta w ostatniej dekadzie XIX wieku.
    DAWID CHALIMONIUK
    1 z 13

    Ulica Stawowa to jedna z najstarszych ulic Katowic. Najpierw nazywano ją Lazaretstrasse od pierwszego miejskiego szpitala, który powstał w 1867 roku w domu Abrahama Sachsa. Dziś nie ma po nim już śladu, w tym miejscu stoi Galeria Katowicka.

    Szpital był bardzo skromny. W trzech pokojach było czternaście łóżek. Szybko go jednak zamknięto ze względu na nienajlepsze warunki. Miasto zbudowało nowy szpital na początku dzisiejszej ul. Plebiscytowej. Potem nazwę ulicy zmieniona na Teichstrasse, czyli już dobrze nam znaną Stawową (choć jeszcze w międzyczasie była to Woyrschstrasse oraz krótko Jana Smolenia).

    Obecna nazwa nawiązuje do stawu hutniczego na północnym krańcu ulicy, która w 1871 roku miała 80 metrów długości. Trzeba jednak pamiętać, że kiedyś Stawowa przecinała Grundmannstrasse (obecna 3 Maja) oraz Młyńską i kończyła się przy torach kolejowych (w pobliżu był dworzec towarowy).

    Dziś część dawnej Stawowej to już plac Szewczyka i w latach 60 XX wieku wyburzono kilka kamienic, w tym dawny hotel Kaiserhof (był pod numerem 19, w miejscu zburzonej karczmy Louisa Trolla, ostatniego sołtysa Katowic). W 1935 roku działał tu kinoteatr Stylowy. Nie był zbyt duży (330 m), ale za to bardzo elegancki.

    Warto też pamiętać, że współczesna nam zabudowa ul. Stawowej zaczęła powstawać dopiero pod koniec XIX wieku. Wszystko przez to, że po jej zachodniej stronie działała od 1857 roku huta Jacob, która została zamknięta w ostatniej dekadzie XIX wieku.
    Pamiątką po stawie jest nie tylko nazwa ulicy, ale też fontanna z figurą żaby. Na Stawowej pojawiła się w drugiej połowie lat 70. Najpierw stała przy prostokątnym basenie i pluła do niego wodą. Maleńka fontanna szybko wrosła w pejzaż miasta. Katowiczanie tak się do niej przyzwyczaili, że kiedy w latach 80. władze miasta postanowiły zamienić fontannę w kwietnik, wiele osób miało o to pretensje. </p> Dopiero na przełomie 1997 i 1998 roku Miejski Zarząd Ulic i Mostów przebudował ul. Stawową, a żaba z powrotem zamieniła się w fontannę. W pierwszy dzień Bożego Narodzenia 2002 roku ktoś żabę próbował ukraść. Wczesnym rankiem Maciej Wojciechowski, katowicki strażnik, który śledził obraz z miejskich kamer, zauważył, że posąg stoi krzywo. Na miejsce wysłał patrol. Okazało się, że ktoś odciął mosiężną rzeźbę, ale nie zdążył jej ukraść. Trzech strażników uniosło ważącą ponad sto kilogramów żabę i przewieziono ją do Zakładu Zieleni Miejskiej. Rzeźba wróciła wiosną
    PRZEMYSŁAW JEDLECKI
    2 z 13

    Pamiątką po stawie jest nie tylko nazwa ulicy, ale też fontanna z figurą żaby. Na Stawowej pojawiła się w drugiej połowie lat 70. Najpierw stała przy prostokątnym basenie i pluła do niego wodą. Maleńka fontanna szybko wrosła w pejzaż miasta. Katowiczanie tak się do niej przyzwyczaili, że kiedy w latach 80. władze miasta postanowiły zamienić fontannę w kwietnik, wiele osób miało o to pretensje.

    Dopiero na przełomie 1997 i 1998 roku Miejski Zarząd Ulic i Mostów przebudował ul. Stawową, a żaba z powrotem zamieniła się w fontannę. W pierwszy dzień Bożego Narodzenia 2002 roku ktoś żabę próbował ukraść. Wczesnym rankiem Maciej Wojciechowski, katowicki strażnik, który śledził obraz z miejskich kamer, zauważył, że posąg stoi krzywo. Na miejsce wysłał patrol. Okazało się, że ktoś odciął mosiężną rzeźbę, ale nie zdążył jej ukraść. Trzech strażników uniosło ważącą ponad sto kilogramów żabę i przewieziono ją do Zakładu Zieleni Miejskiej. Rzeźba wróciła wiosną
    Stawowa 4. To kamienica z 1906 roku. Projekt powstał w zakładzie mistrzów budowlanych Perla und Trappa. Budynek jest wpisany do rejestru zabytków, ale nie ma wyraźnych cech swojego stylu. Dość wspomnieć, że miesza się tu modernistyczny wyraz architektury z secesyjnym wyglądem. Na początku lat 30. podczas przebudowy budynek został pozbawiony ozdób
    KAMILA KOTUSZ
    3 z 13

    Stawowa 4. To kamienica z 1906 roku. Projekt powstał w zakładzie mistrzów budowlanych Perla und Trappa. Budynek jest wpisany do rejestru zabytków, ale nie ma wyraźnych cech swojego stylu. Dość wspomnieć, że miesza się tu modernistyczny wyraz architektury z secesyjnym wyglądem. Na początku lat 30. podczas przebudowy budynek został pozbawiony ozdób
    Stawowa 6. Szkoła Podstawowa nr 10 to jeden z najbardziej okazałych gmachów przy ul. Stawowej. Początkowo w otwartej w 1892 roku szkole były tylko klasy dla dziewcząt, z czasem klasy stały się koedukacyjne, a w 1930 roku dobudowano na podwórzu salę gimnastyczną. Czternaście lat temu odnowiono ceglaną elewację szkoły.
    KAMILA KOTUSZ
    4 z 13

    Stawowa 6. Szkoła Podstawowa nr 10 to jeden z najbardziej okazałych gmachów przy ul. Stawowej. Początkowo w otwartej w 1892 roku szkole były tylko klasy dla dziewcząt, z czasem klasy stały się koedukacyjne, a w 1930 roku dobudowano na podwórzu salę gimnastyczną. Czternaście lat temu odnowiono ceglaną elewację szkoły.
    Stawowa 8. To kolejna kamienica mieszkalna z końca XIX wieku zaprojektowana przez niejakiego Czieslika. Warto zwrócić uwagę na ceglane licowania oraz zaokrąglone naroża. Przed I wojną światową należała do kupieckiej rodziny Markusów, a wcześniej do Richarda Danzigera i Josefa Brauera. Działała tu drukarnia, Wojciech Korfanty drukował tu gazetę 'Polak'. Przez jakiś czas była tu też kawiarnia Cafe Hohenzollern.
    KAMILA KOTUSZ
    5 z 13

    Stawowa 8. To kolejna kamienica mieszkalna z końca XIX wieku zaprojektowana przez niejakiego Czieslika. Warto zwrócić uwagę na ceglane licowania oraz zaokrąglone naroża. Przed I wojną światową należała do kupieckiej rodziny Markusów, a wcześniej do Richarda Danzigera i Josefa Brauera. Działała tu drukarnia, Wojciech Korfanty drukował tu gazetę 'Polak'. Przez jakiś czas była tu też kawiarnia Cafe Hohenzollern.
    Stawowa 10. Chyba najładniejsza kamienica przy ulicy. Neorenesansowy budynek zaprojektował Georg Zimmermann. Prace skończyły się w 1896 roku. Dom również należał do Markusów, najpierw była tu m.in. piwiarnia Konrada Kisslinga, a w międzywojniu słynna restauracja Zdrój Okocimski. </p> 26 października 1994 roku otwarto Burger Kinga. W dniu otwarcia przed lokalem tłoczyło się kilkudziesięciu młodych ludzi. Parę minut przed godziną czternastą dwustuosobowy tłum sforsował drzwi i z bojowym okrzykiem wtargnął do wnętrza. Kilka osób przewrócono, na szczęście zdołały się szybko podnieść. Pracowników rozdających upominki w ciągu kilku sekund tłum zepchnął pod ściany. Jedna z hostess czujnie uciekła na drugie piętro. - Boję się tam teraz zejść - mówiła jedna z kelnerek. </p> Dziś na miejscu Burger Kinga działa księgarnia sieci Matras.
    KAMILA KOTUSZ
    6 z 13

    Stawowa 10. Chyba najładniejsza kamienica przy ulicy. Neorenesansowy budynek zaprojektował Georg Zimmermann. Prace skończyły się w 1896 roku. Dom również należał do Markusów, najpierw była tu m.in. piwiarnia Konrada Kisslinga, a w międzywojniu słynna restauracja Zdrój Okocimski.

    26 października 1994 roku otwarto Burger Kinga. W dniu otwarcia przed lokalem tłoczyło się kilkudziesięciu młodych ludzi. Parę minut przed godziną czternastą dwustuosobowy tłum sforsował drzwi i z bojowym okrzykiem wtargnął do wnętrza. Kilka osób przewrócono, na szczęście zdołały się szybko podnieść. Pracowników rozdających upominki w ciągu kilku sekund tłum zepchnął pod ściany. Jedna z hostess czujnie uciekła na drugie piętro. - Boję się tam teraz zejść - mówiła jedna z kelnerek.

    Dziś na miejscu Burger Kinga działa księgarnia sieci Matras.
    Stawowa 1. To kamienica na rogu z ul. Chopina. Zbudowano ją na przełomie XIX i XX wieku. Należała do Paula Lippmana. W międzywojniu Adolf Lyko prowadził tu delikatesy, był też sklep z wędlinami.
    KAMILA KOTUSZ
    7 z 13

    Stawowa 1. To kamienica na rogu z ul. Chopina. Zbudowano ją na przełomie XIX i XX wieku. Należała do Paula Lippmana. W międzywojniu Adolf Lyko prowadził tu delikatesy, był też sklep z wędlinami.
    Stawowa 3. To dom z 1897 roku. Zaprojektował go Louis Dame. Kamienica należała do Richarda Danzigera i Josefa Brauera, a w międzywojniu do Władysława Bartmańskiego. </p> Działały tu: dom meblowy Merkur, zakłady wyrobów włókienniczych Stradom, mechaniczna fabryka pończoch Herka, a także laboratorium chemiczno-kosmetyczne Kazimierza Dyszaka. </p> W latach 1903-1909 mieszkał tu Wojciech Korfanty i jego żona Elżbieta. Urodziła im się tu trójka dzieci: Halżka, Maria i Zbigniew.
    KAMILA KOTUSZ
    8 z 13

    Stawowa 3. To dom z 1897 roku. Zaprojektował go Louis Dame. Kamienica należała do Richarda Danzigera i Josefa Brauera, a w międzywojniu do Władysława Bartmańskiego.

    Działały tu: dom meblowy Merkur, zakłady wyrobów włókienniczych Stradom, mechaniczna fabryka pończoch Herka, a także laboratorium chemiczno-kosmetyczne Kazimierza Dyszaka.

    W latach 1903-1909 mieszkał tu Wojciech Korfanty i jego żona Elżbieta. Urodziła im się tu trójka dzieci: Halżka, Maria i Zbigniew.
    Stawowa 5. Kamienicę zaprojektował najpewniej Ignatz Gruenfeld. Przed I wojną dom należał do Karla Reichmanna, po wojnie była tu hurtownia warzyw i owoców. Katowiczanie pamiętający czasy PRL-u zapewno kojarzą kamienicę z barem Automat, gdzie w maszynach można było kupować przekąski i napoje. </p> Wielki świat zawitał pod ''piątkę'' 11 grudnia 1992 roku, gdy otwarto pierwszą w Katowicach restaurację sieci McDonald's. Lokal oblegały tłumy, ludzie rzucili się po hamburgery, cheeseburgery, frytki oraz mleczne szejki. Dziś trudno w to uwierzyć, ale żeby zrobić furorę wśród znajomych, wystarczyło wrócić na swoje osiedle z Katowic z torbą z ''maka''.
    KAMILA KOTUSZ
    9 z 13

    Stawowa 5. Kamienicę zaprojektował najpewniej Ignatz Gruenfeld. Przed I wojną dom należał do Karla Reichmanna, po wojnie była tu hurtownia warzyw i owoców. Katowiczanie pamiętający czasy PRL-u zapewno kojarzą kamienicę z barem Automat, gdzie w maszynach można było kupować przekąski i napoje.

    Wielki świat zawitał pod ''piątkę'' 11 grudnia 1992 roku, gdy otwarto pierwszą w Katowicach restaurację sieci McDonald's. Lokal oblegały tłumy, ludzie rzucili się po hamburgery, cheeseburgery, frytki oraz mleczne szejki. Dziś trudno w to uwierzyć, ale żeby zrobić furorę wśród znajomych, wystarczyło wrócić na swoje osiedle z Katowic z torbą z ''maka''.
    Stawowa 7. To eklektyczna kamienica z drugiej połowy lat 90. XIX wieku. Zaprojektował ją Ludwig Goldstein. Warto zwrócić uwagę na loggie i ryzality. Kilkanaście lat temu wyremontowano elewację kamienicy. W latach 30. XX w. miały tu siedzibę Polska Agencja Informacji Handlowej, trzy składy owoców, zakład szewski i warsztat stolarski
    KAMILA KOTUSZ
    10 z 13

    Stawowa 7. To eklektyczna kamienica z drugiej połowy lat 90. XIX wieku. Zaprojektował ją Ludwig Goldstein. Warto zwrócić uwagę na loggie i ryzality. Kilkanaście lat temu wyremontowano elewację kamienicy. W latach 30. XX w. miały tu siedzibę Polska Agencja Informacji Handlowej, trzy składy owoców, zakład szewski i warsztat stolarski
    Stawowa 9. Kamienica pochodzi z początku XX w. i była własnością kupca Georga Lippmanna. Znajdowały się w nim składy mąki oraz kapeluszy, a bracia Borkowscy prowadzili tam zakład elektrotechniczny.
    KAMILA KOTUSZ
    11 z 13

    Stawowa 9. Kamienica pochodzi z początku XX w. i była własnością kupca Georga Lippmanna. Znajdowały się w nim składy mąki oraz kapeluszy, a bracia Borkowscy prowadzili tam zakład elektrotechniczny.
    Stawowa 11. Kamienica powstała w 1893 roku, jej właścicielem był mistrz budowlany Heinrich Gruenfeld, a w latach dwudziestych XX wieku spółki Grajcer i Derenhaus. Były tu biura oraz warsztat elektrotechniczny W. Kermel. Miejsca starczyło też na wytwórnię kapeluszy oraz skład rzeźniczy braci Nokel.
    KAMILA KOTUSZ
    12 z 13

    Stawowa 11. Kamienica powstała w 1893 roku, jej właścicielem był mistrz budowlany Heinrich Gruenfeld, a w latach dwudziestych XX wieku spółki Grajcer i Derenhaus. Były tu biura oraz warsztat elektrotechniczny W. Kermel. Miejsca starczyło też na wytwórnię kapeluszy oraz skład rzeźniczy braci Nokel.
    Stawowa 13. Przed laty był to piękny budynek. Niestety, w 2002 roku w kamienicy na rogu Stawowej i 3 Maja wybuchł pożar. Spłonęło poddasze wraz z kopułą i do dziś kamienica nie odzyskała pełnego blasku. </p> Neobarokowy budynek postawił w 1893 roku Ignatz Gruenfeld. Przez wiele lat należało do jego rodziny. W czasie I wojny światowej na parterze urządzone miejsce na biura i sklep. Później lokatorami były m.in. Bawarskie Towarzystwo Ubezpieczeniowe, administracja Tiele-Wincklera, Zjednoczone Kopalnie Górnośląskie Progress. W czasie PRL-u urzędowali tu pracownicy Zjednoczenia Energetycznego Okręgu Górnośląskiego, działał też sklep spożywczy oraz Dom Handlowy Tekstyl. Ostatnio na parterze działała drogeria Douglas, a teraz jest sklep z butami.
    KAMILA KOTUSZ
    13 z 13

    Stawowa 13. Przed laty był to piękny budynek. Niestety, w 2002 roku w kamienicy na rogu Stawowej i 3 Maja wybuchł pożar. Spłonęło poddasze wraz z kopułą i do dziś kamienica nie odzyskała pełnego blasku.

    Neobarokowy budynek postawił w 1893 roku Ignatz Gruenfeld. Przez wiele lat należało do jego rodziny. W czasie I wojny światowej na parterze urządzone miejsce na biura i sklep. Później lokatorami były m.in. Bawarskie Towarzystwo Ubezpieczeniowe, administracja Tiele-Wincklera, Zjednoczone Kopalnie Górnośląskie Progress. W czasie PRL-u urzędowali tu pracownicy Zjednoczenia Energetycznego Okręgu Górnośląskiego, działał też sklep spożywczy oraz Dom Handlowy Tekstyl. Ostatnio na parterze działała drogeria Douglas, a teraz jest sklep z butami.
    Czytaj teraz
    Więcej

      Popularne

      Komentarze
      Zaloguj się
      Chcesz dołączyć do dyskusji? Kup prenumeratę, by czytać artykuły i je komentować

      Wszystkie komentarze

      sortuj:
      od najnowszego od najstarszego od najpopularniejszego od najmniej popularnego
      A kino "Śląsk", a bar "Automat" (od którego Donald by się wiele nauczyć mógł) to tego nie było ?
      już oceniałe(a)ś
      1
      0
      Zgłoś
      Odpowiedz
      Czy ten budynek "Stawowa 9" to rzeczywiście zabytek? Coś mi się przypomina, że w tak około 2005 rokiu go tak jakby na nowo budowali...
      już oceniałe(a)ś
      0
      0
      Zgłoś
      Odpowiedz

      Tematy ważne dla Katowic

      Tematy
      Miejsca
      Ludzie

      Warto przeczytać

      Magazyn Kuchnia
      Magazyny
      Licytacje, przetargi
      wyborcza.pl
      Serwisy partnerskie

      Copyright © Wyborcza sp. z o.o.

      Właściciel niniejszego serwisu nie wyraża zgody na zwielokrotnianie ani inne korzystanie z utworów rozpowszechnionych w tym serwisie, w celu eksploracji tekstów i danych. Więcej informacji w zastrzeżeniu dot. eksploracji tekstów i danych.