Rzeźba "Ludzki pejzaż" z 1987 roku, wystawiana w Galerii sztuki polskiej po 1945 roku w Muzeum Śląskim, to manifestacja figuralizmu, nurtu w sztuce najnowszej, powszechnie kojarzącego się z tradycją, zaprzeczeniem awangardy.

Twórczość Adama Myjaka, której wiodącym tematem jest człowiek, z jednej strony kontynuuje antyczną zasadę kontrapostu (czyli przedstawienia postaci w taki sposób, że ciężar ciała spoczywa na jednej nodze, druga jest odciążona i ugięta, a tors dla równowagi lekko obrócony i nachylony), z drugiej nawiązuje – równorzędnie – do definicji Paula Cézanne’a, by „traktować naturę jako walec, kulę, stożek, w całości perspektywicznej”. Autor połączył te dwie koncepcje wyborem tworzywa, to jest brązu, i estetyką, w której partie polerowane, o lustrzanym połysku, kontrastują z ciemnymi, matowymi.

Dzieła Myjaka tworzą nową jakość w sztuce polskiej. Budują pomost między tradycyjną koncepcją sztuki, na przykład Mariana Koniecznego, Adolfa Ryszki, Gustawa Zemły, a wywodzącą się z nurtu awangardy nowoczesnością Józefa Marka, Tadeusza Szpunara czy Stanisława Wysockiego. Artysta kreuje dynamiczny dialog między materią a formą, dziełem a przestrzenią, materiałem a fakturą. Stąd też ścisły związek w pracach Myjaka tematu i formy dzieła z tworzywem, takim jak brąz, stal nierdzewna, marmur, drewno, sztuczny kamień, oraz tradycyjną techniką wykonania (odlew, snycerka, kucie połączone z polerowaniem, matowaniem). „Kroczący”, „Głowa”, „Tors” to dzieła, których temat zamknięty jest w ich formach. Łączy je namysł nad wizerunkiem człowieka. To ujęcie idealne, wizja każdego z nas, ale i świata pełnego sprzeczności.

Człowiek patrzy, dotyka i mówi: „to Myjak”!

Twórczość Myjaka kształtują tradycje artystyczne ostatnich trzystu lat. Jedną z nich jest akademicki sposób kształcenia i jego kontestacja. Inną jest figuracja, wizerunek realistyczny, dosłowny, a może piękno idealne albo operowanie tylko językiem abstrakcji. Myjak zawiera także w swych dziełach tradycję klasyczną antyku greckiego, rzymskiego, którą dopełnia impulsami egzotycznymi, na przykład starożytnego Egiptu, Mezopotamii czy Meksyku, ale i kultur Afryki, Ameryki oraz Azji.

Adam Myjak rezygnuje z dosłowności wizerunku, realizmu, co podkreśla w „Ludzkim pejzażu” na przykład forma głowy – stożka wykończonego lustrzanym polerem. Ciało składa się z partii matowych, prawie czarnych. Połączenie prostych elementów w całość – lecz nie na zasadzie przesytu, bujności formy, lecz harmonii – stanowi o sile wyrazu każdego z dzieł Myjaka, umożliwia bezpośrednią relację z widzem i identyfikację autora. Widz nie przechodzi koło rzeźb tego artysty obojętnie. Patrzy, dotyka i mówi: „to Myjak”!

Sztuka Myjaka to sztuka spotkań

"Ludzki pejzaż" jest przykładem poszukiwań stylistycznych artysty. Sztuka Adama Myjaka to sztuka spotkań. Świadectwem tego jest na przykład monumentalna Kwadryga Apollina zrealizowana wspólnie z Antonim Januszem Pastwą w 2002 roku. Zdobi ona fronton Teatru Wielkiego w Warszawie, klasycznej budowli projektu Antonia Corazziego z lat 1825–1933, i uzupełnia pierwotny wystrój rzeźbiarski autorstwa Pawła Malińskiego z 1830 roku.

Kolejnym przykładem kreowania sztuki jako spotkania była wspólna prezentacja w 2017 roku we Lwowie rzeźb Myjaka i działającego tam w XVIII wieku Johanna Georga Pinsela, który przeniósł na kresy Rzeczpospolitej Obojga Narodów tradycje rzeźby późnego baroku Czech i Śląska. Dzieła Pinsela i Myjaka to malarskość, żywiołowość i ekspresja – to, co bliskie jest widzowi, jego potrzebom w każdym czasie.

Dzisiaj styl Myjaka to swoboda operowania materią i techniką, którą dopełnia wpisanie w język rzeźby koncepcji malarskich, ale i graficznych. Konsekwencją tego jest udział artysty w tworzeniu scenografii teatralnych.

Pytanie o sens przemijania

Adam Myjak ma na swym koncie ponad 100 wystaw indywidualnych w kraju i za granicą. Jest laureatem wielu prestiżowych konkursów rzeźby. W 1990 roku został profesorem ASP w Warszawie, w której pełni po raz szósty obowiązki rektora (trzykrotnie wybierany na podwójne kadencje 1990–1996; 1999–2005; 2012–2020).

– Cały czas prześladuje mnie jeden temat – pytanie o sens przemijania. (…) Przeżywam potworność przemijania, napięcie świadomości, że człowiek rodzi się jako jedyna żywa istota na świecie, która wie, że ma umrzeć – mówi Adam Myjak.

Człowiek, jego los, to temat sztuki Myjaka, który stale w ciągu 50 lat swej pracy twórczej akcentuje. Artysta każde swe dzieło tworzy nie tylko w aspekcie estetycznym, ale również zakresie treści. Stąd, aby podkreślić swój twórczy, programowy zamysł, posługuje się deformacją, zastępując na przykład głowę formą stożka, operując formami brył obrotowych. Proporcjami znaczy treści dzieła. Połączenie estetyki ze znaczeniem tworzy przestrzeń emocji, to, co buduje relacje między sztuką, autorem a widzem.

Bogactwo formy i faktury

Autor cyzeluje swe prace, stąd bogactwo formy i faktury każdej z prac. Myjak nie tworzy dzieła efemerycznego, ulotnego. Podkreśla to dopracowaniem każdego detalu podporządkowanym doborowi materiału.

Sztuka Myjaka to budowa mostu, którego stale potrzebujemy, aby wędrować, poznawać, przeżywać i rozumieć to, co jest tradycją, i to, co jest awangardą.

Więcej
    Komentarze