Kiszynie kapusty to była cołko ceremonio i kożdy mioł cosik do roboty. Przodzi noleżało wszysko przirychtować (przyszykować). Jak familio była mało, stykło (wystarczyło) wyparzić drzewiano faska (mała beczułka, ale "fasnońć" znaczy też ugryźć albo ukraść), a jak wielgo, to srogo becka. Potym zebrać z pola abo kupić bioło kapusta, bo ino tako sie kisiyło. Ani blaukrałt (czerwona, modra kapusta), ani welszkrałt (włoska kapusta) sie niy nadowały. A w kapuście szło znolyź roztomajte rzecy, niy ino (tylko) dzieci. W 1905 r. Zeflik Kosz z Chropaczowa znod w jedny gowce zygarek. Straciył (zgubił) go jego łojciec, jak robiył w polu w 1898 r. A co nojciekawsze, jak sie go naciongło (nakręciło), dobrze chodziył.
Kapusta łokrowało sie z wiyrchnich liści i gowy przekrowało (przecinało) na poł. Potym rychtowało sie sol z kminkym ("kminić" to też kłamać, cyganić) i co nojważniyjsze, hebel (strug) do kronżanio (szatkowania) kapusty. Kładło sie go na stołkach (krzesłach), a pod spodkym leżała wanna, do kery ta pokronżano kapusta spadowała. Ale coby hebel był łostry, trza go było przodzi nabrusić (naostrzyć). Sużył do tego brusek (ostrzałka z kamienia, rodzaj szlifierki). Brusiyło sie kosy, siyrpy, noże i nożycki, ale tyż brzitwy, kerymi sie chopy kedyś golyły, bo ani żiletkow, a tym barzi razjyraparatow (maszynek do golenia) niy znali. Zawdy przed golyniym brzitwa trza było jeszcze wypolerować, coby niy zaruściała (zardzewiała) i coby sie miechtała (świeciła). Sużył do tego skorzany, powieszony za kopla (klamra) posek. Trza go było chycić, naszpanować (naciągnąć) i trić (trzeć) ło niego brzitwa. Ale tyn posek to był postrach wszyskich bajtlow, bo jak fater (ojciec) syjmowoł (zdejmował) go z hoka, mieli łoni pełne galoty strachu, bo wiedzieli, że zaroz zbierom lyjty (też "szmary" - lanie). Coby prziwołać najduchow (niegrzeczne dzieci) do porzondku, stykło, co łojciec ino na tyn posek wejrzoł. Bo downi dzieci czimało sie sztryng (surowo, w dyscyplinie).
Bruszynie pokozało sie w Ksiyndze hynrykowski spisany po łacinie w 1268 r., kaj było piyrsze zdanie po polsku: "Daj, ać ja pobruszę, a ty poczywaj" - Daj, niech ja pomielę, a ty odpoczywaj. Te bruszynie jako ostrzenie zachowały Ślonzoki do teroz. Nikerzi nawet z tego bruszynio żyli. Noprzod godali na takich drociorze, bo chodziyli po chałpach i drotowali poczaskane (potłuczone) gliniane gorki, klotki na ptoki abo drociane bigle (wieszaki). Potym przeciepli (przerzucili) sie na lyjtowanie (lutowanie) gorkow jak ś nich łodpadła glyjta (emalia) i bruszynie. Musieli pewnikym mieć lyjtkolba (lutownica), cyna i szmyrgelpapior (papier ścierny). Pamiyntom, jak darli sie (krzyczeli) pod łoknami wniebogłosy: Gorki lyjtuja, noże brusza. W 1938 r. założył se taki gyszeft (interes) jedyn bezrobotny ślusorz z Jonowa. Mioł trzikołowiec z dachym łod ciynżarowki, a driny (w środku) był werkcojg (narzędzia).
Jak już wszysko było pokronżane, trza było ta kapusta podeptać. Zawdy robiył to łojciec abo nojstarszy synek. Przodzi musioł umyć, a potym w kiblu (też "ajmer" - wiadro) z gorkom wodom wymocyć nogi. Jak sie wciepło piyrszo szichta (część, partia) kapusty do becki, taki borok właziył do środka i deptoł, coby wyciś ś ni jak nojwiyncy zoftu (soku). Po kożdy szichcie dokłodało sie pora ponkow, suło (sypało) sol i kminek, a na boki dowało sie pora cołkich gowkow na gołombki. Tyn, co deptoł, mioł potym przez pora dni łopszczypane (spierzchnięte, czerwone) nogi i musioł je szmarować. Na wiyrch becki kładło sie desecki i berga (też "bergowa" - ciężki kamień). Kapusta trza było co pora dni przeżgać (robić w niej dziury), coby uleciały gaze, bo mogła być łod nich gorzko. Na zoft z kapusty godało sie kwaśnica, kero bajtle piyły skuli witaminow, a chopy jak mieli brant (pragnienie, kaca). Kwaśnica jak trocha postoła w ciepłym, niyzbyt gryfnie woniało (pachniało) w cołki chałpie. Przekonoł sie ło tym ujek, co przijechoł na byzuch (odwiedziny) z Niymcow. Niy był tukej (tutaj) łod wojny i se spominoł mode lata. Jak wloz do pywnicy i zoboczył becka z kapustom, wypiył naroz liter kwaśnice. Dostoł potym taki laksyry (biegunki), co za jedny dziyń zużył cołko sralno taśma (papier toaletowy) co se z tych Niymcow prziwioz. Ale nicego go to niy naucyło, bo jak jechoł nazod (z powrotem), kozoł se do flaszkow ty kwaśnice naloć. Kej go łobszukiwali na granicy i musioł te flachy połotwiyrać, to sie zaroz z jedny szluknył (łyknął). Wtynczos buchło łokropnym smrodym. Wszyskym sie zdowało, że wiezie jakoś zalc-zojra (kwas solny) i zawołali wojokow (żołnierzy). I tak ślonsko kwaśnica postawiyła na nogi niymiecko armio.
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze