Lech Majewski: W Katowicach ładuję akumulatory [ZDJĘCIA]

Wiele bitew wciąż przed nim, ponieważ Lech Majewski to człowiek wiecznie zajęty. Kręci filmy, pisze książki, tworzy instalacje artystyczne i formy wizualne, a ostatnio reżyseruje w teatrze. Zaledwie kilkanaście dni temu ukończył inscenizację monodramu "Mariacka 5" w Teatrze Rozrywki w Chorzowie, do udziału w którym zaprosił Elżbietę Okupską. Wcześniej sam napisał tekst sztuki, będący spowiedzią do świętego Piotra.

Obecnie Lech Majewski jest zajęty kilkoma sprawami naraz. - Przygotowuję się do pokazania swoich prac wizualnych w Tokio i Korei Południowej. Wkrótce na rynku wydawniczym ukaże się kolejny tom moich pism zebranych. Docelowo będzie 15 tomów; powieści, eseje, scenariusze i wiersze. Prawie połowa cyklu już się ukazała. Pracuję nad kolejnym tomem moich scenariuszy, przygotowuję też do publikacji zapiski z moich wykładów - wylicza artysta.

Lech Majewski przebywa obecnie w Katowicach i zajmuje się postprodukcją i udźwiękowieniem "Doliny Bogów", swojego najnowszego filmu z udziałem Johna Malkovicha i innych gwiazd Hollywood. Obraz kręcony był m.in. w Muzeum Śląskim w Katowicach.

Jeśli reżysera akurat nie ma w Polsce, to wielce prawdopodobne, że spotkamy go w Rzymie albo w Kalifornii. - Najczęściej podróżuję między Polską, Włochami oraz USA. Trzecią część roku staram się spędzać w kraju, jednak na Śląsku bywam niestety coraz rzadziej - wyjaśnia Lech Majewski.

Zanim jednak znów wyruszy w świat, pokazał nam kilka miejsc w Katowicach, które zapamiętał z dawnych lat. - Do dziś lubię je odwiedzać. Jednak jak jestem w Katowicach, najbardziej lubię siedzieć w moim mieszkaniu - podkreśla.

Na tym skwerze bawiłem się z kolegami w Indian i kowbojów. Z jednej strony był budynek GIG-u, a obok był rów, który wykorzystywaliśmy do zabaw. Bez przerwy przeganiał nas stróż. Powyżej budynku znajdowała się drewniana zabiedzona suterena. Mieszkała w niej "piękna Gizela". Rzeczywiście wyglądała jak hiszpańska tancerka, nosiła czerwoną spódnicę i takiego samego koloru kwiat w czarnych włosach. Gdy przechodziła, patrzyliśmy na nią w niemym podziwie.

Dalej, za budynkiem GIG-u, rozciągały się tzw. Alpy, czyli dawne biedaszyby, pełne żwiru i porosłych brunatną trawą hałd. Bardzo pofałdowany teren. Tych dawnych nieużytków nie ma już od lat. Żwir został wykorzystany do budowy autostrad. Były tam też małe stawy, w których jako dzieciak się topiłem. Panoramę "Alp" wykorzystałem do plenerów mojego filmu "Angelus", potem "Alpy" zaczęły znikać. Resztki tego fantastycznego pejzażu udało mi się wykorzystać w "Młynie i krzyżu", ale od dziesięciu lat nie ma już niestety magicznego pejzażu katowickich "Alp".

Po drugiej stronie ulicy był dom, w którym się urodziłem i wychowywałem. Nawet śpię w tym samym pokoju, w którym przyszedłem na świat. To jest taki niezwykły "punkt omega", w którym wszystko się zaczęło i do którego raz po raz powracam po zatoczeniu kręgów przez świat.

Santos to była dla mojego pokolenia szalenie kultowa kawiarnia! Jeśli słowo "kultowa" ma sens, to tylko w przypadku tego miejsca. Można tu było skosztować najlepszej kawy w mieście, ale nie tylko. To właśnie na wysokim parterze bloku przy placu Grunwaldzkim 4 zwanego "Galeriowcem" spotykała się "złota młodzież ówczesnych Katowic". Taka, która słuchała muzyki Rolling Stonesów i Beatlesów. Przesiadywali w niej również pierwsi śląscy hippisi.

Pamiętam, że świętej pamięci Andrzej Szewczyk, znany artysta - miał wtedy hippisowski pseudonim "dziekan" - często tu przesiadywał. Przychodziłem do Santosa jako nastolatek i traktowałem to miejsce z pełnym szacunkiem. Potem wyjechałem z Katowic na studia do Łodzi. Chodziły słuchy, że knajpa spsiała i stała się przystanią cinkciarzy. Potem był pub Pittsburgh, a ja w tym czasie kręciłem mój amerykański debiut "Lot Świerkowej Gęsi" w prawdziwym Pittsburghu. Teraz jest tu restauracja "Wiejska chatka". Pamiętne miejsce zostało więc udomowione.

To moje pierwsze kino, do którego przychodziłem jako dziecko razem z rodzicami. Zaczęło działalność kilka lat po wojnie. Mieściło się na pierwszym piętrze budynku, w którym dziś jest siedziba TV Silesia. Oglądałem tu mnóstwo bajek, głównie rosyjskich, bo innych wtedy nie wyświetlano. Jedną pamiętam do dziś. Była to bajka o chłopcu, który miał przeszczepione płuca delfina, więc mógł pływać pod wodą i wynurzał się tylko na chwilę. Nie wiem, dlaczego tak dobrze zapamiętałem właśnie tę bajkę. Może dlatego, że sam do dziś bardzo lubię pływać! I podziwiam delfiny za to, że są mądrzejsze od ludzi. Oglądałem także westerny. I pierwsze arcydzieła filmowe, które wprawiały mnie, dorastającego chłopaka, w zachwyt. Pamiętam, że gdy obejrzałem "Króla Edypa" Pasoliniego, a miałem wtedy 16 lat, chodziłem po mieście jak pijany, przeżywając ów niezwykły film! Podobnie jak pozostałe filmy tego reżysera, które sprawiły, że pokochałem kino. Pewnie przez to, że tak często chodziłem do kina Elektron, miałem pewnej nocy proroczy sen - śniło mi się, że jestem na wysięgniku, wysoko pod niebem, i reżyseruję jakiś film. I to się po latach spełniło. Choć jako nastolatek chciałem zostać malarzem, a nie reżyserem.

Przeszłość, którą spędziłem w Katowicach jako dorastający chłopak, kojarzy mi się jako czarno-biały film. Ludzie i otaczająca mnie rzeczywistość tak właśnie wyglądała, taka była. Wiadomo było, kto jest dobry, a kto zły. Filmy też były czarno-białe. Nie było koloru. Dlatego mój film "Wojaczek", mimo że czarno-biały, jest dla mnie w "pełnym kolorze"!

O dziwo - czasy wcześniejsze, czyli moje dzieciństwo, jawią mi się zupełnie inaczej. Zabawy z kolegami na wspomnianych "Alpach", wizyty z rodzicami w centrum miasta, życie ulicy - furmanki z węglem jadące po drodze, babcie ubrane w śląskie stroje - wszystko to było dla mnie kolorowe i barwne. Gdy tworzyłem "Angelusa", to przyjąłem taką właśnie perspektywę - bardzo intensywnie nasycony kolorami film.

Tu panowały zupełnie inne klimaty niż w Elektronie. Gdy wyświetlano film o Beatlesach "Help", kino było dosłownie oblężone przez tysiące młodych ludzi. Dostanie się na seans graniczyło z cudem. Po kilku dniach prób jakoś się dostałem. Nigdy potem nie widziałem, żeby jakikolwiek film wzbudził na sali dziki szał. Wszyscy w kinie podczas seansu z radości tańczyli, skakali po fotelach i kręcili młynki marynarkami. Nie sadzę, by istniał dziś zespół, który wywołałby taką histerię.

Kino Kosmos jest również dla mnie ważne z innych powodów. To miejsce akcji mojej pierwszej powieści "Kasztanaja", będącej historią górnika, który porywa pewnego dnia dziewczynę z dobrego domu i jedzie z nią do Grand Hotelu w Sopocie. Ona w chwili porwania wychodzi właśnie z kina. Poza tym inspiracją do książki była historia mojego rudowłosego kolegi o pseudonimie Kasztan, który opowiadał, jak to chciałby sobie leżeć w hamaku na Hawajach i pić piwo razem z Brigitte Bardot. Spotykaliśmy się z nim na zapuszczonym boisku "Asza", niedaleko Kosmosu. Wszyscy kochaliśmy się wtedy w Bardotce. I - żeby zamknąć katowicki magiczny krąg - mój amerykański film "Lot Świerkowej Gęsi" został przecież oparty na kanwie tej właśnie powieści. Zaś po tym, jak napisałem "Kasztanaję", wyjechałem na emigrację. Ale - proszę mi wierzyć - ja wcale nie chciałem wyjeżdżać z Polski! W Szkole Filmowej w Łodzi, w której studiowałem, większość kolegów chciała wyjechać. Ja nie. Ale to ja wyjechałem.

A było tak - Jerzy Hoffman zaproponował, by na podstawie "Kasztanai" zrobić film, i wysłał mnie do Londynu, żebym załatwił prawa do piosenek Beatlesów i scen z serialu "Święty", które chcieliśmy w filmie wykorzystać. Do Beatlesów nie udało mi się dotrzeć, ale do autora "Świętego" - Lesliego Charterisa - owszem. Dał mi te prawa! No i właśnie wtedy, gdy przebywałem w Wielkiej Brytanii, w Polsce wybuchła wojna polsko-jaruzelska i już nie wróciłem. Zostałem w Anglii bez grosza przy duszy. Ale słynny angielski reżyser, Lindsay Anderson, pożyczył mi 1500 funtów, więc zacząłem działać w Londynie. Wkrótce zainscenizowałem na Tamizie "Odyseję" Homera, spektakl, który londyński "Times" uhonorował nagrodą "spektaklu roku". I dzięki niemu poznałem Michaela Hausmana, amerykańskiego producenta "Lotu Świerkowej Gęsi", który wówczas w Londynie nadzorował nagranie muzyki do filmu "Amadeus" Milosza Formana.

To właśnie na placu Wolności zrealizowałem swoją najpoważniejszą "akcję polityczną". Był wieczór sylwestrowy 1969 r., byłem wtedy nastolatkiem. Razem z dwójką znajomych - aktorem Andrzejem Grabarczykiem i koleżanką z klasy, Elą Mackiewicz - napełniliśmy puste puszki farbami i poszliśmy w miasto zamalowywać symbole ówczesnej władzy. Zamalowaliśmy m.in. napis "PZPR przewodnią siłą narodu" a znany komunistyczny billboard ze sternikiem "PZPR przewodnią siłą narodu" zalaliśmy farbą.

W końcu dotarliśmy do placu Wolności, gdzie znajdował się pomnik żołnierzy radzieckich. Stali na dość wysokim postumencie, który zresztą - ogołocony z pomnika - stoi do dzisiaj. Każdy z nas wymalował na tym pomniku po jednej literze, aby słowa układały się w wyraz "NIE". Ciągle mam w głowie obrazki z tamtej nocy. Jak już wspomniałem, to był sylwester, więc wokół placu stały tramwaje. Słychać było odgłosy odkorkowywanych szampanów. Ludzie wychodzili na dwór albo otwierali okna, by oglądać fajerwerki. A my malowaliśmy hasło na pomniku! Po czym każdy z nas uciekł w inną stronę. Przy mnie na chwilę zatrzymała się suka milicyjna. Wystraszyłem się, bo ręce i płaszcz miałem utytłane farbą, która mi się wylała z puszki. Gdyby milicja to zauważyła, to na pewno byłoby po mojej karierze. A mojego ojca zwolniliby z pracy, bo był bezpartyjny.

Dużo więc wtedy ryzykowaliśmy, ale jacy dumni byliśmy następnego dnia, kiedy to tłumy zatrzymywały się przy pomniku i pokazywały go sobie palcami. Potem władze próbowały ten napis zamaskować, ale nigdy im się to do końca nie udawało - spod tynku zawsze w końcu wyłaziło słowo "NIE".