Ariadna Gierek-Łapińska. Czerwona księżniczka

Katowice lat 70. Krąży plotka, że Ariadna Gierek to córka Leonida Breżniewa, pierwszego sekretarza Komitetu centralnego Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego. Ale to nieprawda.

Ariadna urodziła się 1 maja 1938 r. w Wilnie. Jej ojciec, Teodor Zankowicz, skończył agronomię w Wilnie, przed wojną był asystentem na Uniwersytecie Stefana Batorego.

Mama, Klara z Falkowskich, uczyła niemieckiego. Miała trzech braci - najstarszego Aleksandra, o rok od niego młodszego Anatola. Najmłodszy, Grzegorz, w czasie wojny został złapany przez Niemców na zbiórce harcerskiej. Rozstrzelali go, choć miał zaledwie 16 lat.

Aleksander i Anatol, wujowie Ariadny, służyli w ułanach. Podczas kampanii wrześniowej trafili do niewoli, a ponieważ byli w tym samym oddziale, Niemcy wywieźli ich w końcu do oflagu w okupowanej Francji. Po wyzwoleniu każdy jeniec mógł wybrać: wracać do Polski albo wyemigrować do dowolnego kraju. Aleksander wrócił do Polski, pracował w wytwórni filmowej.

Po wojnie Wilno trafia w ręce radzieckie. Zankowiczowie muszą opuścić miasto. Zamieszkują w Katowicach. W 1956 r. Ariadna rozpoczyna studia w Śląskiej Akademii Medycznej im. Ludwika Waryńskiego. Mieszka w akademikach z czerwonej cegły w dzielnicy Rokitnica. Pokój dzieli z Joasią Kozłowską (później została anestezjologiem).

Lubi przedmioty teoretyczne, boi się interny, bo jak osłuchuje pacjentów i wykładowca każe interpretować szmery, ona nigdy nie jest pewna. Woli chirurgię, bo od razu widać efekt, ale o chirurgii ogólnej nie ośmieli się wtedy marzyć chyba żadna kobieta. Ariadna celuje w okulistykę.

O szalonym życiu studenckim niewiele wie. Na medycynie jest inaczej niż na innych kierunkach. Rano wkuwanie, potem zajęcia, wieczorem wkuwanie. Kto oblewa egzamin - wylatuje. Stypendia naukowe ledwo wystarczają na utrzymanie. Ariadna i Joasia kupują margarynę, chleb, smalec i ogórki. Od święta jedzą obiad w stołówce. Chcą dobrze wyglądać, ale na kosmetyki nie mają pieniędzy. Robią więc maseczki z ogórków, a na zajęciach z farmakologii - kremy. Trzyprocentowy kwas borny mieszają z gliceryną i gotowe - najlepszy krem nawilżający.

Z Adamem Gierkiem znają się ze szkoły. Chodzili do równoległych klas w liceum im. Piecka w Katowicach. Potem ich drogi się rozeszły. Adam wyjechał na studia do Moskwy, ona wyszła za mąż (małżeństwo trwało bardzo krótko). W 1962 r. wpadają na siebie na przystanku tramwajowym. Adam zaczyna coraz częściej odwiedzać Ariadnę, w końcu się jej oświadcza. Ariadna wchodzi do potężnej rodziny. Edward Gierek jest pierwszym sekretarzem PZPR na Śląsku. Nazwisko otwiera każde drzwi.

W 1965 roku Ariadna Gierek otrzymuje tytuł doktora nauk medycznych. Pracuje w szpitalu w Bytomiu, ale mierzy wyżej. Klinika okulistyczna w szpitalu przy ul. Francuskiej w Katowicach rządzi prof. Marian Mądroszkiewicz. Proponuje pracę, ale Ariadna musi w zamian za to załatwić profesorowi Krzyż Kawalerski. Odznaczenie gwarantuje emeryturę wyższą o 30 proc.

Ariadna idzie do Edwarda Gierka, mówi, co i jak.

- Nawet dobrze - zgadza się teść. - Nie będziesz musiała jeździć do Bytomia.

Wszyscy są zadowoleni. Profesor dostaje order, Jeremi Czaplicki, pierwszy mąż Ariadny zostaje przeniesiony na wydział farmacji, a Ariadna od 1 października 1966 roku ma etat w klinice na Francuskiej. Prof. Mądroszkiewicz w 1974 roku rezygnuje ze stanowiska kierownika kliniki. Ariadna Gierek zaczyna rządy.

Światosław Fiodorow (na zdjęciu poniżej) to sława radzieckiej okulistyki. Pokazuje Ariadnie co na sali operacyjnej może zdziałać okulista, jeśli zostanie uzbrojony w mikroskop. Lekarze z Francuskiej zaczynają się uczyć nowych technik operowania oczu. W 1976 roku na krajowym kongresie okulistycznym w Katowicach po raz pierwszy w Polsce pokazują filmy zarejestrowane podczas operacji mikrochirurgicznych.

Lekarze na kongresie otwierają usta ze zdumienia. Jeden z warszawskich profesorów oszołomiony wychodzi przez szklane drzwi, a ponieważ nie ma na nich nalepek, to je przebija. Nie wiadomo, czy to prawda, ale anegdotę do dziś powtarza się w klinice. Ma podkreślić wrażenie, jakie mikrochirurgia oka zrobiła na okulistach. Ma sprawić, by na usta cisnęło się tylko jedno słowo: ''triumf''.

Sława prof. Ariadny Gierek rośnie. Jest zapraszana na zjazdy, odczyty, konferencje. Jeździ w delegacje zagraniczne, na które czasami teść zaprasza swoje synowe. Ludzie w PRL-u za takie wyjazdy daliby się pozabijać. A ona? -  Trudno się było cieszyć z tych podróży i zaliczać je do udanych - mówi. - Przede wszystkim były bardzo krótkie. Weźmy Indie. Jedna noc w Agrze, żeby zobaczyć Tadż Mahal, dwie noce w Nowym Delhi. Zero luzu, wszędzie na sztywno, oficjalnie. Trzeba się pilnować, by nie wywołać skandalu. Czułam się jak pacynka. Podjeżdżał bus, trzeba było wsiąść, przewodnik coś opowiadał, kazał wysiadać, to się wysiadało. Uściski dłoni, składanie kwiatów, żadnych kontaktów z miejscowymi, kolejny przystanek. Zdjęcie z Indirą Gandhi. Uśmiech, szybko, szybko. O sklepach mogłam zapomnieć.

Lądowanie w Teheranie. I znów oficjalne uroczystości, szach uprzejmy, pokazuje skarbiec. Uprosiłam teścia, żeby pozwolił wyjść na miasto, zobaczyć, jak ludzie żyją. Dostałyśmy z siostrą samochód, ochronę, trochę kieszonkowego i trzy godziny. Zdążyłyśmy wejść do kilku sklepów ze złotem. Teheran jest pięknym miastem. Kupiłam tam elegancką bransoletkę, którą do tej pory noszę.

Wszyscy chcą wiedzieć jakie ma buty, jaką sukienkę, jaką bluzkę? Jak się nosi, czym pachnie? Gdzie kupuje i za ile? Mówią, że na ciuchy jeździ do Paryża. Ale ona jeździ do Wiednia.

Ariadna: - Wiedeń to piękne miasto, moje ulubione. Byłam tam z teściami w latach 70., ale wszystko było dla mnie za drogie. Ciągle przeliczałam szylingi na złotówki, nie miałam odwagi wchodzić do sklepów. W kieszeni drobna suma, prezent od teściowej. Starczyłoby na kawę. Na szczęście oglądanie wystaw nic nie kosztowało. W torebce nosiłam bloczek i rysowałam, jak jest uszyta sukienka, garsonka czy garniturek, które mi się spodobały. W Polsce kupowałam materiał na metry i zanosiłam z rysunkiem do zakładu Elegancja w Katowicach. Pracowali tam wyśmienici krawcy. Znaliśmy kierownika. Patrzył na rysunek, robił wykroje i szył. Wąska spódnica, żakiecik, podwójna stebnówka - to nie był żaden problem. W Elegancji latami ubierałam się ja, moja siostra i teściowa.

W sierpniu 1990 roku Ariadna Gierek realizuje jedno ze swoich największych marzeń. Przy Ceglanej otwiera szpital okulistyczny, który od lat budowała. Bez pompy, bez ważnych gości. Rok po wolnych wyborach, wszystko jeszcze w ruchu.

Kilka lat później Ceglana to okulistyczny kombinat. Każdego dnia od 600 do ponad 800 pacjentów. Rekord ? 999 osób. Co roku operuje się tu 5,5-6 tys. zaćm (ponad 30 dziennie) i 6-7 tys. innych zabiegów na ośmiu stanowiskach w czterech salach operacyjnych. Ośmiu chirurgów, dwóch anestezjologów, norma dla lekarza - od pięciu do ośmiu zabiegów dziennie. Najlepsi - 11 operacji. W zamian za to 5200 zł pensji podstawowej plus 30 proc. premii, do tego 300 zł za doktorat, a na karpia i zajączka po 500 zł do ręki.

Pacjenci też zadowoleni - U mnie nikt nie czeka miesiącami na przyjęcie - mówi prof. Gierek-Łapińska. - Przyjeżdża do kliniki i jest badany w tym samym dniu. A jeżeli się nie da zrobić wszystkich badań, może przenocować w szpitalnym hotelu za 40 zł.

W 2007 r. afera. Prof. Gierkową filmuje ekipa TVN-u. lekarka jest pod wpływem alkoholu. Z czasem traci stanowisko dyrektora szpitala, odchodzi na emeryturę. Szpital na Ceglanej bardzo się bez niej zmienił. Nie ma już charakterystycznej fasady z zielonkawych szklanych płyt. Nowy dyrektor kazał obłożyć budynek styropianem (wygląda teraz jak zwykły osiedlowy blok, jakich tysiące stawiano w PRL-u). Ani na zewnątrz, ani wewnątrz, na żadnej pamiątkowej tablicy czy w gablocie nie ma ani jednej wzmianki o prof. Gierek-Łapińskiej. Na stronie internetowej w jednym zdaniu wspomina się, że była kiedyś pełnomocnikiem ds. budowy szpitala. Nie mówi już o niej żadna z byłych współpracowniczek, a teraz ordynatorek.

Za to pacjenci pamiętają. Kiedy wsiadają w centrum Katowic do taksówek, wciąż proszą, by ich zawieźć ''do Gierkowej''.

Więcej o niezwykłym życiu prof. Ariadny Gierek-Łapińskiej przeczytacie w książce ''Czerwona księżniczka'' (wyd. Agora), która pojawi się w księgarniach od 15 maja. Zapraszamy do lektury.