Śląskie wieże ciśnień jak średniowieczne zamki [ZDJĘCIA]

To najstarsza z zachowanych wież nie tylko w mieście, lecz także na terenie całego województwa śląskiego. Została zbudowana w 1871 roku, gdy zakład był częścią przemysłowego imperium rodu Donnersmarcków. Wysoką na 30 metrów budowlę zwieńcza charakterystyczna 12-boczna drewniana obudowa stalowego zbiornika, przypominająca gołębnik. To właśnie ona jest w najgorszym stanie. Zniknęło też wyposażenie, m.in. przepiękne metalowe schody z misternie zdobioną balustradą oraz instalacje ze wszystkimi rurami i pompami.

Zarządcy huty już kilka lat temu przyznali, że inwestorów zainteresowanych kupnem wieży było dużo. Chcieli stworzyć w niej restaurację, lofty czy biura architektoniczne. Zarządcy zakładu podkreślali jednak, że chcą sprzedać cały teren, a wieża ma być atrakcyjnym dodatkiem do działki. W ratowanie wieży bez rezultatu próbowało zaangażować się też miasto.

Została wybudowana w latach 1894-95 i zapewniała ciśnienie w kranach w centrum miasta, a także w jego północnych dzielnicach. Wzniesiona w stylu neogotyckim i obłożona na zewnątrz klinkierową cegłą, ze względu na kamienny cokół przypomina nieco średniowieczną basztę. Z wyjątkiem dobudowanej tuż przy niej w 1901 roku ogromnej podziemnej cysterny nie została poddana żadnym przeróbkom. A dzięki umieszczonemu na szczycie stalowemu zbiornikowi o pojemności 2,4 tysiąca kubików pełniła swoją funkcję aż do lat 70.

Właścicielem obiektu jest gliwickie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji, ale gmina finalizuje rozmowy w sprawie jego przejęcia. Zewnętrzne mury są w dobrym stanie, remontu wymaga jedynie wnętrze. Ze względu na wybudowany w pobliżu stadion urzędnicy marzą o stworzeniu we wnętrzach wieży muzeum sportu albo przynajmniej sali pamięci związanej z klubem sportowym Piast. Jeśli to się nie powiedzie, planują wydzierżawić obiekt prywatnemu inwestorowi.

Trudno uwierzyć, że w tak pięknym opakowaniu oprócz zbiornika wodnego mieści się komin kotłowni, a cała konstrukcja przypomina dzisiejsze rozwiązanie tzw. płaszcza wodnego. Wieża oprócz ciśnienia zapewniała również ciepłą wodę. O piękny secesyjny kostium wybudowanej w 1905 roku wieży zadbał berliński architekt Arnold Hartmann. Dzięki temu jest jednym z najbardziej charakterystycznych budynków w mieście, a wyróżnia ją dodatkowo tarcza zegara umieszczonego na szczycie. Wieża przeszła gruntowną renowację w ubiegłym roku. Za prawie milion złotych miasto wyremontowało dach, odświeżyło elewację wieży i przylegającego do niej budynku kotłowni. Wymieniona została też stolarka okienna oraz mechanizm zegara, bo jak się okazało, stary ktoś ukradł.

Wieża nadal jest kominem, bo kotłownia wciąż działa. Jednak biuro architektoniczne Atectis, które pracowało nad projektem renowacji wieży, na zlecenie magistratu przygotowało też projekt koncepcyjny adaptacji wieży do nowych funkcji. Okazało się, że we wnętrzu znajdzie się miejsce do zagospodarowania, pod warunkiem że nowa klatka schodowa zostanie wybudowana na zewnątrz.

Nie ma co się dziwić, że to jeden z najczęściej pokazywanych obiektów miasta. Masywna ośmioboczna konstrukcja wsparta na ceglanych podporach wygląda jak startujący statek kosmiczny. Została wybudowana w latach 1907-1909, czyli w czasach, kiedy nikt nawet nie marzył o pozaziemskich podróżach Dzięki swym rozmiarom (ma 46 metrów wysokości) i lokalizacji (na jednym z najwyższych wzniesień w mieście) z jej szczytu rozciąga się widok na całą okolicę. Właśnie dlatego w ostatnich latach wielu osobom marzy się adaptacja obiektu na muzeum techniki.Miejsca jest w nim wystarczająco dużo ? w ośmiobocznym budynku u podstawy oprócz pomieszczeń biurowych były niegdyś dwa mieszkania dla dozorców. W dobudowanej tuż przed II wojną światową kondygnacji mieściło się siedem pokojów biurowych i duża sala kreślarska.

W 2000 roku wydawało się, że zamknięta na głucho i okradana przez złomiarzy wieża wreszcie doczekała się lepszych czasów. Niestety, nowy właściciel, Szwajcar, nie dotrzymał obietnicy i obiektu nie wyremontował. Nic się nie zmieniło także po tym, gdy właścicielem nieruchomości została miejscowa spółka, która obiecywała, że na zakupionym w pobliżu gruncie wybuduje osiedle mieszkaniowe, w samej wieży zaś urządzi lofty. Osiedle jak dotąd nie powstało, a wieża wciąż stoi pusta.

Została wybudowana w pierwszych latach XX wieku, a stalowy zbiornik na wysokości prawie 30 m zapewniał wodę w kranach w całym Nowym Bytomiu. Później, kiedy naturalne ciśnienie zaczęły zastępować pompy, podzieliła los innych wież wodnych w regionie. Jak przypominają pracownicy wodociągów, jeszcze w latach 70. obsługiwała wieżowiec wybudowany naprzeciwko kościoła św. Pawła, ale wkrótce stała się niepotrzebna. Była nadal sprawna, ale do zbiornika na jej szczycie wpadały owady i gołębie, więc trudno było spełnić normy sanepidu. Jest nieco przysadzista, ma około 12 metrów średnicy, a jej mury i pilastry konstrukcyjne wykonane zostały z cegły ceramicznej.

Jak podkreślają przedstawiciele rudzkich wodociągów, wciąż jest w bardzo dobrym stanie technicznym. Pod koniec lat 90. dach wyremontowała jedna z firm telefonicznych, która na szczycie wieży zainstalowała antenę. Kilka lat później starannie oczyszczona i wypiaskowana została fasada. Obecnie rudzkie wodociągi razem z magistratem szukają gospodarza, który będzie miał pomysł i pieniądze na ożywienie obiektu.

To najbardziej imponująca wieża ciśnień w Katowicach. Doskonale widać ją z trasy szybkiego ruchu, kiedy jedzie się między Katowicami a Sosnowcem. Wieża o wysokości 68 metrów została zbudowana w stylu secesyjnym i modernistycznym w latach 1911-12, a przykrywa ją charakterystyczny dach w kształcie pruskiej ?pikielhauby?. Wieżę zaprojektowali Emil i Georg Zillmanowie. Początkowo dostarczała wodę do zakładów cynkowych spółki Giesche. W ostatnich latach produkowano śrut strzelniczy.

Powstała razem z innymi zabudowaniami huty w latach 1908-1912 i tak jak wszystkie budynki zakładu została najprawdopodobniej zaprojektowana przez Emila i Georga Zillmannów.

Obrońcy poprzemysłowych zabytków na terenie huty chcieli stworzyć muzeum hutnictwa. Nie zdążyli, bo opuszczona wieża to obok budynku cechowni obecnie jedyne pozostałości po hucie.

Wybudowana w 1908 roku przez lata dostarczała wodę do południowych dzielnic miasta. W ostatnich latach niszczała, a instalacje rozkradli złomiarze. Szansa na ratunek pojawiła się, gdy zabytek kupił Tomasz Gudzowaty, syn jednego z najbogatszych Polaków. W środku chciał urządzić galerię sztuki, pracownie artystyczne i kawiarnię. Plany zostały na papierze. Na dodatek w 2009 roku najwyższą kondygnację wieży strawił ogień. Płomienie zniszczyły dach i drewnianą konstrukcję czaszy, na której osadzony był zbiornik. Wieżę odkupiła od Gudzowatego spółka Water Tower. Na szczycie wieży chciała urządzić restaurację, a poniżej pracownie artystyczne. Wszystkie potrzebne instalacje miały zostać umieszczone w dobudowanej nowoczesnej klatce schodowej, a tuż obok miał stanąć pawilon przeznaczony na cele komercyjne: biura, sklepy i punkty usługowe. Okazało się, że problemem są miejsca parkingowe. Na terenie przyległym do wieży nie było wystarczająco dużej działki, żeby wybudować parking z wymaganą przez prawo liczbą miejsc.

Dodatkowo kiedy przyszedł kryzys, właściciel musiał skorygować plany. Wieża ma co prawda zostać wyremontowana (jedynie dach i fasada), ale pozostanie pusta. Czy i kiedy zacznie się remont, nie wiadomo.

To jedna z niewielu wież, która dostała drugie życie. Powstała w 1928 roku wieża mieściła również miejską łaźnię. Na parterze mieściły się kasy i 10 pryszniców, wyżej pokoje z sześcioma wannami, a nad nimi mieszkania dla dozorcy i urzędnika miejskiego. Na szczycie, na wysokości 37 metrów znajdował się zbiornik o pojemności 300 metrów kwadratowych. Teraz jest pub, który przypomina rzeczywistość z futurystycznej powieści Juliusza Verne'a. Wszędzie widać śruby, koła zębate i tajemnicze mechanizmy. Bar jest urządzony w starej żelaznej windzie, a ściany są wytapetowane technicznymi rysunkami najróżniejszych maszyn. To pomysł Agnieszki i Wojciecha Kaniów zafascynowanych steampunkiem, który ma swoje korzenie właśnie w XIX-wiecznej powieści naukowej. To oni kupili wieżę i zaadaptowali na steampunkową restaurację. Oprócz nietypowego wnętrza magnesem jest też widok ze szczytu, którym mogą się delektować klienci restauracji Wodna wieża.

Wieża kolejowa, która w 1906 roku została wybudowana obok tarnogórskiej stacji, to kolejny przykład budowli szczęśliwie ocalonej. Przez długie lata nieużywana niszczała. Uratował ją Michał Wowro, tarnogórzanin i miłośnik historii miasta, który zamarzył, że w środku urządzi stylowy pub. W 2003 roku wydzierżawił wieżę od kolei i rozpoczął remont. Na nowo rozplanował wnętrze z wyjątkiem najwyżej kondygnacji, na której wciąż znajduje się stalowa cysterna. Ponad 20-metrowa wieża to nie tylko pub, na ścianach można obejrzeć fotografie miasta sprzed stu lat.