Wybierz prenumeratę, by czytać to, co Cię ciekawi Sprawdź ofertę
    Szukaj
    Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
    wyborcza.pl Katowice

    Katowicki dworzec był najnowocześniejszy w Polsce. Gdyby go nie zburzono miałby 45 lat [ZDJĘCIA]

    Wiadomości z Katowic
    Przemysław Jedlecki
    dworzec pkp w katowicach katowice
    Dworzec w Katowicach był otwierany dwa razy. Najpierw w Barbórkę 1971 roku, a potem 22 lipca 1972 roku. Gdyby wyjątkowy gmach stał, to kończyłby 45 lat
    Dworzec w Katowicach był otwierany dwa razy. Najpierw w Barbórkę 1971 roku, a potem 22 lipca 1972 roku. Gdyby wyjątkowy gmach stał, to kończyłby 45 lat. </p> Dziennik Zachodni tak pisał o nowym dworcu w 1972 roku: 'Przyjrzyjmy się nieco uważniej budynkowi. Jego przykrycie stanowi 16 gigantycznych 'grzybów' wspartych na słupach. Konstrukcje są prototypowe, zastosowane po raz pierwszy w Katowicach. Budynek jest podzielony na niezależne od siebie części, co łagodzi ujemne działanie szkód górniczych. To rozwiązanie było głównym atutem przyszłego projektu' </p>
    fot. fotopolska.eu
    1 z 7

    Dworzec w Katowicach był otwierany dwa razy. Najpierw w Barbórkę 1971 roku, a potem 22 lipca 1972 roku. Gdyby wyjątkowy gmach stał, to kończyłby 45 lat.

    Dziennik Zachodni tak pisał o nowym dworcu w 1972 roku: 'Przyjrzyjmy się nieco uważniej budynkowi. Jego przykrycie stanowi 16 gigantycznych 'grzybów' wspartych na słupach. Konstrukcje są prototypowe, zastosowane po raz pierwszy w Katowicach. Budynek jest podzielony na niezależne od siebie części, co łagodzi ujemne działanie szkód górniczych. To rozwiązanie było głównym atutem przyszłego projektu'

    Dalej pisano: 'Podróżny, który z ulicy 3 Maja wejdzie schodami na estakadę, dostanie się nią do górnej kondygnacji budynku dworca. Ma tu do swojej dyspozycji 15 kas biletowych, punkt informacji, kiosk 'Ruchu', kawiarnię na 156 miejsc i świetlicę dla młodzieży szkolnej. Będzie tu działać również poczta i biuro 'Polpresu'. Z górnej kondygnacji zejdzie schodami do kuluaru z punktami Warsu sprzedającymi upominki, kwiaty, galanterię, słodycze i kosmetyki. Znajdzie tu również punkt apteczny i kiosk 'Ruchu'. Z kuluaru, który łączy część wschodnią i zachodnią dworca, nasz podróżny wejdzie do tunelu środkowego, skąd schodami stałymi i ruchomymi przedostanie się na perony. Ruchome schody funkcjonują już przy wejściu na peron 4. W tych dniach będą również zainstalowane przy peronie 1 i 2. Peron 3 otrzyma je pod koniec sierpnia. </p> Do dolnej kondygnacji budynku można się będzie dostać z placu przed dworcem - znajdzie tu miejsce 8 kas biletowych, zaplecze dla pracowników PKP, duża przechowalnia bagażu, damsko-męski zakład fryzjerski, umywalnia z natryskami, restauracja na 144 miejsca, bar szybkiej obsługi i bar piwny oraz kiosk 'Ruchu'.</p> Imponująco to wszystko wygląda. Budynek dworca, który liczy 144 metry długości i 50 metrów szerokości, ma niepowtarzalną w Polsce śmiałą architektoniczną sylwetkę. Zbudowano go ze stali, betonu, granitu i szkła. Nie tylko tą jednak miarą mierzy się jego nowoczesność. W ciągu godziny przez obiekt ten może przewinąć się 25 tysięcy podróżnych'. Nikt nie miał wątpliwości, że Katowice mają najnowocześniejszy dworzec w Polsce. </p>
    fot. fotopolska.eu
    2 z 7

    Dalej pisano: 'Podróżny, który z ulicy 3 Maja wejdzie schodami na estakadę, dostanie się nią do górnej kondygnacji budynku dworca. Ma tu do swojej dyspozycji 15 kas biletowych, punkt informacji, kiosk 'Ruchu', kawiarnię na 156 miejsc i świetlicę dla młodzieży szkolnej. Będzie tu działać również poczta i biuro 'Polpresu'. Z górnej kondygnacji zejdzie schodami do kuluaru z punktami Warsu sprzedającymi upominki, kwiaty, galanterię, słodycze i kosmetyki. Znajdzie tu również punkt apteczny i kiosk 'Ruchu'. Z kuluaru, który łączy część wschodnią i zachodnią dworca, nasz podróżny wejdzie do tunelu środkowego, skąd schodami stałymi i ruchomymi przedostanie się na perony. Ruchome schody funkcjonują już przy wejściu na peron 4. W tych dniach będą również zainstalowane przy peronie 1 i 2. Peron 3 otrzyma je pod koniec sierpnia.

    Do dolnej kondygnacji budynku można się będzie dostać z placu przed dworcem - znajdzie tu miejsce 8 kas biletowych, zaplecze dla pracowników PKP, duża przechowalnia bagażu, damsko-męski zakład fryzjerski, umywalnia z natryskami, restauracja na 144 miejsca, bar szybkiej obsługi i bar piwny oraz kiosk 'Ruchu'.

    Imponująco to wszystko wygląda. Budynek dworca, który liczy 144 metry długości i 50 metrów szerokości, ma niepowtarzalną w Polsce śmiałą architektoniczną sylwetkę. Zbudowano go ze stali, betonu, granitu i szkła. Nie tylko tą jednak miarą mierzy się jego nowoczesność. W ciągu godziny przez obiekt ten może przewinąć się 25 tysięcy podróżnych'. Nikt nie miał wątpliwości, że Katowice mają najnowocześniejszy dworzec w Polsce.

    Konkurs na jego projekt już w 1959 roku rozstrzygnął SARP. Jurorom najbardziej spodobał się projekt Wacława Kłyszewskiego, Jerzego Mokrzyńskiego i Eugeniusza Wierzbickiego. Nazywano ich 'Tygrysami'. Już wtedy o projekcie mówiono, że był wybitny. </p> Dworzec powstawał etapami. I tak najpierw oddano peron 1 i 2. Było to w 1958 roku, od strony ul. Stawowej powstał też tymczasowy pawilon. W 1964 roku było gotowe przejście podziemne po zachodniej stronie i pawilon na placu Oddziałów Młodzieży Powstańczej. W 1965 roku oddano peron 4. </p> Cały dworzec olśniewał nowoczesnością. Pasażerów zachwycały jego prosty i funkcjonalny kształt, przeszklona elewacja i olbrzymie betonowe kielichy podtrzymujące dach w głównej hali. Prawdziwym hitem były zaś ruchome schody łączące hole oraz tunele z peronami. </p> Pierwsze informacje o tym, że dworzec może być wyburzony pojawiły się prawie 10 lat temu. - Ten dworzec to przykład doskonałej architektury późnego modernizmu i nie może być zniszczony. Katowice zasłużyły się w historii architektury polskiej i europejskiej właśnie modernistycznymi obiektami. Skoro honorujemy takie dzieła jak drapacz chmur na ul. Żwirki i Wigury czy ciągle wspominamy pierwszą, zniszczoną przez Niemców, siedzibę Muzeum Śląskiego, to nie rozumiem, dlaczego deprecjonuje się dworzec. Jego gmach świetnie nadaje się na centrum wystawiennicze, ale także na działalność handlową. Nie można go zburzyć - mówił dr Ryszard Nakonieczny, architekt i wykładowca Politechniki Śląskiej. </p> Protesty architektów, historyków i specjalistów nic nie dały. Rozbiórka dworca rozpoczęła się w grudniu 2010 roku. Dworzec wraz z galerią handlową zbudowano od nowa, odtworzono betonowe kielichy. Doskonale widoczne są jednak tylko dwa przy głównym wejściu do dworca.
    fot. fotopolska.eu
    3 z 7

    Konkurs na jego projekt już w 1959 roku rozstrzygnął SARP. Jurorom najbardziej spodobał się projekt Wacława Kłyszewskiego, Jerzego Mokrzyńskiego i Eugeniusza Wierzbickiego. Nazywano ich 'Tygrysami'. Już wtedy o projekcie mówiono, że był wybitny.

    Dworzec powstawał etapami. I tak najpierw oddano peron 1 i 2. Było to w 1958 roku, od strony ul. Stawowej powstał też tymczasowy pawilon. W 1964 roku było gotowe przejście podziemne po zachodniej stronie i pawilon na placu Oddziałów Młodzieży Powstańczej. W 1965 roku oddano peron 4.

    Cały dworzec olśniewał nowoczesnością. Pasażerów zachwycały jego prosty i funkcjonalny kształt, przeszklona elewacja i olbrzymie betonowe kielichy podtrzymujące dach w głównej hali. Prawdziwym hitem były zaś ruchome schody łączące hole oraz tunele z peronami.

    Pierwsze informacje o tym, że dworzec może być wyburzony pojawiły się prawie 10 lat temu. - Ten dworzec to przykład doskonałej architektury późnego modernizmu i nie może być zniszczony. Katowice zasłużyły się w historii architektury polskiej i europejskiej właśnie modernistycznymi obiektami. Skoro honorujemy takie dzieła jak drapacz chmur na ul. Żwirki i Wigury czy ciągle wspominamy pierwszą, zniszczoną przez Niemców, siedzibę Muzeum Śląskiego, to nie rozumiem, dlaczego deprecjonuje się dworzec. Jego gmach świetnie nadaje się na centrum wystawiennicze, ale także na działalność handlową. Nie można go zburzyć - mówił dr Ryszard Nakonieczny, architekt i wykładowca Politechniki Śląskiej.

    Protesty architektów, historyków i specjalistów nic nie dały. Rozbiórka dworca rozpoczęła się w grudniu 2010 roku. Dworzec wraz z galerią handlową zbudowano od nowa, odtworzono betonowe kielichy. Doskonale widoczne są jednak tylko dwa przy głównym wejściu do dworca.
    Dworzec kolejowy krótko po otwarciu
    fot. fotopolska.eu
    4 z 7

    Dworzec kolejowy krótko po otwarciu
    Dworzec kolejowy krótko po otwarciu
    fot. fotopolska.eu
    5 z 7

    Dworzec kolejowy krótko po otwarciu
    Dworzec kolejowy krótko po otwarciu
    fot. fotopolska.eu
    6 z 7

    Dworzec kolejowy krótko po otwarciu
    Dworzec kolejowy krótko po otwarciu
    fot. fotopolska.eu
    7 z 7

    Dworzec kolejowy krótko po otwarciu
    dworzec pkp w katowicach katowice
    Więcej

      Popularne

      Komentarze
      Zaloguj się
      Chcesz dołączyć do dyskusji? Kup prenumeratę, by czytać artykuły i je komentować

      Wszystkie komentarze

      sortuj:
      od najnowszego od najstarszego od najpopularniejszego od najmniej popularnego
      Poprzedni dworzec był rzeczywiście straszliwie zaniedbany. Był jednak wart zachowania z różnych powodów. Najważniejszy (w moim mniemaniu), były jego walory architektoniczne. I niech mi nikt nie opowiada, że nie pasował do miasta - wręcz przeciwnie! Odmłodził jego wizerunek i unowocześnił! Był doskonałem przeciwnym biegunem do starych, zniszczonych i stłoczonych domów tamtej dzielnicy. Czy ktoś z Was pamięta jescze czasy "przed dworcem"? Ja tak - i byłem zadowolony, że powstał! Następnym argumentem była jego JEDNORAZOWA architektura. Absolutnie minimalistyczne linie, dużo miejsca, jasne i klarowne drogi komunikacyjne - no i te "grzyby". Czy wiecie, że była to IDEALNA realizacja pomysłu wielkiego amerykańskiego architekta? W podobny sposób, Frank Lloyd Wright zaprojektował Hotel Imperial w Tokio, który przetrwał trzęsienie ziemi, w którym zniszczeniu uległo 2/3 Tokio i niemal cała Jokohama. Kilka lat później, udoskanalając ten pomysł, Frank Lloyd Wright zrealizował projekt Johnson Wax Headquarters, który wyraźnie składa się już tylko z samych "grzybów"... Dla Śląska i Katowic, w których ciągle coś "tąpało" było więc logicznym, zastosowanie "grzybów", które - każdy z nich, posadowiony na włąsnym fundamencie - mogły by przetrzymać tąpnięcia i inne trzęsienia ziemi! Jedyną szkodą byłyby powybijane szyby, które były wstawiane w świetliki pomiędzy grzybami... Niestety - popełniono również kilka poważnych błędów urbanistycznych. Całą uwagę projektantów przyciągnęła główna fasada - oglądana od estakady i przystynku tramwajowego, oraz wnętrze dworca... Niestety, cała lewa i prawa strona dworca została potraktowana po macoszemu, dzięki temu, w tych obszarach nigdy nie zintegrował się z resztą miasta. Te "kąty", jak również zbyt duże przejścia podziemne, brak odpowiedniego konceptu na wykorzystanie dworca, jak również brak finansów na jego utrzymanie, konserwację i remonty doprowadziły do daleko idącej dewastacji... To co dzisiaj stoi w tym miejscu, to obraza dla dobrego smaku podróżnych, to policzek w twarz dla mieszkańców Katowic, to bezpciowy gmach, bez żadnych optyczno - urbanistycznych wartości dla obrazu miasta. Stworzony tylko po to, by "trzepać kasę" - co samo w sobie nie jest złe, ale powinno być umiejętnie przeprowadzone. Moim zdaniem dziesiejszy "dworzec" zubaża obraz miasta, degraduje Katowice, jako jedną z kolebek innowacyjnej architektury Polskiej 20. wieku i... po prostu szkodzi. Również moim, całkiem prywatnym zdaniem: dycyzja o wyburzeniu była ZŁA. Nawet te odbudowane grzyby nie złagodzą mojego niesmaku... Na szczęście - o czym mało kto wie - jeden egzemplarz ORYGINALNEGO "grzyba zachował się... Chodzi o pierwszy, doświadczalny egzemplarz, który znajduje się na terenie Instytutu Techniki Budowlanej w Warszawie, Oddział Śląski, aleja Korfantego 191, 40-153 Katowice. W Googlach można zobaczyć jego czterospadowy dach: 50°17'24.7"N 19°00'59.5"E. Obudowany jest blachą falistą i jest konstrukcją nośną małej hali. Trzeba zadbać o to, by się ostał...
      już oceniałe(a)ś
      0
      0
      Zgłoś
      Odpowiedz
      No nie wiem mam wrażenie zjeżdżając na dół autobusem że zjeżdżam do bunkra , nie przyjemne wrażenie , można by i wjazdy i całą resztę na dole w jakieś wzory pomalować albo zaprosić dobrych graficiarzy niech jakieś widoki zdjęcia pykną na murach ( murale ? ) , a na górze co kolejna fanzolona galeria . Spod starego dworca było wiadomo że pojedziesz praktycznie do każdego sąsiedniego miasta czy to bliższego czy dalszego a teraz ? ŻE o śmierdzielach kopcących faje przy wejściu nie wspomnę , chcę nie chcę muszę tam w tym smrodzie przechodzić .
      już oceniałe(a)ś
      0
      0
      Zgłoś
      Odpowiedz
      Oburzonym na zniszczenie tego wybitnego działa pychy i bezsensu, przypominam, że pod jego budowę wyburzono cały kwartał w sercu miasta. Pasował, jak pięść do nosa. Architekci go projektujący może i byli wybitni, ale raczej nie odwiedzili miasta przed zrobieniem projektu. Chwała Bogu, że ktoś miał odwagę odpalić to wszystko w luft. Dziękuję.
      już oceniałe(a)ś
      0
      0
      Zgłoś
      Odpowiedz
      Pokaż odpowiedzi (1)
      @katowitol Typowa pisowska logika. Ponieważ pod dworzec wuburzono jakieś rudery - to w odwecie należało zburzyć dworzec. Ludowa sprawiedliwość zatryumfowała !
      już oceniałe(a)ś
      0
      0
      Zgłoś
      Odpowiedz
      tia, potworna menelownia, pełna cuchnących, brudnych, zaćpanych narkomanów i bezdomnych. Strach było wejść żeby kupić bilet, albo kogoś odebrać. Gdzie byli ci wszyscy piewcy sztandarowego polskiego brutalizmu, dlaczego nikt nie protestował jak ich pomnik brutalizmu pomału zamieniał się w w wielką brudną budę zapchaną koślawymi sklepikami, każdy z innej wsi? No gdzie?Nikomu nie przeszkadzał syf, smród i zawszeni lokatorzy??? Nie wspomnę już o tym co było przed dworcem - śmierdzący dworzec autobusowy, no niewątpliwie nasza najpiękniejsza wizytówka, prawda???
      już oceniałe(a)ś
      0
      0
      Zgłoś
      Odpowiedz
      Pokaż odpowiedzi (2)
      @telimena04 A ty, jak się uświniłaś na podwórku, to rodzice cię myli po powrocie do domu, czy topili w wiadrze i robili nowe?
      już oceniałe(a)ś
      0
      0
      Zgłoś
      Odpowiedz
      @telimena04 Babie się pewnie wydaje , że swoim tekstem broni wszystkich uszatych z Kostuchy i Zarzecza , którzy infrastrukturą i urbanistyką Katowic rządzą co najmniej od 1990r. Jest po prostu za głupia, żeby zrozumieć, że tylko jeszcze bardziej pogrąża tych swoich wsiowych mocodawców z UM Katowice. Dla każdego normalnego człowieka, oryginalny, prekursorski, obszerny i funkcjonalny dworzec, dla drugiego największego węzła komunikacyjnego w Polsce, był dziełem wybitnych twórców jak Zalewski, Mokrzyński, Wierzbicki oraz setek mniej znanych lub nieznanych , ale solidnych projektantów i wykonawców. Tej skali, podobne dzieła pochodzą z podobnej epoki i są na świecie nieliczne, ale właśnie dlatego są świetnie zadbane i doskonale funkcjonujące. Przykład terminala w Newark świadczy ,że najbogatszych nie stać było na wyburzenie takiego obiektu. Natomiast to wszystko o czym pisze p. Telimena czyli cała ta " Ziemia Obejscana " na dworcu i wokół dworca, ten syf , smród, "potworna menelownia, pełna cuchnących, brudnych, zaćpanych narkomanów i bezdomnych" te wszystkie adaptacje wewnętrzne z tandetnymi budami i koślawymi sztandami, zewnętrzny wystrój przystanków autobusowych, krzywe wysepki i ich krawężniki, rozklekotane płyty rdzewiejącej estakady, "nieruchome schody" itd, itp, to wszystko obciążało zarządców dworca i miasta. A przynajmniej w latach 1990- 2011,to była ta sama wsiowa banda z Dziewiorem, a później Uszokiem, na czele. Czyli banda burzycieli dworca i całych Katowic. Wyburzenie dworca, to tylko jeden z kamieni milowych, w procesie dewastacji Katowic. Nikt nie jest w stanie udowodnić , żadnych pozytywnych dla Katowic skutków tej zamiany dworca kolejowo- autobusowego, na tą obecną waginę z dzirukowanej blachy . Nawet pomijając koszt ok 1 mld zł w plecy. Menelownia jeszcze bardziej się rozpleniła, a porządni ludzie wyjechali z Katowic a zwłaszcza z właśnie z okolic dworca. W latach 1990- 2011, ludność Katowic przez 21 lat spadła z 367tys do 309tys co było rekordem Polski. Ale w latach 2011-2016 po wyburzeniu dworca, zaludnienie Katowic spadło przez 5 lat o 22 tys do 287 tys ludzi.Czyli po wyburzeniu dworca, uszate jeszcze pobiły swoje własne, wyśrubowane rekordy depopulacji. Najbardziej tragiczne jest ostatnie miejsce Katowic w Polsce pod względem długości życia wg GUS 2015.
      już oceniałe(a)ś
      0
      0
      Zgłoś
      Odpowiedz
      Stary dworzec był piękny, światowa architektura (skopiowana zresztą niedawno w Chinach, Chińczycy uznali, że skoro Katowicki został wyburzony to mogą u siebie zrobić kopię w skali 1:1)... Osobom uważającym, że nowa Wagina Center jest lepsza od starego dworca polecam wycieczkę do okulisty, chociaż to pewnie nic nie da - w kraju, w którym stawia się gipsowe greckie kolumienki przed wejściem do domu, krainie kiczu i bezguścia nigdy się nie poszanuje dobrej estetyki.
      już oceniałe(a)ś
      0
      0
      Zgłoś
      Odpowiedz
      Pokaż odpowiedzi (1)
      @mariusz1264 Mało kto wie, że jeden egzemplarz ORYGINALNEGO "grzyba zachował się... Chodzi o pierwszy, doświadczalny egzemplarz, który znajduje się na terenie Instytutu Techniki Budowlanej w Warszawie, Oddział Śląski, aleja Korfantego 191, 40-153 Katowice. W Googlach można zobaczyć jego czterospadowy dach: 50°17'24.7"N 19°00'59.5"E. Obudowany jest blachą falistą i jest konstrukcją nośną małej hali. To ostatni oryginał!
      już oceniałe(a)ś
      0
      0
      Zgłoś
      Odpowiedz
      nieprzyjemne bryły betonowe w arkadowym stylu; ani to ładne nie było, ani oryginalne. w środku niemiłe wrażenie. a tą tzw. kaskadę to chyba przedszkolaki projektowały (prymityw pur) i zbudowały (niejeden se tam nogę skręcił). i proszę, i blagam, dajcie juz spokój z nudnym tematem "kielichów"
      już oceniałe(a)ś
      0
      0
      Zgłoś
      Odpowiedz
      Pokaż odpowiedzi (1)
      @hoiwe Dziecko - to jest ESTAKADA a nie kaskada. I nie zabieraj już więcej głosu na tematy, o których masz pojęcie jak owsiki o Betelgezie.
      już oceniałe(a)ś
      0
      0
      Zgłoś
      Odpowiedz
      Śmierdział ale banany w KuLuArzE (ki ch..) zawsze świeże. To podobno dlatego, że obrót bananem był duży. Podróżna/podróżna doceniali poręczność owocu.. Ale śmierdziało moczem.
      już oceniałe(a)ś
      0
      0
      Zgłoś
      Odpowiedz
      To Katowice mają dworzec ? Na którym piętrze galerii?
      już oceniałe(a)ś
      0
      0
      Zgłoś
      Odpowiedz

      Tematy ważne dla Katowic

      Tematy
      Miejsca
      Ludzie

      Warto przeczytać

      Magazyn Kuchnia
      Magazyny
      Licytacje, przetargi
      wyborcza.pl
      Serwisy partnerskie

      Copyright © Wyborcza sp. z o.o.

      Właściciel niniejszego serwisu nie wyraża zgody na zwielokrotnianie ani inne korzystanie z utworów rozpowszechnionych w tym serwisie, w celu eksploracji tekstów i danych. Więcej informacji w zastrzeżeniu dot. eksploracji tekstów i danych.