Grzegorz Chudy: W moim oknie na Nikiszu czuję się jak w bajce

Grzegorz Chudy, malarz, regionalista i muzyk w swojej pracowni w Nikiszowcu.

- W chwili kiedy tu dotarłem, zakochałem się w tym miejscu. Była to miłość od pierwszego wejrzenia! Od tej pory zabierałem na Nikiszowiec wszystkich moich znajomych. A w późniejszych latach także moją żonę, która pochodzi z Tczewa. Stwierdziła, że jeśli już zamieszka w Katowicach, to tylko wśród tych familoków z czerwonej cegły. Jej słowa okazały się prorocze - mieszkamy w Nikiszowcu - mówi artysta.

Hałda w Kostuchnie

Kostuchna, dzielnica Katowic, to miejsce mojego urodzenia. Dziś jest zupełnie inna niż kiedyś. Mieszka tu o wiele więcej ludzi. A ja pamiętam z dzieciństwa, że wszyscyśmy się tu znali. Był słynny podział na dzieci z Górki i z Berszachtu, czyli z Bożych Darów.

Linię graniczną stanowiły tory kolejowe, a przynależność do danej grupy wyznaczało to, do której szkoły się chodziło - podstawówki nr 38 czy 29. Pojawiło się gimnazjum i teraz tego podziału nie ma. Ja byłem w ekipie z Górki.

Kiedy rano chodziliśmy na roraty, a spadł śnieg, to z tymi z Bożych Darów biliśmy się na śnieżki. Bywało, że dochodziło do poważniejszych rękoczynów. Ale jak do walki włączało się Podlesie, to wtedy jednoczyliśmy siły przeciwko chłopakom z innej dzielnicy.

Ważnym miejscem w Kostuchnie była i nadal jest hałda. Przez trzy lata - zanim przenieśliśmy się na Nikisz - mieszkałem z moją żoną w bloku z widokiem na nią. Darzę ją więc sentymentem, związanym z moim małżeństwem. Ale nie tylko. Mój dziadek był górnikiem na kopalni Murcki. Pochodzę bowiem - od strony mamy - z typowo tradycyjnej śląskiej rodziny, w której można znaleźć pradziadków w powstaniach, dziadka w Wehrmachcie i żołnierzy z armii Andersa.

Sama hałda to znakomity punkt widokowy. Najlepszy widok na całą dzielnicę był i jest właśnie z hałdy. Pejzaż ten łamie stereotypy o Górnym Śląsku - widać z niej, jak zielonym miejscem jest Śląsk. To właśnie ona służyła również Lechowi Majewskiemu za plener do filmu 'Młyn i krzyż'. Przy odpowiednim ustawieniu kamery hałda może udawać bezkresny step. I tak też wygląda w tym filmie.

A ślady relacji międzyludzkich tego dawnego Śląska, który miałem w Kostuchnie, odnajduję dziś w Nikiszowcu

Buki w rezerwacie w Murckach

Ważnym aspektem mojego życia było harcerstwo. Przez dobrych parę lat byłem drużynowym 7. Katowickiej Drużyny Harcerskiej im. 2. Pułku Powstańców Śląskich. Tam zawiązałem mnóstwo fantastycznych przyjaźni i śmiało mogę powiedzieć, że harcerstwo mnie ukształtowało.

Wspólne ogniska, biwaki, wyjazdy z grupą - gdyby nie te doświadczenia, nie byłbym tym, kim jestem dzisiaj. I pewnie nie byłoby też zespołu Beltaine, w którym gram już od 15 lat. Zaczęło się od słuchania Clannadu i śpiewania pieśni żeglarskich i irlandzkich przy ognisku.

Dziś jeździmy po świecie i gramy. Byliśmy już m.in. na Borneo, w Meksyku, Kanadzie i USA. Pracujemy obecnie nad piątym studyjnym albumem. Może w przyszłym roku uda się go wydać.

W przeszłości 'Buki' to było ulubione miejsce szalonych gier terenowych i zbiórek nas, harcerzy. Każdy z nas wiedział, gdzie to jest. To urocza dolinka zaledwie kwadrans spaceru lasem od granicy Kostuchny i Murcek. Można się tu poczuć jak w dziczy, nie ma się wrażenia, że jest się w środku aglomeracji.

Od kilku lat przychodzę tu jesienią z żoną i córką Zosią i robimy sobie pamiątkowe zdjęcie. To będzie ciekawy eksperyment - zestawić wszystkie fotografie i porównać nas i otoczenie na przestrzeni 30 lat.

Wieża ciśnień w Giszowcu i osiedle domów amerykańskich

Maluję od małego. Pierwsze pudełko akwareli otrzymałem od przyszywanej cioci Gabrieli Przyłudzkiej, nauczycielki plastyki. Zakochałem się w tych farbkach - dają możliwość wyczarowywania na papierze wspaniałych barw. Nigdy do końca nie wiem, jakie kolory mi wyjdą, jak zaczynam je ze sobą mieszać. To taki rodzaj artystycznej alchemii.

Sporo malowałem w szkole podstawowej i średniej. Na studiach trochę zarzuciłem to zainteresowanie na rzecz nauki, życia studenckiego i pierwszych koncertów z Beltaine.

Studiowałem filologię polską na Uniwersytecie Śląskim - najważniejsze więc stało się zgłębianie słów. I chociaż z językowego punktu widzenia teraz najbardziej związany jestem z kulturą Śląska, to pracę magisterską pod kierownictwem prof. Jana Malickiego pisałem z pamiętnikarstwa staropolskiego, a dokładniej różnych relacji z czasów powstania Chmielnickiego!

Po polonistyce wróciłem do malowania. Pracowałem - przez siedem lat - jako nauczyciel języka polskiego w Liceum nr 5 w Katowicach-Ochojcu i malowałem akwarele. Tym razem już nie hobbystycznie, a na poważnie. Pierwszą wystawę miałem w 2006 r., a więc trwa to już 10 lat. Pracę w szkole zakończyłem i teraz właściwie malarstwo to jest mój zawód, który pozwala się utrzymać.

Mam na swoim koncie ponad 1,3 tys. obrazów. Każdy z nich numeruję, więc wiem, ile już namalowałem! Przeważnie maluję Górny Śląsk, często Nikiszowiec. Czasem coś innego, bo muszę od tych pejzaży odpocząć i do nich zatęsknić. Teraz akurat pracuję nad akwarelami na temat Sycylii. Większość prac ma gdzieś w pejzażu - wyeksponowany albo specjalnie schowany - czerwony balonik. To taki rodzaj mojego artystycznego, alternatywnego 'podpisu', znaku rozpoznawczego.

Na wielu znajdują się też wszystkie wieże ciśnień zaprojektowane niegdyś przez braci Zillmannów: w Szopienicach, Giszowcu i Nikiszowcu. Zawsze fascynowały mnie te budynki - wyglądają jak z bajki. Dlatego je maluję. W moich wizjach w jednej mieszkają beboki, wokół innej jeżdżą chłopcy na kole, a obok jeszcze innej golfista próbuje trafić do dołka. Warto zaznaczyć, że ta w Giszowcu znajduje się obok zabytkowych willi wybudowanych w latach 30. XX w. dla urzędników amerykańsko-niemieckiej spółki Silesian-American Corporation. A nieopodal było też pole golfowe. Podobno jak dzieciaki z Giszowca odnalazły piłeczki, dostawały za nie od Amerykanów prawdziwe centy!

Gawlikówka w Giszowcu

Jakieś cztery lata temu dostałem propozycję od pani dyrektor Domu Kultury w Giszowcu Ilony Cirbus, aby przeprowadzić z dziećmi zajęcia ze śląskiej godki. Maluchy uczą się - według 11 tematów - tradycji, historii i słówek śląskich w formie zabawy, a także poznają Nikiszowiec.

Dzięki takiej aktywności przekazuję młodym niematerialne dziedzictwo Śląska. Zajęcia na początku odbywały się w Gawlikówce - Izbie Śląskiej w Giszowcu. Dziś w śląskich szkołach i przedszkolach oraz ostatnio w Muzeum Śląskim w Katowicach.

Godania po śląsku nauczyła mnie moja prababcia, której pokój wyglądał jak sprzed wojny (mieszkała razem z nami w domu na Kostuchnie). Stykło ino przelyźć bez dzwiyrza i już szło sie znojść we blank inkszym świecie. Babcia ubierała się po chłopsku. Jest jednym z najsilniejszych wspomnień z mojego dzieciństwa.

Byłem dwujęzyczny - mówiłem po polsku, ale i godołech. W dorosłym życiu nauka godania stała się jedną z moich aktywności zawodowych. Kto by przypuszczał!

Gawlikówka to też szczególne miejsce dla mnie jako malarza. Ewald Gawlik, który chciał ocalać od zapomnienia Giszowiec, jest jednym z moich mistrzów. Tam właśnie, w Gawlikówce, tworzył. I tam dziś można zobaczyć jego najlepsze prace.

Hydrant, czyli ślady przeszłości

Lubię odkrywać w moich rodzinnych stronach oraz podczas podróży po świecie ślady przeszłości.

W Nikiszowcu wciąż można znaleźć hak służący do świniobicia, nieczynny już hydrant oraz syrenę alarmową z instrukcją po niemiecku! Uwielbiam odnajdywać historię w szczegółach, drobnostkach.

Często mijamy coś niepozornego, jak chociażby starą pompę w Giszowcu, i nawet nie wiemy, że stanowi ona symbol minionych czasów - dawniej w giszowieckich domach nie było bieżącej wody, więc brało się ją z pomp na ulicy.

Piękne są dla mnie również wystające spod odpadającego tynku dawne nazwy sklepów i zakładów.

Zawsze miałem ciągoty do odkrywania przeszłości. Lubiłem zbierać stare albumy, zdjęcia, pocztówki. I opowieści o przeszłości innych ludzi, które zresztą często stają się dziś inspiracją do moich obrazów.