Człowiek od wszystkiego. Przez pracowników nazywany "lotniskowym policjantem". Przychodzi do pracy o świcie, przegląda raporty, wyłapuje każde najmniejsze zagrożenie i je usuwa. - Ale najpierw robię sobie kawę, bo inaczej nie dałbym rady - śmieje się.
Safety menager musi reagować na wszystko, nawet jeśli sprawa dotyczy kamyka, który jakiś cudem znalazł się na pasie startowym. Michał jest odpowiedzialny bowiem za monitorowanie bezpieczeństwa na całym lotnisku, a przede wszystkim w jego sercu - na płycie lotniska i pasach startowych. Starty i lądowania stawiają wszystkich w stan najwyższej gotowości.
Każde, nawet najmniejsze przewinienie nie może ujść jego uwagi, dlatego na lotnisko wpada też znienacka, żeby sprawdzić, co się dzieje. Noce, weekendy czy święta? Dla niego bez różnicy, porządek musi być.
Czy to oznacza, że gdy kota nie ma, myszy harcują? - Z całą pewnością nie. Lotnisko to skomplikowany organizm i dyscyplina panuje tu ogromna, o czym wiedzą wszyscy pracownicy. Czują po prostu tę odpowiedzialność. Czasem jednak zdarzają się pomyłki, np. ktoś przejedzie cysterną przez strefę postojową, czego robić nie wolno. Wydaje się to błahe, ale może mieć ogromne konsekwencje - mówi Stanek.
Co ciekawe, szczególnie latem ogromnym zagrożeniem dla startujących i lądujących samolotów są lasery, które każdy może kupić w sklepie. Łatwo nimi oślepić pilotów. - Ludzie nie zdają sobie z sprawy z tego, że mogą doprowadzić do katastrofy. Po prostu przesiadują na ogródkach i działkach przy grillu i najwyraźniej się nudzą, więc "strzelają" takim laserem w samolot. Kiedy dostajemy sygnał od pilotów, jesteśmy w stanie ustalić, skąd pada wiązka laseru i powiadamiamy policję - mówi Michał.
Przyznaje, że w Wielkiej Brytanii organizowane są nawet masowane akcje oślepiania pilotów. - I to poważny problem, który na szczęście w Polsce nie ma miejsca - mówi Michał.
Lotnictwem pasjonował się od zawsze, a jako inżynier nadzorował budowę nowej drogi startowej w Pyrzowicach. Po wszystkim zaproponowano mu posadę safety menagera. Zgodził się bez wahania. Po pracy jest za to instruktorem gimnastyki artystycznej. Swoją pasję nazywa "wentylem bezpieczeństwa". Dlaczego? - Czasem poziom stresu na lotnisku jest tak duży, że wtedy pomaga mi tylko stanie na głowie. Kilka sekund i od razu człowiek jest bardziej zrelaksowany - śmieje się.
DOMINIK GAJDA
DOMINIK GAJDA
DOMINIK GAJDA
Lotnisko to też hektary trawy, w której może ukryć się jedno z największych zagrożeń dla startujących i lądujących samolotów - ptaki. Każde zderzenie samolotu z ptakiem, nawet kiedy pozornie nic się nie stało, kosztuje około 40 tysięcy dolarów. Tyle kosztuje sam przegląd samolotu. Jeśli doszło do awarii, np. ptak zdołał uszkodzić szybkę w kokpicie, wtedy koszty szybują w górę.
Kilkanaście lat temu lotnisko w Pyrzowicach miało problem z kawkami, które przesiadywały na wieży kontroli ruchu i ani myślały się przenosić. Mimo zamontowania głośników, z których wydobywały się odgłosy drapieżników, kawki szybko się zorientowały, że taki straszak to zwykłe "oszustwo" i znów zaczęły rozsiadać się na wieży.
Trzeba było wtedy zatrudnić Sławomira Sularza i jego sokolich kompanów. - W przypadku ptaków migrujących już sam odgłos drapieżnika puszczany z głośników albo wystrzał z armatki hukowej w zupełności wystarczy, ale z ptakami tzn. terytorialnymi jest największy problem. W Pyrzowicach to głównie właśnie kawki oraz kruki, które są inteligentne. Odstraszyć je może więc jedynie prawdziwy drapieżnik, jakim jest sokół. Każdy ptak ma naturalnie zakodowany strach przed drapieżnikiem, który na niego poluje - mówi.
Swoją przygodę z sokołami rozpoczął ponad 20 lat temu. Obecnie na samym lotnisku mieszka pięć jego podopiecznych. To jedne z najszybszych zwierząt świata. - Dziki sokół, polując na zwierzynę, osiąga prędkość rzędu 360 km na godz. Są to tez ptaki o znakomitym wzroku. Taki sokół gdyby mógł, potrafiłby przeczytać gazetę z odległości nawet 1,5 kilometra - mówi Sławomir.
Na lotnisku nie dochodzi jednak do rozlewu krwi i żadna kawka jeszcze życia nie straciła. Wypuszczony sokół bowiem nie poluje na ptaki, ale na łapidło, czyli sznurek z kawałkiem garbowanej skóry i piórami.
Sokolnik nim macha, a sokół atakuje. Dlaczego łapidło jest w tym przypadku atrakcyjniejsze od żywego ptaka? - Sokół woli polować na łapidło, ponieważ dzięki szkoleniu dobrze wie, że nie wiąże się to dla niego z żadnym niebezpieczeństwem, a jego opiekun na pewno nie pozwoli mu umrzeć z głodu. Po każdym "wylocie" jest bowiem karmiony - mówi sokolnik.
A co kiedy na niebie pojawi się inny drapieżnik? - Miałem kiedyś taką sytuację. Patrzę w niebo, a mój sokoli kolega jakby nigdy nic odlatuje. Myślę sobie "no uciekł!". Dopiero potem się zorientowałem, że to właśnie dziki sokół, a mój już czeka na mnie po wylądowaniu na trawie. Po prostu drapieżniki starają się sobie nie wchodzić w drogę. Nie opłaca im się to - dodaje.
DOMINIK GAJDA
DOMINIK GAJDA
DOMINIK GAJDA
Na nogi stawia ich każde wezwanie, ale komunikat "Akcja Samolot" jest szczególny - to oznacza poważne problemy właśnie z samolotami, które startują lub lądują na lotnisku w Pyrzowicach.
Tylko strażacy pracujący w portach lotniczych mają ściśle określony czas na podjęcie działań ratowniczych - trzy minuty od ogłoszenia alarmu. Samoloty bowiem potrafią palić się bardzo szybko. - Upraszczając, wygląda to tak - po alarmie ześlizg na garaż i zajęcie miejsca w samochodzie bojowym powinno trwać 30 sekund. Potem zgłoszenie do dyspozytora gotowości i wyjazd. Dojazd na miejsce powinien trwać również około pół minuty, więc samochody bojowe pędzą z dużymi prędkościami - mówi Marcin Jędrysik, na lotnisku pracuje od ponad 20 lat. Na jednej zmianie pracuje wraz z dziewięcioma innymi strażakami.
Wszyscy oni szkolą się dodatkowo na specjalnych poligonach w Wielkiej Brytanii, bo akcja wewnątrz kadłuba samolotu to już "wyższa szkoła jazdy".
Strażacy z katowickiego lotniska mają na wyposażeniu m.in. dwie Panthery. To prawdziwe olbrzymy, wyposażone w wysięgnik z działem i przebijakiem. Jest on w stanie wychylić się 17 metrów w górę i 10 metrów w przód oraz przebić kadłub. Sama akcja to nieraz kilka tysięcy litrów piany i kilkaset kilogramów wyrzuconego proszku. Działo jest w stanie wyrzucić 6 tys. litrów na minutę.
Strażacy nie tylko interweniują przy pożarach. Muszą też towarzyszyć samolotom podczas "karmienia". - Jesteśmy zawsze w przypadku tankowania i roztankowywania samolotu z pasażerami na pokładzie czy przy pracującym silniku. Może wtedy dojść chociażby do rozszczelnienia czy wycieku - mówi dowódca.
Pilnują też bezpieczeństwa w obrębie terminali pasażerskich i cargo, budynków biurowych i parkingu. Mimo swojego wyspecjalizowania i ciężkiej pracy, strażacy pracujący na lotnisku należą do straży zakładowej, przez co nie mogą pójść na wcześniejszą emeryturę.
DOMINIK GAJDA
DOMINIK GAJDA
DOMINIK GAJDA
"Bombowe" zagrożenia? To ich specjalność. Mariusz Frączek przyznaje, że w okresie wakacyjnym porzucone walizki to prawdziwa zmora. - Ludzie często się przepakowują i jakby nigdy nic zostawiają taką "walizkę" np. obok kosza na śmieci. Inni wracają z wakacji i są tak zaaferowani, że odjeżdżają z parkingu bez części bagażu. Dla nas to już powód, aby uruchomić całą procedurę - mówi Frączek.
Samotna walizka często potrafi postawić na nogi całe lotnisko. Wiąże się to nie tylko z ewakuacją terminalu, ale też z opóźnieniami samolotów. Z tego "zapominalscy" nie zdają sobie sprawy. - Niektórzy wracają i starają się wytłumaczyć sytuację, ale kiedy widzą skalę problemu to kończą się też dyskusje - dodaje chorąży.
Nie warto też w podróż zabierać dziwnych przedmiotów. Mariusz Frączek pamięta mężczyznę, który przewoził w bagażu rejestrowanym zapalniczkę w kształcie granatu. - Wyobraźmy sobie, co mogłoby się stać, gdyby prawdziwy granat trafił na pokład - dodaje.
Co dalej dzieje się z zapomnianym bagażem? Specjaliści potrafią go zneutralizować w taki sposób, aby nie zniszczyć dokumentów znajdujących się w środku i przy okazji dowiedzieć się, kto jest jego właścicielem. Potem łatwo go odnaleźć i wyciągnąć konsekwencje. - I w ten sposób zamiast pamiątek z wakacji dostajemy w prezencie mandat na kwotę 500 zł. Raz nawet pewien mężczyzna, którego walizka była powodem naszych działań niemal błagał, żebyśmy tylko nie zniszczyli kart pamięci z aparatu. Te akurat wyszły bez szwanku z wysadzonej elektroniki - śmieje się chorąży.
Funkcjonariusze SG posiadają też specjalnego robota z wysięgnikiem i chwytakiem, który jest w stanie zrobić zdjęcie rentgenowskie bagażu i przenieść go w bezpieczne miejsce. - Bombę bowiem może uruchomić niemal wszystko. Ruch, światło dziennie, nawet promienie rentgenowskie - dodaje Frączek.
Czasem jednak zamiast robota musi pójść człowiek. Funkcjonariusz ubiera wtedy specjalny kombinezon, który waży około 40 kilogramów i wykonany jest głównie z kevlaru. - Nie losujemy kto ma iść, po prostu mamy ustaloną "kolejkę" i każdy musi ten kombinezon kiedyś założyć- mówi Frączek.
Nie tylko jednak walizki są problemem. Trzeba sobie też radzić z nietrzeźwymi pasażerami. - Najczęściej to właśnie pijane osoby oburzają się, kiedy załoga samolotu nie chce ich wpuścić na pokład. Wtedy wkraczamy my - dodaje Frączek.
DOMINIK GAJDA
DOMINIK GAJDA
DOMINIK GAJDA
Znany z tego, że jeździ samochodem w czarno-żółtą szachownicę, wyposażonym w piąte koło. Choć wygląda jak zwykła Skoda, kosztowała lotnisko 1,1 mln zł. I to jeździ nią po drogach kołowania i drodze startowej, gdzie wjazd jest surowo zabroniony. Rundkę potrafi zrobić nawet kilka razy w ciągu doby.
Robert Ruszkowski jest dyżurnym operacyjnym, który oprócz ustawiania statków powietrznych zarządza wszystkimi operacjami lotniczymi, m.in. wyznacza numery stanowisk postojowych dla samolotów. Jednym słowem koordynuje działanie wszystkich służb pracujących w porcie lotniczym. Na lotnisku nic nie może odbywać się przypadkowo ani bez jego zgody.
- Dyżurni są takim punktem zbiorczym informacji o stanie lotniska i jego zdolnościach operacyjnych. W każdej chwili musimy znać położenie służb i zasoby, którymi dysponuje - opowiada.
Każdego dnia przeprowadza też kontrole stanu drogi startowej i dróg kołowania. Nie można bowiem pasa startowego ocenić "na oko". To na lotnisku nie przejdzie, szczególnie zimą. Więc Rafał i inni oficerowie mierzą nawet kilka razy dziennie współczynnik sczepności drogi startowej - od niego zależy trzymanie się samolotu na pasie, który jest mokry lub oblodzony. Im pomiar jest wyższy, tym lepsze hamowanie samolotu w trakcie lądowania. I właśnie w tym niezbędna jest Skoda z piątym kołem. - Ten samochód jest pełny komputerów i elektroniki. Ma m.in. wbudowane na stałe urządzenie, które służy do badania parametrów nawierzchni pasa startowego - mówi Rafał.
Oficerowie dyżurni mają bowiem obowiązek przekazywać dane o sczepności pasa pilotom lądujących w Katowicach maszyn. Wszystko odbywa się przez wieżę kontroli. - Dzięki komputerom online w samochodzie już wykonujemy precyzyjne i szybkie pomiary. Dodatkowo mamy też nowoczesny system do pomiaru oblodzenia. Jesteśmy w stanie więc przewidzieć nawet to, czy pas startowy lub droga dojazdowa pokryją się lodem czy nie - mówi Ruszkowski.
DOMINIK GAJDA
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze