Magazyn Katowice
"Frau Szmatloch! Jo nie chca słyszeć waszej godki" - napisał Michał Krajewski. "Jak zacnymy sie fantować miyndzy sobom, cyja gwara jes lepszo, wystawiymy i jom i siebie na pośmiywisko" - odpowiada Barbara Szmatloch
Aktualności
16 lipca piźnie sto lot jak w 1922 roku w Katowicach Ślonzoki i Poloki podpisali papiory, że kyns Wiyrchniego Ślonska bydzie już po wsze casy noleżoł do Polski.
Ludzie wajajom, że niy stykać jich latoś na "rajzowanie" (podróżowanie) - furganie "fligrami" (samolotami) i pływanie "szifami" (statkami). Skuli drogego byncinu i "sztromu" (prądu), niy ino na autok, ale nawet na "cug" (pociąg) tyż trza sie wykosztować. A urlop to terozki rzec świynto, bo noleży sie przeca "poasić" (pochwalić) zdjynciami w "batkach" (kąpielówkach) i "badykostimach" (strojach kąpielowych).
Wiadomości z Katowic
"Tajemnica Cecylii Broll" Rafała Ryszki to powieść historyczna o II wojnie światowej. Jej akcja dzieje się na Górnym Śląsku i wielu bohaterów książki posługuje się śląszczyzną. Wydana została w 2021 roku, a teraz planowane jest nagranie audiobooka.
Polska 2050 zapytała 500 mieszkańców woj. śląskiego, czy język śląski powinien zostać uznany "językiem regionalnym".
Chnet bydymy fajrować Dziyń Bajtlow. Przodzi niy było żodnego Dnia Dziecka, dopiyro za staryj Polski zacli łobchodzić na Ślonsku świynto dzieci, ale bylekej.
Srogi Tydziyń to cas rzykania, rychtowania chałpy i jodła na świynta.
Niyroz nom sie zdowo, że jes już na coś za niyskoro. Ale nigdy niy jes za niyskoro i idzie nawrocić sie na łostatni driker.
Na naszych łocach dziejom sie cuda. Naroz ludzie przestali sie wadzić i zacli przoć tym, kerzi skirz wojny łostali bez dachu nad gowom.
Ślonsko psycholożka opowiada o zawiłościach ludzkiej psychiki w jynzyku ślonskym, ubrana w ślonski strój, na tle ślonskego byfyja. Takiego kanału na YouTubie jeszcze nie było.
Europoseł ze Śląska przygotował projekt rezolucji, w którym wzywa władze polskie do uznania śląskiego za język.
Walyntynki wynokwiyli łostomajci handlyrze, coby wyciongnońć nom z kapsy pora ceski.
Niy ino sztrom i gaz pódom w gora, ale tyż wongel, a my bydymy łazić po chałpie w myckach, mantlach z futrowkom i ornklapach jak jakeś cudoki.
Kultura
"Last minute" to tytuł nowego spektaklu Teatru Naumionego z Ornontowic. Będzie na afiszu tamtejszej ARTerii w ten weekend - 8 i 9 stycznia. Warto się wybrać, bo w uroczy, mądry i zabawny sposób - dialogiem, formą i bezpretensjonalną grą aktorów - opowiada o tym, czym jest śląskość.
Durch stynkomy i kwynkomy, bo kowid łoztopiyrzo sie wszyndy - w konzomie, bance, cugu, kinie, tancbudzie, na jarmaku, a nawet w raji u dochtora i w kościele. A my: Hulej dusza, piekła niy ma!
Ponoć piyńć miljonow Polokow niy mo w chałpie żodny ksionszki. Toż nawet niy majom "boroki" (biedacy) co wrazić pod "almaryjo" (szafę), kej sie "kolybie" (kołysze)
Stanymy przi grobach jak wachtyrze i pomyślymy, że ci, kerzi tam som pochowani, "nim duchami łostali", łodciśli tukej swoje piyntno.
Ślązacy są nie tylko na Śląsku, ale i na Dzikim Zachodzie. Doskonale znają śląszczyznę, co więcej - świetnie rymują! Ich perypetie można oglądać w komedii "Szeryf z Fryn city" wyprodukowanej przez Miejskie Centrum Kultury im. H. Bisty w Rudzie Śląskiej.
- W przyszłym roku będziemy mieli 100. rocznicę przyłączenia tej części Śląska do Polski. Boimy się propagandy. Telewizja Polska zrobi z tego cyrk. Zależy nam na tym, żeby "Ślonsko Sztama" działała dalej i opowiadała o historii, taka jaka była - powiedział Piotr Masłowski, zastępca prezydenta Rybnika.
Zaniydugo, w dziyń świyntych Kosmy i Damiana, bydom fajrować farmaceuty, po naszymu japtykorze. Downi, tak jak terozki, byli łoni "wybildowani" (wykształceni), jednak ło niykerych mikszturach, co je sprzedowali, wolelibymy niy wiedzieć.
Rozpoczęliśmy jedenastą edycję konkursu na jednoaktówkę po śląsku. Czekamy na krótkie sztuki ciekawie opisujące w języku śląskim naszą skomplikowaną rzeczywistość.
Jeśli jesteście przeciwko językowi śląskiemu, głosujecie przeciwko prawie milionowi obywatelek i obywateli Rzeczypospolitej Polskiej - podkreśla Maciej Kopiec, poseł Lewicy z Rybnika.
Tak se myśla, że Ponboczek kozoł Ewie i Adamowi, coby zaludniali ziymia niy po to, żeby sie potym ludzie "prali" (bili), ale pomogali jedyn drugymu. Ino my sie w tym "blank" (całkiem) "potraciyli" (pogubili) i jak jes, kożdy widzi.
Trzeba być naiwnym, by słowa Donalda Tuska o uznaniu języka śląskiego brać za zapowiedź uchwalenia przepisów w tej sprawie. Lider PO powiedział jednak coś bardzo ważnego. W kilku zdaniach udowodnił tezę Kazimierza Kutza o dupowatości Ślązaków.
Pani Dulska to Ślązaczka o niemieckich korzeniach, jej mąż jest z kresów, więc ich dzieci to krojcoki. "Jeji zocność Dulcyno" - śląska wersja "Moralności pani Dulskiej" w sobotę (28 sierpnia) wieczorem w Rudzie Śląskiej.
Niyroz wajomy, co ta nasza "erbowizna" (dziedzictwo) to terozki ino "tyjater" (przedstawienie), bo i tak już żodyn niy wierzy w moc poświynconych zielskow kere łodganiały chorobska i złe moce.
Nie ma sensu tracić czasu na walkę o uznanie ślonskiej godki za język regionalny. Ani obecna, ani żadna inna władza w Polsce na to się nie zgodzi. Ale nie jest w stanie zakazać Ślązakom godać. Chodzi tylko o to, by godać ciekawie i mądrze.
Łukasz Kohut, poseł do Parlamentu Europejskiego z województwa śląskiego, wygłosił przemówienie w godce. Tłumacze z polskiego nie dali rady.
Historia walki Ślązaków o uznanie ich mowy za język regionalny to nie tylko pokaz siły coraz bardziej scentralizowanego państwa. To także prezentacja obłudy polityków od lewa do prawa.
Nic już niy bydzie blank jak downi, a coby było tak choć trocha, muszymy mieć i swoj jynzyk i norod, bo inacy kożdy bydzie nos sekowoł.
Powyciongałach wszyske "klamory" (niepotrzebne rzeczy) z szranckow i szuflodkow, coby znolyź staro fotografjo, kero dioboł "chwostym" (łogonym) przikrył, i wpod mi w rynce moj pamiyntnik z casow, kej łaziyłach do powszechny szule.
Witajcie na lekcji irlandzkiego. Jako moi wierni czytelnicy wiecie, że w przybliżeniu 3 proc. Irlandczyków używa regularnie swego języka ojczystego.
Grupa śląskich aktywistów z senatorem Markiem Plurą odwiedziła w piątek biuro poselskie Mateusza Morawieckiego w Katowicach. Chcieli mu przypomnieć, że Ślązacy chcą być traktowani w godny sposób.
Taki wniosek można wyciągnąć z listu śląskich polityków i organizacji do premiera Mateusza Morawieckiego.
Według rządu PiS język śląski nie istnieje, choć kilkaset tysięcy obywateli RP nim się posługuje. Skoro władza traktuje Ślązaków jak gorszy sort, powinna sięgnąć po "Syzyfowe prace".
Zdaniem rządu nie można uznać śląskiego za język regionalny. Mogłoby to spowodować, że podobne postulaty pojawią się również ze strony innych grup regionalnych.
Wyglondo na to, że jak momy wszysko, ło cym sie naszym starkom i mamulkom nawet niy śniyło, to momy sie radować i siedzieć choćby mauze pod mietłom. Ale my niy som ino pucfrał abo kindermyjdle, ale momy take same prawa jak inksi ludzie.
Współczesna kultura śląskojęzyczna jest uboga. Można się z nią zapoznać w kilka tygodni - przeczytać książki, zobaczyć filmy, sztuki teatralne, wysłuchać muzyki.
Z okazji przypadającego 20 lutego Międzynarodowego Dnia Języka Ojczystego zwolennicy uznania śląskiej godki za język regionalny sporządzili list-apel. Napisali go po śląsku i wysłali do Elżbiety Witek, marszałek Sejmu.
Copyright © Agora SA
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
