Lekcje Śląskiego

• Pogodomy se po ślonsku. Gromnica zimy połowica

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Moja mamulka wierzyła, że gromnica jes jak światłoś wiekuisto kero pokazuje droga do nieba

  28.01.2023 | 11:34

  

• Pogodomy se po ślonsku. Auslyndrowy kalyndorz i srogi lankor

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Przed Godami schronialimy w "almaryjach" (szafach), "bifyjach" (kredensach) i szuflodkach. Łostało nom ino zrobić "ornong" (porządek) w "taśkach" (torebkach).

  15.01.2023 | 19:24

  

• Pogodomy se po ślonsku. Moc, coby przetwać, i kapka uciechy

  boże narodzenie

  Barbara Szmatloch

  Świynta za "gurtym" (pasem) i chnet nawiedzi nos Dzieciontko. Styknie przirychtować bioły, "cajgowy" (lniany) "tisztuch" (serweta) z "bortom" (lamówką) z bawełniany "szpicki" (koronki), a na niym postawić krziż, "lojchter" (świecznik), sol, konsek chleba i piniondze - papiorzane i "klepoki" (monety), coby tego nom niy brakowało.

  23.12.2022 | 10:14

  

• Pogodomy se po ślonsku. Kamelszuły, plyjdy i bołla z jarmaku

  Lekcje Śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Nastoła nowo moda i kaj ino jes jakiś plac, robiom w adwyńcie srogi torg, choćby romel ze "sztandami" (stoiskami), "luftbalonami" (balonami), karasolami, "ajsplacami" (lodowiskami) i chałpkami z "kyksow" (pierników).

  10.12.2022 | 12:35

  

• Pogodomy se po ślonsku. Adwyntkranc niy na parada

  Lekcje Śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Z adwyntskalyndra zrobiyła sie "ańfachowo" (pospolita) "szachtelka" (tyż "pucinka" - pudełko, bombonierka) z "konfektami" (czekoladkami).

  27.11.2022 | 11:35

  

• Pogodomy se po ślonsku. Kapelka z antynkom i kopszicer

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Latoś jesiyń łobrodziyła w słońce, żołte, bronotne i cerwone stromy i krzoki, ale tyż w grziby, kasztany, "skoruszyna" (jarzębina) i "ajchle" (żołędzie), na kere my godali, że to som łorzechy w "kapelkach" (beretach, ale to tyż piuska).

  19.11.2022 | 16:06

  

• Pogodomy se po ślonsku. Sztrasynbana bez maszynioka i sztyjhary

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Niyroz godom, że wszysko już było, i zaś wyszło na moje.

  05.11.2022 | 12:38

  

• Pogodomy se po ślonsku. Korowody z wonglym, baniom i kasprami

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Durch "futrujom" (karmią) nos zerjalym ło wonglu, kery ponoć jes, ale choćby go niy było.

  30.10.2022 | 17:27

  

• Pogodomy se po ślonsku. Kranc ze sztatice i gyszichty na binie

  Lekcje Śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Na "nasze" (łojcow, starzikow, babow i chopow) groby chodzymy durch - podloć, wyciepnońć stare i zaniyś nowe blumy, no i łopucować dynkmal, coby sie miechtoł.

  22.10.2022 | 11:36

  

• Pogodomy se po ślonsku. Jak sie skońcył sabat heksow z hołdy

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Nasza godka słychać już w prowdziwych tyjatrach. Przodzi był "Cholonek" Janoscha, potym "Hanka" łod Alojza Lyski, a terozki "Heksy z hołdy" w Miyjskym Cyntrum Kultury w Rudzie Ślonski.

  16.10.2022 | 14:48

  

• Pogodomy se po ślonsku. Szkoda chopa, co poradziył spokopić Ślonsk

  Lekcje Śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Ino w berach i bojkach wszyscy se przajom, dugo żyjom i majom sie dobrze. Nom prziszło żyć w casach, kej wojna durch "klupie" (puka) do naszych dźwiyrzow, choć na razie bez "tankow" (czołgów) i "kanonow" (armat). Ale styknył zakryncony "kokotek" (kurek) z gazym, żeby zawalył nom sie cołki świat. A wongel, kerego my mieli "za tyla" (pod dostatkiem), hned bydymy łoglondać ino w kościele, kaj na łołtorzach stojom wydubane ś niego figurki świynty Barborki.

  08.10.2022 | 11:36

  

• Pogodomy se po ślonsku. Zupa z chwosta i papiorzany żeleźniok

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Reskiyrujoncy łobiecujom, że dociepnom nom jakeś klepoki do geltakow i pynzyjow, ale jedne co mogymy zrobić, to jak nasze starziki, przirychtować sie na zima i biyda.

  02.10.2022 | 20:44

  

• Pogodomy se po ślonsku. Angelsko krolowo, rajzyonkel i rajzytanty

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Łod zeszłego tydnia w radyjoku, cajtongach i telewizorze myni godali ło drogym wonglu, kerego i tak niyma, "szulach" (szkołach) bez rechtorow i fto jes winowaty tymu, że w Łodrze żywego "fisza" (ryby) żodyn niy uświadcy. Kożdy żył tym, że "straciyła sie" (umarła) angelsko krolowo. Ale co do tego majom Ślonzoki? Terozki może niywiela, ale downi miały.

  25.09.2022 | 16:16

  

• Pogodomy se po ślonsku. Judaszowo gałyńź i kibel sztromu

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Tyla sie u nos dzieje, że żol siedzieć w chałpie. A dziynki Industriadzie niy muszymy se już "forsztelować" (wyobrażać) kaj chodziyły na szychty nasze prastarziki i starziki, ale mogymy to zobejrzeć.

  17.09.2022 | 10:41

  

• Pogodomy se po ślonsku. Jak Zefel groł po śmierci na trompyjcie

  Lekcje Śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Tragediom ślonskich wojokow w niymieckym wojsku i niydolom jejich familjow mało fto sie za komuny przejmowoł. Ciyrpieć miały prawo ino echt Poloki.

  10.09.2022 | 10:24

  

• Pogodomy se po ślonsku. "Drociorz" i próżno blaza istnego

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Niy ino my sie "aszymy" (chwalimy) tym, że sommy robotni, ale tyż inksi tak ło nos godajom. Ponoć po "szwongu" (zapale) do roboty zaroz idzie poznać Ślonzoka. Psinco prowda, może tak było hań downo.

  03.09.2022 | 11:25

  

• Pogodomy se po ślonsku. Glajzoki i kraglik ze szpickom

  Lekcje Śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Łostatnio biadałach, że niy idzie w chałpie forantować sztromu. Prowda, ale mogymy mieć na ibrich świycki.

  27.08.2022 | 11:34

  

• Pogodomy se po ślonsku. Boloncki i utropy w rugzaku

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Na "pońci" (pielgrzymce) nojważniyjsze som szczewiki, intyncjo i pogoda. Bo ani my sie łobejrzeli, jak w niydziela godzi sie iś do Piekarski Paniynki.

  21.08.2022 | 07:42

  

• Na wongel godali corne złoto i zaniydugo richtich bydzie łon tyla wert

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Coby tak szło tyn gorki "luft" (powietrze), kery terozki momy blank za darmo, "forantować" (gromadzić). Stykłoby wrazić go do krałzow i postawić na "fachach" (półkach) w pywnicy jak komporty. Kej chyci "siaroński" (siarczysty) mroz, byłoby jak znoloz. Wongel tyż idzie kupić na ibrich, bo przeca niy "zgeruje" (sfermentuje) ani dziury niy wyleży, ale trza za niego zabulić wszyske piniondze.

  15.08.2022 | 20:31

  

• Abo braknie toworu, abo tak zdrożeje, że niy bydzie nos na nic stykać

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Na razie prawie wszyske "fachy" (półki, ale "fach" to tyż zawod) w "konzomach" (sklepach) som połne i żodyn niy jes głodny. Ale strach mo sroge ślypia i zacynomy sie lynkać, że abo braknie "toworu" (różnych produktów), abo tak zdrożeje, że niy bydzie nos na nic stykać.

  07.08.2022 | 16:34

  

• Pogodomy se po ślonsku. Romel na ślonskym Wawelu

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  W niydziela bydzie na Nikiszu łodpust. Ale ludzie śjadom tam na "romel" (jarmark, kiermasz), coby se poszpacerować miyndzy "sztandami" (tyż "budami" - kramami) i sprawić se jakeś klamory abo ciaćka.

  30.07.2022 | 13:35

  

• Pogodomy se po ślonsku. Titanie na farnym placu

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Nastoła moda, coby na świyntego Krzisztofa świyńćić autoki i skuli tego "zafropowane" (zakorkowane) som "farne" (kościelne, przi "farze" - probostwie) place i jedyn na drugego "tito" (tyż "titko" - trąbi) coby sie bliży wciś.

  23.07.2022 | 11:37

  

• Pogodomy se po ślonsku. Harynkowe iksznioki i mlycoki

  Lekcje Śląskiego

  Barbara Szmatloch

  16 lipca piźnie sto lot jak w 1922 roku w Katowicach Ślonzoki i Poloki podpisali papiory, że kyns Wiyrchniego Ślonska bydzie już po wsze casy noleżoł do Polski.

  16.07.2022 | 11:11

  

• Pogodomy se po ślonsku. Fligi i brałza w badysztubie

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Niyroz wajomy, że reskiyrujoncy niy chcom uznać naszy godki za jynzyk ślonski. Ale jak bydymy sie na nich łoglondać, łobudzymy sie z rynkom w nachtopie. Widza, że nawet niykere nasze kamraty jedyne co poradzom, to diobła huśtać. Nom łostało ino jedno: Muszymy godać! Ino tyla i aż tyla.

  10.07.2022 | 07:20

  

• Pogodomy se po ślonsku. Rajzowanie szifym, cugym i szłapcugym

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Ludzie wajajom, że niy stykać jich latoś na "rajzowanie" (podróżowanie) - furganie "fligrami" (samolotami) i pływanie "szifami" (statkami). Skuli drogego byncinu i "sztromu" (prądu), niy ino na autok, ale nawet na "cug" (pociąg) tyż trza sie wykosztować. A urlop to terozki rzec świynto, bo noleży sie przeca "poasić" (pochwalić) zdjynciami w "batkach" (kąpielówkach) i "badykostimach" (strojach kąpielowych).

  02.07.2022 | 12:52

  

• Pogodomy se po ślonsku. Dźwiganie Polski na puklu

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Narodowy Dziyń Powstaniow Ślonskich "łodbyty" (zaliczony). Reskiyrujoncy przirychtowali "parada" (defilada) polskich wojokow, łostomajte "tyjatry" (przedstawienia) i "ryjdy" (przemówienia), a "szałszpilery" (aktorzy) przeblykli sie za Ślonzokow, dziynki kerym sto lot tymu prziszła samkej Polska. Ale taki uciechy jak downi jakoś nikaj niy było widać.

  25.06.2022 | 10:36

  

• Pogodomy se po ślonsku. Ćiaćiane Poloki i cuda w pantyjonie

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Nojlepi, żeby my se fajrowali przi krupnioku i kiście piwa abo słowiańske walyntynki - piyrszy dziyń lata - nojdukszy dziyń i nojkrotszo noc w roku. Niyważne jak je mianujo.

  18.06.2022 | 08:15

  

• Pogodomy se po ślonsku. Charpyńcie w dzichtach i na holcplacach

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Nogle sie łokozało, że nawet na Wiyrchniym Ślonsku, kery zawdy stoł na wonglu, niy bydzie w zima cym "hajcować" (palić). Toż trza sie brać za "forantowanie" (gromadzenie) "charpyńci" (chrustu).

  11.06.2022 | 11:43

  

• Pogodomy se po ślonsku. Łogniste jynzyki i mamlas rochwist

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Te świynto mo dwa miana - kościelne to Zesłanie Ducha Świyntego na Nojświyntszo Paniynka i apostołow, a świycke - Zielone Świontki. Prawie żodyn już niy pamiynto, że fajrowało sie je aże trzi dni i po Wielkanocy i Godach to łone było nojważniyjsze.

  04.06.2022 | 10:34

  

• Pogodomy se po ślonsku. Jak skuli śpiywki sztrajchowałach kwatera

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Wiycie, jako to uciecha siedzieć miyndzy kamratami, kerzi łosprowiajom po naszymu, i suchać z "biny" (sceny) ślonski godki.

  22.05.2022 | 17:44

  

• Pogodomy se po ślonsku. Blyndka w krałzie i kopyrtki w autoku

  Barbara Szmatloch

  Barbara Szmatloch

  Downi jak była biyda, to ludzie brali w konzomach "towor" (zakupy) na "heft" (zeszyt), "pomp", "borg" abo na "krycha" (kredyt). Ale kożdy dug trza "abcalować" (spłacać), inacy zacnom nos "fantować" (tyż: wystawiom na "supasta" - licytacja). A dzisiej niy ma z cego.

  14.05.2022 | 10:23

  

• Pogodomy se po ślonsku. Co napochajom zimne synki?

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Zrobiyło sie zielono i wszyscy filujom na blumy. Jedne woniajom, inksze som ino gryfne, a wiela ś nich mo ślonske miana. Noprzod pokazujom sie "śniegotki" (przebiśniegi), a po nich gyńsipympki.

  07.05.2022 | 13:47

  

• Pogodomy se po ślonsku. Frisztik z cwibakym i hawerflokami

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Mogłoby sie zdować, że po Wielkanocy "fajrowanie" (świętowanie) momy za sobom. Bo nawet "bambry", "pamponie" i "bauery" (gospodarze, rolnicy) niy łobchodzom już dnia świyntego Jerzego.

  24.04.2022 | 11:54

  

• Pogodomy se po ślonsku. Zabijanie hazoka i hekele z kroszonkow

  Wielkanoc

  Barbara Szmatloch

  Bydymy se winszować zdrowio, dobry sztele, przonio łod Ponbocka, coby my niy musieli nic brać na borg i żeby ta wojna sie gibko skońcyła. I tego, coby wszyscy, jak nasze bajtle, zabijali ino szekuladowe hazoki.

  15.04.2022 | 12:43

  

• Pogodomy se po ślonsku. Toplanie kukłow i sztalowanie wekerow

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Niyroz nom sie zdowo, że jes już na coś za niyskoro. Ale nigdy niy jes za niyskoro i idzie nawrocić sie na łostatni driker.

  27.03.2022 | 12:22

  

• Pogodomy se po ślonsku. Nasze starziki godali, że coś jest "pewne jak w ruskym banku"

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Downi "dlo przigody" (na wszelki wypadek) nojlepi było mieć skukane złocioki abo czimać piniondze w "szporkasie" (skarbonce). Była niom "krałza" (słoik) zakopano pod "stromym" (drzewem) w zegrodce.

  19.03.2022 | 08:02

  

• Pogodomy se po ślonsku. Byzuch na kery trza przibadać

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Tyn byzuch borokow ze wschodu gibko sie niy skońcy i trza bydzie na to przibadać. Niy z musu, ale tak po ludzku.

  12.03.2022 | 08:24

  

• Pogodomy se po ślonsku. Miynsopust i rozlajerowany fligel

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Po "fetnym" (tłustym), kreplowym cwortku momy fetny tydziyń. Downi mianowali go miynsopust abo zapusty, a teroz łostatki. Te łobżarstwo końcy sie "harynkym" (śledzikiem) i to już koniec "flangiyrowania" (beztroskiego życia). Nareście mogymy zacońć pościć, a ta "szmalowa" (post) potwo łod Popielcowy Środy do Wielkanocy.

  27.02.2022 | 20:52

  

• Pogodomy se po slonsku. Kreple, mantle i świtanie w jynzyk

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Dzisiej w modzie som kreple z rołzom, ajerkoniakym, pudingym, szekuladom, szlagzanom i posute kokosflokami), mandlami, łorzechami, zitronatym abo libysperlajn. Tak my sie łozbestwiyli, bo niy ma dnia bez jakiś fajery.

  19.02.2022 | 09:56

  

• Pogodomy se po ślonsku. Przonie i rostfleki na spodniokach

  Lekcje Śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Walyntynki wynokwiyli łostomajci handlyrze, coby wyciongnońć nom z kapsy pora ceski.

  12.02.2022 | 10:01