Lekcje Śląskiego

• Nojgryfniyjszy jes Dziyń Matki. U jednych Mama, Matusia, Mamulka i Mamusia, u inkszych Mutter i Mutti, a nawet Maminka

  dzień matki

  Barbara Szmatloch

  Moglibymy zaś mieć dugi łikynd, bo downi Zesłanie Ducha Świyntego na Nojświyntszo Paniynka i apostołow "fajrowało" (świętowało) sie aże trzi dni i po Wielkanocy i "Godnych Świyntach" (Bożym Narodzyniu), łone było nojważniyjsze.

  26.05.2023 | 18:26

  Barbara Szmatloch

  godka

  lekcje śląskiego

  pogodomy se po ślonsku

  

• Pogodomy se po ślonsku. Jak sie wolały frechowne alpaki

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Niy ma dnia bez łostomajtych "fajerow" (świąt). I to niy ino kościelnych.

  21.05.2023 | 12:11

  lekcje śląskiego

  

• Pogodomy se po ślonsku. Pobożny Izydor i niyzabudki w tagebuchu

  Lekcje Śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Jes porzykadło, że "na świyntego Izydora czynsto bywo chłodno pora". Prowda, niyroz nogle robiyło sie "kalt" (zimno). Ale po niym przimrozki sie końcyły.

  13.05.2023 | 11:36

  język śląski

  śląsko godka

  

• Pogodomy se po ślonsku. Wystre gladiole, ztifmiterki i corno zopaska

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Robi sie coroz gryfni. Zarostajom trowom pociepnione w "krzipopach" (rowach) puste flaszki, "bikse" (puszki) po piwie i nylonowe "bojtle" (woreczki). Zobejrzymy je na jesiyni, kej ziela uschnom i zaniym śniyg je zasuje. Bo "hasie" (popiół, odpadki) nos przeżyjom i "erbnom" (odziedziczą) je nasze "ynkle" (wnuki).

  06.05.2023 | 13:16

  Barbara Szmatloch

  kwiaty w ogrodzie

  lekcje śląskiego

  wiosna

  

• Pogodomy se po ślonsku. Majowka bez Eliasza i Pistulki

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Prastarzikom kazowali wiyszać niymiecko z hakynkrojcym, potym starzikom cerwono rusko. A za komuny nawet ta bioło-cerwono niy była richtich nasza.

  29.04.2023 | 12:36

  Barbara Szmatloch

  Godka

  śląsko godka

  

• Pogodomy se po ślonsku. Świynty Jurzi o swaczynie burzy

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Dzisiej mało fto, nawet na wsiach, pamiynto i fajruje dziyń świyntego Jerzego. Choć trefiało to 23 kwietnia, już dziyń przodzi kładło sie przed chałpom dwie mietły kere miały łodganiać heksy. A na drugi dziyń, na kościelnym placu pamponie, bambry i bauery skłodali łofiary.

  22.04.2023 | 12:56

  lekcje śląskiego

  zwyczaje

  

• Pogodomy se po ślonsku. Zielony Gustlik i Budda w kamerliku

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Za staryj Polski Chińcyki szwyndały sie u nos po chałpach i handlowały bawidkami, a nawet figurkami Buddy, kere idzie casym znolyź na gorze abo w kamerliku.

  15.04.2023 | 11:21

  Barbara Szmatloch

  Godka

  śląsko godka

  

• Pogodomy se po ślonsku. Srogi Piontek to nojbarzi postny dziyń w cołkym roku

  wielkanoc

  Barbara Szmatloch

  Wtynczos był tyż pogrzyb, na kerym żodyn niy "becoł" ani niy "ślimtoł" (płakał), a wszyscy sie radowali.

  07.04.2023 | 08:10

  Barbara Szmatloch

  lekcje śląskiego

  

• Pogodomy se po ślonsku. Pośno polywka i grzychy w fojerze

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Dzisiej ciynszko spokopić, co jes w cajtongach znokwione, a co prowdziwe. I kożdy dziyń momy prima aprilis. Ino chichrać sie jakoś niy ma z cego.

  01.04.2023 | 08:40

  lekcje śląskiego

  Niedziela Palmowa

  prima aprilis

  Wielki Czwartek

  

• Pogodomy se po ślonsku. Lonzok i sztalowanie kukuksurow

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Trza zaś bydzie bajstlować przi zygorach z cajgrym, kukuksurze i przesztalować wekery budziki.

  25.03.2023 | 12:38

  lekcje śląskiego

  zmiana czasu

  

• Pogodomy se po ślonsku. Przepadzite dziamble i gryfne rapitołze

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  "Zwyrtnym" (sprawnym) ciynszko se "forsztelować" (wyobrazić), jako to uciecha wylyź z chałpy sie "przeluftować" (przewietrzyć). Jo niy poradza już zońś do kościoła, konzomu ani na szpacer.

  19.03.2023 | 18:49

  Barbara Szmatloch

  lekcje śląskiego

  

• Pogodomy se po ślonsku. Świynty betlownik i 40 ciyrpistow

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Downi pecynki chleba piykli u nos w piekaroku, ale my mieli na Jonowie taki w pywnicy. Pamiyntom, jak starka Berta, zaniym łodkroli piyrszo piyntka, robiyli na chlebie znak krziża.

  12.03.2023 | 11:56

  chleb

  lekcje śląskiego

  

• Pogodomy se po ślonsku. Kaja, kero richtich widzi ino muzyka

  Lekcje Śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Komunistow "mierziyło" (denerwowało), że wszyske świynta som kościelne, a 1 Moj i rewolucjo kożdy łobchodziył, ale z daleka. A że niy "poradziyli" (potrafili) tego "ściyrpieć" (znieść), toż tyn dziyń spod jym choćby z nieba.

  05.03.2023 | 14:15

  Barbara Szmatloch

  język śląski

  śląsko godka

  

• Pogodomy se po ślonsku: Hekele, wodzionka i szkopyrtacka

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Downi niy było "topfkracrow" (drapaków do czyszczenia) ani łostomajtych "purow" (płynów) i w Popielec abo zaroz po niym baby szorowały piochym i "sztalbysztom" (szczotką drucianą) garce i "tygle" (patelnie, rondle). Musiały łone być "blank" (całkiem) jałowe, bo na Srogi Post niy mogła łostać w nich ani jedna kropka "fetu" (tłuszczu).

  26.02.2023 | 20:35

  Barbara Szmatloch

  wielki post

  

• Pogodomy se po ślonsku. Kludzynie tancbera i fajer ślonski godki

  Lekcje Śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Niy dlo takich jak jo "biny" (sceny), "tancdile" (kręgi taneczne) i nawet przi "szynkwasie" (ladzie, bufecie) niy wolno sie nom szluknońć kapki sznapsu.

  18.02.2023 | 11:35

  Barbara Szmatloch

  śląsko godka

  

• Pogodomy se po ślonsku. Walynty łod przonio i świynto krepla

  walentynki

  Barbara Szmatloch

  Mogłoby sie zdować, że "świynta przonio" (Walyntynkow) niy "fajrujom" (świętują) "ino" (tylko) "klosztorne panny" (zakonnice), "fratry" (bracia zakonni) i ksiynżoszki. Choć i łoni przeca "przajom" (kochają) Ponbockowi.

  12.02.2023 | 16:44

  lekcje śląskiego

  pogodomy se po ślonsku

  tłusty czwartek

  

• Pogodomy se po ślonsku. Błażejki na garło i Nutella na cips

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Kej sie już poświyńciyło gromnicki, zarozki bydzie świyntego Błażeja i trza iś garła ściskać. A kożdy wiy, jake "raje" (tyż "szlangi" - kolejki) som u dochtorow i że w japtykach brakuje "medykamyntow" (leków). Toż może styknie, kej ksiynżoszek położy na "kark" (szyję) świonzane na krziż świycki (błażejki) i nos chrobsko łominie?

  04.02.2023 | 09:13

  Barbara Szmatloch

  chleb

  Wojciech Korfanty

  

• Pogodomy se po ślonsku. Gromnica zimy połowica

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Moja mamulka wierzyła, że gromnica jes jak światłoś wiekuisto kero pokazuje droga do nieba

  28.01.2023 | 11:34

  Barbara Szmatloch

  Godka

  język śląski

  śląsko godka

  

• Pogodomy se po ślonsku. Auslyndrowy kalyndorz i srogi lankor

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Przed Godami schronialimy w "almaryjach" (szafach), "bifyjach" (kredensach) i szuflodkach. Łostało nom ino zrobić "ornong" (porządek) w "taśkach" (torebkach).

  15.01.2023 | 19:24

  Barbara Szmatloch

  kalendarz

  nowy rok

  

• Pogodomy se po ślonsku. Moc, coby przetwać, i kapka uciechy

  boże narodzenie

  Barbara Szmatloch

  Świynta za "gurtym" (pasem) i chnet nawiedzi nos Dzieciontko. Styknie przirychtować bioły, "cajgowy" (lniany) "tisztuch" (serweta) z "bortom" (lamówką) z bawełniany "szpicki" (koronki), a na niym postawić krziż, "lojchter" (świecznik), sol, konsek chleba i piniondze - papiorzane i "klepoki" (monety), coby tego nom niy brakowało.

  23.12.2022 | 10:14

  Barbara Szmatloch

  godka

  lekcje śląskiego

  

• Pogodomy se po ślonsku. Kamelszuły, plyjdy i bołla z jarmaku

  Lekcje Śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Nastoła nowo moda i kaj ino jes jakiś plac, robiom w adwyńcie srogi torg, choćby romel ze "sztandami" (stoiskami), "luftbalonami" (balonami), karasolami, "ajsplacami" (lodowiskami) i chałpkami z "kyksow" (pierników).

  10.12.2022 | 12:35

  Barbara Szmatloch

  język śląski

  śląsko godka

  

• Pogodomy se po ślonsku. Adwyntkranc niy na parada

  Lekcje Śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Z adwyntskalyndra zrobiyła sie "ańfachowo" (pospolita) "szachtelka" (tyż "pucinka" - pudełko, bombonierka) z "konfektami" (czekoladkami).

  27.11.2022 | 11:35

  Barbara Szmatloch

  język śląski

  śląsko godka

  

• Pogodomy se po ślonsku. Kapelka z antynkom i kopszicer

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Latoś jesiyń łobrodziyła w słońce, żołte, bronotne i cerwone stromy i krzoki, ale tyż w grziby, kasztany, "skoruszyna" (jarzębina) i "ajchle" (żołędzie), na kere my godali, że to som łorzechy w "kapelkach" (beretach, ale to tyż piuska).

  19.11.2022 | 16:06

  grzyby

  pogoda

  pogodomy se po ślonsku

  

• Pogodomy se po ślonsku. Sztrasynbana bez maszynioka i sztyjhary

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Niyroz godom, że wszysko już było, i zaś wyszło na moje.

  05.11.2022 | 12:38

  język śląski

  śląsko godka

  

• Pogodomy se po ślonsku. Korowody z wonglym, baniom i kasprami

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Durch "futrujom" (karmią) nos zerjalym ło wonglu, kery ponoć jes, ale choćby go niy było.

  30.10.2022 | 17:27

  kryzys energetyczny

  pogodomy se po ślonsku

  węgiel

  

• Pogodomy se po ślonsku. Kranc ze sztatice i gyszichty na binie

  Lekcje Śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Na "nasze" (łojcow, starzikow, babow i chopow) groby chodzymy durch - podloć, wyciepnońć stare i zaniyś nowe blumy, no i łopucować dynkmal, coby sie miechtoł.

  22.10.2022 | 11:36

  Barbara Szmatloch

  godka

  język śląski

  

• Pogodomy se po ślonsku. Jak sie skońcył sabat heksow z hołdy

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Nasza godka słychać już w prowdziwych tyjatrach. Przodzi był "Cholonek" Janoscha, potym "Hanka" łod Alojza Lyski, a terozki "Heksy z hołdy" w Miyjskym Cyntrum Kultury w Rudzie Ślonski.

  16.10.2022 | 14:48

  godka

  pogodomy se po ślonsku

  Ruda Śląska

  teatr

  

• Pogodomy se po ślonsku. Szkoda chopa, co poradziył spokopić Ślonsk

  Lekcje Śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Ino w berach i bojkach wszyscy se przajom, dugo żyjom i majom sie dobrze. Nom prziszło żyć w casach, kej wojna durch "klupie" (puka) do naszych dźwiyrzow, choć na razie bez "tankow" (czołgów) i "kanonow" (armat). Ale styknył zakryncony "kokotek" (kurek) z gazym, żeby zawalył nom sie cołki świat. A wongel, kerego my mieli "za tyla" (pod dostatkiem), hned bydymy łoglondać ino w kościele, kaj na łołtorzach stojom wydubane ś niego figurki świynty Barborki.

  08.10.2022 | 11:36

  Barbara Szmatloch

  Godka

  język śląski

  

• Pogodomy se po ślonsku. Zupa z chwosta i papiorzany żeleźniok

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Reskiyrujoncy łobiecujom, że dociepnom nom jakeś klepoki do geltakow i pynzyjow, ale jedne co mogymy zrobić, to jak nasze starziki, przirychtować sie na zima i biyda.

  02.10.2022 | 20:44

  pogodomy se po ślonsku

  

• Pogodomy se po ślonsku. Angelsko krolowo, rajzyonkel i rajzytanty

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Łod zeszłego tydnia w radyjoku, cajtongach i telewizorze myni godali ło drogym wonglu, kerego i tak niyma, "szulach" (szkołach) bez rechtorow i fto jes winowaty tymu, że w Łodrze żywego "fisza" (ryby) żodyn niy uświadcy. Kożdy żył tym, że "straciyła sie" (umarła) angelsko krolowo. Ale co do tego majom Ślonzoki? Terozki może niywiela, ale downi miały.

  25.09.2022 | 16:16

  Barbara Szmatloch

  Królowa Elżbieta II

  

• Pogodomy se po ślonsku. Judaszowo gałyńź i kibel sztromu

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Tyla sie u nos dzieje, że żol siedzieć w chałpie. A dziynki Industriadzie niy muszymy se już "forsztelować" (wyobrażać) kaj chodziyły na szychty nasze prastarziki i starziki, ale mogymy to zobejrzeć.

  17.09.2022 | 10:41

  lekcje śląskiego

  

• Pogodomy se po ślonsku. Jak Zefel groł po śmierci na trompyjcie

  Lekcje Śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Tragediom ślonskich wojokow w niymieckym wojsku i niydolom jejich familjow mało fto sie za komuny przejmowoł. Ciyrpieć miały prawo ino echt Poloki.

  10.09.2022 | 10:24

  Barbara Szmatloch

  język śląski

  śląsko godka

  

• Pogodomy se po ślonsku. "Drociorz" i próżno blaza istnego

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Niy ino my sie "aszymy" (chwalimy) tym, że sommy robotni, ale tyż inksi tak ło nos godajom. Ponoć po "szwongu" (zapale) do roboty zaroz idzie poznać Ślonzoka. Psinco prowda, może tak było hań downo.

  03.09.2022 | 11:25

  Barbara Szmatloch

  godka

  śląsko godka

  

• Pogodomy se po ślonsku. Glajzoki i kraglik ze szpickom

  Lekcje Śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Łostatnio biadałach, że niy idzie w chałpie forantować sztromu. Prowda, ale mogymy mieć na ibrich świycki.

  27.08.2022 | 11:34

  Barbara Szmatloch

  język śląski

  śląsko godka

  

• Pogodomy se po ślonsku. Boloncki i utropy w rugzaku

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Na "pońci" (pielgrzymce) nojważniyjsze som szczewiki, intyncjo i pogoda. Bo ani my sie łobejrzeli, jak w niydziela godzi sie iś do Piekarski Paniynki.

  21.08.2022 | 07:42

  pogodomy se po ślonsku

  

• Na wongel godali corne złoto i zaniydugo richtich bydzie łon tyla wert

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Coby tak szło tyn gorki "luft" (powietrze), kery terozki momy blank za darmo, "forantować" (gromadzić). Stykłoby wrazić go do krałzow i postawić na "fachach" (półkach) w pywnicy jak komporty. Kej chyci "siaroński" (siarczysty) mroz, byłoby jak znoloz. Wongel tyż idzie kupić na ibrich, bo przeca niy "zgeruje" (sfermentuje) ani dziury niy wyleży, ale trza za niego zabulić wszyske piniondze.

  15.08.2022 | 20:31

  Barbara Szmatloch

  godka

  

• Abo braknie toworu, abo tak zdrożeje, że niy bydzie nos na nic stykać

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Na razie prawie wszyske "fachy" (półki, ale "fach" to tyż zawod) w "konzomach" (sklepach) som połne i żodyn niy jes głodny. Ale strach mo sroge ślypia i zacynomy sie lynkać, że abo braknie "toworu" (różnych produktów), abo tak zdrożeje, że niy bydzie nos na nic stykać.

  07.08.2022 | 16:34

  Barbara Szmatloch

  pogodomy se po ślonsku

  

• Pogodomy se po ślonsku. Romel na ślonskym Wawelu

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  W niydziela bydzie na Nikiszu łodpust. Ale ludzie śjadom tam na "romel" (jarmark, kiermasz), coby se poszpacerować miyndzy "sztandami" (tyż "budami" - kramami) i sprawić se jakeś klamory abo ciaćka.

  30.07.2022 | 13:35

  Barbara Szmatloch

  Nikiszowiec

  odpust

  

• Pogodomy se po ślonsku. Titanie na farnym placu

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Nastoła moda, coby na świyntego Krzisztofa świyńćić autoki i skuli tego "zafropowane" (zakorkowane) som "farne" (kościelne, przi "farze" - probostwie) place i jedyn na drugego "tito" (tyż "titko" - trąbi) coby sie bliży wciś.

  23.07.2022 | 11:37

  Barbara Szmatloch

  Godka

  śląsko godka

  

• Pogodomy se po ślonsku. Harynkowe iksznioki i mlycoki

  Lekcje Śląskiego

  Barbara Szmatloch

  16 lipca piźnie sto lot jak w 1922 roku w Katowicach Ślonzoki i Poloki podpisali papiory, że kyns Wiyrchniego Ślonska bydzie już po wsze casy noleżoł do Polski.

  16.07.2022 | 11:11

  Barbara Szmatloch

  gwara

  język śląski